Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
mentana. v. 1-2 bentana.
mentasun (V, G, AN ap. A; Zam Voc). � "Docilidad" A.
mentasun. v. benetasun.
mentatsu (L, BN ap. A; Dv). � "Qui a beaucoup de vogue, grand cours; qui est fort recherché" Dv. "Lo que
tiene mucha boga" A.
mentatu (-au V-oroz-gip), mendatu (-au V-arr; Zam Voc, Garate 6. a Cont BAP 1949, 361), mendu (V-ple),
menda (V-arr), mentutu (V-gip; Añ (V), H (V, G)). Ref.: A (mentau, mendau, menda, mendu); Iz ArOñ
(mentútu); Etxba Eib y Elexp Berg (mentau). � Injertar. "Enxerir", "inxerir" Añ. "Erderazko 'injertar' euskeraz
gisa askotara esaten da: [...] mendu edo mendau edo mentau (Arratian, Orozkon)" Ezale 1897, 340. "Fruturako
arbolak mentau biarra izaten dabe" Etxba Eib. "Arbolak mentatziak jakin biarra dauka" Ib. � Eztitu edo
mentau leikez madari, sagar, okaran eta onein antzekoak. Karmengo Amaren Egutegia 1952, 52 (ap. DRA).
Sarri zen basoan edo landara-sartzen edo landara-yorran, bai arratuten, bai mentatuten. Akes Ipiñ 34. � (Fig.).
� Kendu daiola deabruari munduan osturik daukan erreinua: bekatuaz mendu dituan bekatariak larga daizala.
Añ MisE 50. � "Entroncar, mentutu, aidetu" Lar y Añ.
mentatzeke (V-gip ap. Elexp Berg), mentatzaga (V-m ap. A). � "1.º (V-m), una variedad de cereza; litm. no
injertada; 2.º (V-m) árbol bravío" A. "Baso-sagarrak mentatzekiak die" Elexp Berg. v. mendabako.
mente. v. 1 mende.
mentegi (Lar � H). � "Foro, tribunal" Lar.
mentendu. v. mantendu.
mentika. � Ez dagoela birtutea [...] begiz ekusten diran gauzetan; eta andiena diruditenak ere ez dira ezertako,
barren onaren mentikak ezpadira, ta ezpadatoz barrengo eta egiazko birtutetik. (Interpr?). Mb JBDev 318.
mentolatz. � Cierta clase de castaña. � Gaztain mentolatzaren mokadua, arraultze gorringoaren pare (ANlarr).
Inza NaEsZarr 231.
menton. "Calamintha, mentóna, basa menta" Urt IV 38.
mentondo (Lar � Lcq 40 y H). � "Nudo en los árboles" Lar. "Sutura o coyuntura de diversas partes del tallo
monocotiledón, formando nudos en el conjunto de su unión" Lcq 40. � Jeseren zigor loratua, jatorrizko
pekatuaren mentondo gabe Karmengo lora baratzan sustraitu. Arr Carmengo 30 (ap. DRA).
mentondo. v. MENDI-ONDO.
ments (S; VocBN, Gèze, Dv (BN, S), Foix ap. Lh), mens (BN, R-uzt, S). Ref.: A (mens); Lh; Lrq; Gte Erd 122 y
148. � Tr. Documentado, desde el s. XVII, en textos bajo-navarros y suletinos. Al Sur lo emplea Orixe. La
forma mens se documenta en Tartas, Mercy, CatLan y algún ej. de Xarlem. En DFrec hay 3 ejs. de ments. �1.
Carencia, falta, déficit; defecto. "Zure lanak ments bat badu, votre travail a un défaut. Egundainotik ukhen du
adimendian ments bat, [...] un défaut, quelque chose d'incomplet dans l'intelligence" H. "Aurthen mentsa dizügü,
cette année nous sommes en déficit" Lh. "Heben ez da deuseren mentsik (S)" Gte Erd 122. "Egungo egunean
euskaraz ez jakitea ments handia da (S)" Ib. 148. "Amaren mentsa sentitzen du (S)" Ib. 121. Cf. ILE-MENTS. �
Lanaren mensa eta falta reparatzen [...] diala langiliaren intenzione [...] honak. Tt Onsa 6. Zeren gaiza orotan
edireiten beita zerbait ments. Mst III 27, 2. Gaiza thenporaletarik ments handirik ükhen dit. Ib. 18, 1 (Ip izan
nüzü bizigarrien gabezia handian). Natüra mentsaz eta phenaz plañitzen da berhala, graziak fermoki gabezia
soferitzen dü. Ib. 54, 6. [Konseillerek] prioriaren mensian badükeie lehen plaza. Mercy 39. Konfraria eztelakoz
ezaririk persona amuinala kostümatürik direnen mensen edo besüñen fornitzeko. Ib. 42. Eta hel baledi zonbait
konfrai [...] ezin asestitzen lizan [...] abertitüren dü beste zonbait haren mensa betha ahal dezan. Ib. 30s.
Debozione haren [...] uken nahia zutan pitzaraztera intsea zite eta hala eginez zure mentsak honituko tuzu. AR
205. Büria odol mentsez da hazten, hotzak bilhoaren zaiñak tinkatziareki dütü xütitzen. Egiat 249. Alarguntsatuz
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
335