Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
makurtzetik, He iraultzetik, TB itzultzetik, Ker, BiblE okertu). Borondatea makurrarazoz. LE Urt 113 (ms. 40r
makúrtus).
�4. (-kh- Dv). Enemistar, alterar, poner en desacuerdo. "Bi hauzoak elkharren artean makhurrarazi ditu, il a
brouillé les deux voisins entre eux" Dv. � Alaba amarekin eta erraña amagiarrebarekin makur-araztera etorri
naiz. Ir YKBiz 201. � "Horra zerk makhurrarazi dituen ene egitekoak, voilà ce qui a dérangé mes affaires" Dv.
makurrarazle (-kh- Dv � A). � "Celui qui dérange, détourne, brouille" Dv.
makurrera (Lar, Añ, H). �1. "Curvatura", "corvadura" Lar. "Encorvada, encorvadura, encorvamiento" Ib.
"Acombadura" Ib. "Torcimiento", "tortura, oblicuidad" Ib. "Través, la inclinación o torcimiento a algún lado"
Añ. � Zehar-lerro eta zabalgune horien makurrerak, nora doazenik ere ez baitakigu. MEIG IX 125 (en colab.
con NEtx). �2. "Vuelta, rodeo" Lar y Añ. �3. (H). (Fig.). Inclinación, propensión, tendencia (normalmente
hacia algo negativo). � Gaitzerako griña ta makurrerak zikindu ta itsusitu zuan ezkon-lana. Ub 221. Adanen
bekatutik beren sustraiak dakazten elorri gaistoak dira animaren makur-erak eta aztura gaistoak. Mb OtGai II
89. Osin arrigarrirako gure makur-era ta limurtasuna. Mb OtGai III 282. �4. makurtuera. Reverencia. �
Makurtuerak eta erreberentziak egin zituan gerria bigun eta malguki biurtuaz. Erkiag Arran 37.
makurreratu. "Makhurreratu, donner dans le travers, conduire au désaccord, aux dissensions, en venir à la
brouille" Dv.
makurreria. v. makurkeria.
makursko. (Dim. de makur). �1. Retorcido, malo. � Hitz bat makurskoa aditzea aski dute zenbeit gizonek
berehala tentutik atheratzeko. EgutTo 14-4-1924. �2. Torcido, inclinado. � Bere sudur gorriakin eta ere
kapelua makursko emana. Herr 21-4-1960, 2.
makurtarazi. v. makurrarazi.
makurtasun (G ap. A; SP (-kh-), Izt 62v, H (+ -kh-)). �1. Inclinación, tendencia, propensión, afición
(normalmente hacia algo negativo). "Afición, apasionamiento" A. � Bide hau artu ta ibilli behar du, bekaturako
makurtasunak utzirik. Mb OtGai III 57. Gogo gaizto eta gaitzerako makurtasun okerrak. Ub 17. Bizitza gaiztoak
animan uzten dituan arrasto ta kutsuak dira asko; lenengoa: gaitzerako makurtasun eta zalea. AA I 539.
Edanerako makurtasun ta oitura [ori]. AA III 371. Mutilzar purrukatua nauk; ez dit ezkontzarako makurtasunik.
TAg Uzt 283. v. tbn. CrIc 19. Itz Azald 172. �2. (c. sg. A; Dv (-kh-), H (+ -kh-), VocB, Zam Voc). "État de ce
qui est tortu" Dv. "Torcedura" A. "Torcimiento, torcedura" VocB. � (Fig.). (-kh- Urt I 261). � Eraunts
diazadazu bizkarretik eta lepotik ene makhurtasuna zure borondatearen eredura xuxen dezadantzat. SP Imit III
50, 6 (Mst, Ip okherreria, Ol, Pi okertasuna; Ch borondate makhurra). �3. (Ht VocGr (-kh-)), makurtarzun (kh-
Arch VocGr). "Différence" Ht VocGr 349. "Inégalité" Ib. 374. "L'inégalité" Arch VocGr. �4. (Dv (-kh-) �
A, H (+ -kh-)). "Au fig., caractère revêche, déraisonnable, brouillon" Dv. "Carácter reñidor" A.
- MAKURTASUNEKO. (Adnom.). � Bere anditasun eta eregitasun amaibakoai zor jaken mendetasuneko eta
makurtasuneko kultu barrukoa eta kanpokoa Berari [emon]. Itz Azald 81.
makurte. v. makurtze.
makurtu (gral.; Lar, Añ, Izt 62v, vEys, H, VocB, Zam Voc; -kh- SP, VocBN, Dv, H). Ref.: A; Iz Als, Ulz, ArOñ;
Etxba Eib; Izeta BHizt; Elexp Berg. � Tr. Documentado al Norte y al Sur desde Leiçarraga. En textos
septentrionales se encuentra tanto la forma con oclusiva aspirada (algo más frecuente sobre todo en autores
antiguos) como sin ella, y hay ambas formas en Tartas, TB (que tbn. emplea el rad. makurt) y Barbier. Si no se
trata de errata, hay markhurtu en Haraneder (junto al más frecuente makhurtu). En DFrec hay 47 ejs.
�1. Inclinar(se), agachar(se), encorvar(se); torcer(se), doblar(se). "Acombar, hacerlo combo, hueco, como
hundido", "acorvar", "agacharse", "agobiarse", "alabear, [...] makurtzea aldeetatik" Lar. "Bajar la cabeza, burua
makurtu" Ib. "Cimbrearse, blandearse", "corvar", "declinar, inclinarse a una parte más que a otra", "doblar,
encorvar", "encorvar" Ib. "Inclinar, encorvando", "inclinarse hacia abajo" Ib. "Pandear la pared" Ib. "Redoblar un
clavo, kamuztu, makurtu", "torcer, doblando" Ib. "Bajar la cabeza, makurtu" Añ. "Makhur zaite, courbez-vous.
Makhur zazu adar hori, inclinez cette branche" Dv. "Makhur azu burua ezkerrerat, penchez la tête à gauche.
Zuzen zena makhurtu dautazu, vous m'avez mis de travers ce qui était droit. [...] Belauna makurtzea, fléchir le
génou. Begiak makhurtzen ditu, il tourne les yeux. [...] Adinarekin lerdena makhurtzen da, le plus droit (en son
port) se courbe avec l'âge" H. "Leiza artan sartzeko biar da makurtutzia" Etxba Eib. � Ilhun bitez haién begiak,
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
32