Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
los peces, aunque los de la merluza se llaman benuziak" A. Sin embargo, Araquistain (191) escribe en realidad:
"Zorra del atún, mendreskea". v. 1 mendrezka.
mendretasun (AN, L, BN ap. A; Urt, Lar, Dv, H, VocB), mendretarzun. � "Brevitas, [...] mendretásuna,
txikitasuna" Urt III 407. "Pequeñez" Lar. "Faiblesse physique" Dv. "Debilidad" VocB y A. � [Kulparen]
reparazione hark behar zian bi kondizione, mendretarzuna eta bardintarzuna, biak bazutian [Iesu-Kristok],
mendretarzuna gizon bezala [...]. Tt Onsa 120. Aphaltasuna da gure baitan guk uste ez dugularik den
mendretasuna, herbaltasuna eta beheramendua. He Phil 215. Ihi gaixoa zagon / hanxet ukhurtua; / gero ikhusi
nuen / berriz xutitua, / bere mendretasunaz / beraz salbatua. Zby RIEV 1908, 772. [Emazteak] sortzetik duen
mendretasunaz. Xa Odol 273.
mendretsi, mendre etsi. � Menospreciar. � Ea nahiago duen bertzeek hura mespreza eta mendre ets dezaten
ezen ez ohora dezaten. SP Imit III 7, 5. [Laguna] mesprezatuz eta mendreetsiz. SP Phil 340. Pairatzen ditugun
gaitzetarik batzu direla mendretsiak eta bertzeak direla ohorezkoak. Ib. 214 (He 216 laidotsuak eta
humiliagarriak).
mendretu. v. mendratu.
mendretzaile, mendrezale. � (Lo) que desmedra, menoscaba. � Guk ditugu aborritzen [...] Iesus Kristék bere
herioaz eta pasioneaz egin duen sakrifizioaren mendrezale eta ezeztazale bezala, gizonék bere buruen Iainkoa
baithan redemitzeko presumitzen dituztén berze moién guziak. Lç Ins G 5r.
1 mendrezka (V, G ap. A), mendreska (Aq 191). � "Zorra del atún, mendreskea (G), y parece puede significar
los menudillos de los peces, aunque a los menudillos de la merluza llamamos benuziak (G)" Aq 191. "Ijada del
atún" A. �
�����
2 mendrezka. "(AN-5vill), panal de miel" A. Cf. tbn. con el mismo sentido mendresca (Baztán) en VocNav. �
Mendrezkak legez ezti dari. JKort EG 1956 (3-4), 16.
1 mendu (Vc ap. A). � Carácter; inclinación, propensión. "Azeri zarrari ulea joan, menduak ez (V), al raposo
viejo se le va el pelo, las inclinaciones no" A. � Tr. Documentado en autores occidentales, principalmente
vizcaínos, desde finales del s. XIX. � [Euskereari] zor dautsagu oraindino oitura onak, mendu maitagarriak
[...] geure artean eukitea. Ezale 1897, 113b. [Antonio de Trueba] laster asi zan zaletasunak eta mendua
erakusten. Ezale 1899, 9a. Añ zan bera zintzoa, apala, baketsua ta mendu onekoa. Ag Kr 88 (v. tbn. en contexto
similar Otx 150 mendu oneko). Naiago ebala senar ona [...] mendu (carácter, índole) txarretakoa ondasunakaz
baño. Echta Jos 52. Karlosek lenagoko menduak ebazan aldean da bere izaera aserrekorraz [...]. Ib. 105. Mati,
mendu gaiztokoa dala. Ib. 229. Amak neurtuko ditu neskatxa ezagunen menduak (carácter, prenda). Ag G 35.
Apostularien indar, mendu ta almenak obeto dakizkitelako. Ib. 81. Txoratzen aiton-amonak illobatxoaren mendu
ta zerzeladak nai añan ezin jasoaz. Ib. 136. Izatez, menduz zan orrelakotxea. A EEs 1916, 306. Zuri zer ardura
dautsu ni ondo azija ala mendu txarreko ixatiak? Otx 54. Emakume gustijak dozuz [...] mattagarri eta [...]
mendu onaenakaz ornidubak. Ib. 30. Aldartea ta gogoa eraberritzen zaizkonean. Mendu berri batez izaera
txertatzen danean. TAg Uzt 52. Eta gure espirituak, geure-geure menduaren espirituak [...]. SMitx Unam 32.
Aiurri, mendu ta izakera atsegiña dau. Erkiag Arran 118. Leengo izateaz aaztu ta mendu barriz orniduko dau
bere aiurria. Erkiag BatB 182. v. tbn. Ezale 1897, 335a. Eguzk LEItz 125.
2 mendu (AN-larr ap. A; Dv, VocB). �1. Vencer, someter; controlar. "Mendu, mentze, vaincre" Dv. "Someter al
parecer ajeno, pero no bajo" VocB. "Vencer. Loaz mendua, vencido del sueño" A. � Pajeak, loaz menduak,
erantzuten ez dio (AN-5vill). Orreaga 63 (71 (AN-5vill) loak garaitua). Piko bat etzuten galtzen [dantzan]:
oinen, soinaren, gogoaren beraren ibilera bizia mentzen zioten eta zaintzen, neurtuz, musika-soinuak. JE Ber 94.
Beharbada auzo-erresumek menduko dute bortxaz gure Eskual-herri xume maitea. Lf Murtuts 51. �2. "(L-ain,
B), someterse" A. � Osto bat ez da igitzen denik. Zeruko izarrez bertze zer guziek iduri lukete [...] oraiko itxura
geldiari bethiereko menduak. JE Ber 99. �3. "(Vc), educar" A. � Ikasle baldar ta piper-zaleak ezi ta mendu
nairik. Erkiag BatB 18.
mendu. v. mentatu; 1 mentu.
mendul. "(V-m), robusto, rollizo" A.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
324