Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
32. Etxde JJ 103. Gazt MusIx 166.
- MENDI-ZERRENDA. Cordillera, cadena montañosa. v. mendilerro. � Itsasoaren arteko urlezoitzat (dique)
jo zuan mendi-zerrenda erpiñ au ikusi zuenean. M.A. Iñarra EE 1892b, 560. Mendiak ikusten asi giñan: Atlaseko
mendi-zerrenda zan. Anab Aprika 101 (v. tbn. 21).
- MENDI-ZERRI. Cerdo de montaña. � Probinzia onetako mendi-zerriak obeak dirala Erriberaetakoak baino.
Izt C 186s.
- MENDI-ZINTZUR. Garganta, paso estrecho entre montañas. � Zuek zeiñek yadan ikusi baiditutzue mendi
zintzur illun hek. BOEl 216 (se trata de Atheka, una versión diferente de la de 1870).
Sokorritik, Beloketik, / Olandoitik, / mendi zintzur orotarik, / agurka eta deika / ari zaitzu [...] / Euskaldunarima.
Iratz 191.
- MENDIZKO. "Qui est de montagne. Mendizko bidea, le chemin de montagne, qui passe par la montagne" Dv.
- MENDI-ZOLA. Falda del monte, pie del monte. � Mendi zolan Beherrobi, / gorago nunbait Egurgi. Ox 23.
Urtsu-mendi zolatik tuta-soinu ozen bat [aditzen dugu]. JE Ber 102. Mendi zolan han die beren "roulota", radio
eta su-gazarekin. Larz Iru 58.
- MENDI-ZUHAITZ, MENDIKO ZUHAITZ. Arbol forestal. � Oroituko naizen! Iru urte! Mendiko zugatzak
iru aldiz loretzen ikusi. Alz Ram 51. [Auntzak] iristen dituan kimu [...] guziak galduko dizkio [igali zugatzari].
Berdin mendiko zuaitz landare gazteakin. Munita 131. Zuaitzak bi eratakoak dituzu: mendi-zugatzak (erderazko
árboles forestales) eta baratz-zugatzak (erderazko árboles frutales). Ib. 15 (v. tbn. 16ss.).
- MENDI-ZULO, M.-ZILO. Hondonada; agujero, cueva en el monte. v. MENDI-TXOKO. � [Gure Euskara
jakintsua] mendi zuloak utzirik agertuko da mundu osoaren aurrera. Izt C 8. Jarraitu omen zion [...] txara zabal
andia igarorik mendi zulo guztiak barrena. Ib. 250. [Mendiaren] arrizko ta burnizko erraiak eguzkitara
ateratzen ai dira ta gure umeak, mendi zuloetatik zear dijoazkigu, eztakit nora. Ag G 189. Guziak mendizulo ta
arkaitzetan izkutatu ziran. Ol Apoc 6, 15 (Ker artzulo). Iguntzako mendatean barrena, Santa Garaziko mendi
zulora eldu zen. Etxde JJ 191. Gorputza berak ezagutzen zun mendizulo batean ezkutatu. Ib. 116. Alta ikusi
behar zutela! Mendi zilo hortan ere enoatuak ziren. JEtchep 17. Kuku bat hauteman nuen mendi zilo batetarik.
Ib. 111.
- MENDI(E)Z HUNAINDIKO. Cismontano. � Mendiez hunaindiko Eskualdunek. JE Ber 10. Haitz horren
itzalean bizi zen, mendiz hunaindiko Nafarra guziarekin Doniane Garazi. Ardoy SFran 37.
- MENDI ZUT (L, BN, S), MENDI XUT (gral.; H, VocB), MENDI TXUT (R-uzt), MENDI XUTXUT (+ zutzut
Urt V 224). Ref.: A (mendisut, menditxut); Lh (mendi). "Clivus" Urt V 224. "Mendi soila, xuta, gora, montagne
nue, escarpée, haute" H. "Monte de mucha pendiente" A. "Pic" Lh. � Arradoia da Garaziko mendi xut eta
harrizu bat. O Pr 506. Mendi txütetara ta botxü zorrotzetara heltü ziradianian, han hek behar larrapoka gaintü.
Egiat 159. Zeru goiaño oan / mendizut. "Sierra que vas al cielo altísima". Gazt MusIx 117.
� Etim. Para su origen en un *menti y su posible relación con lat. mons, v. SHLV I 53.
1 mendialde (gral.; Lcc, Dv). Ref.: A; Lh. �1. Zona de montaña. "Ladera de cuesta" Lcc (B). "Mendialdeko, qui
appartient au voisinage de la montagne" Dv. Cf. mentalde. � Tr. Documentado al Sur desde mediados del s.
XIX; al Norte se encuentra en Leiçarraga e Hiribarren (Esk 228). En DFrec hay 5 ejs. � Sancho Martinez de
Mendalde (1322). Arzam 341. � Eta zen han mendi aldean urdalde handi bat alha zenik. "Vers les montagnes".
Lç Mc 5, 11. Mendi alderontz biak / joaten asten dira. It Fab 232. Sartu zan gizon bat mendi aldeko edo
nekazari gisakua. Bv AsL 140. Urittarrak barik baserrittarrak edo beñipein mendi aldekuak. Otx 104.
Nekazaritzako irakurraldiak. Mendi-aldeko ikastolaentzat. NekIr (tít.). Mendi aldera jo zuten. FIr 143. Yudeako
mendialde guzian zabaldu ziran berri auek. Ir YKBiz 12. Mendialdetik igesika zijoazkiguk gazteak urietara. TAg
Uzt 84. Zenbat aldiz egin ote dute kaletarrak mendi-aldera atera ta [...]. Munita 55. Negarra dago mendi
aldean, / negarra dago errian. Basarri 104. Villarreal aldeko mendietara eraman giñuzten eta mendi alde aietan
gebiltzala [...]. Salav 79. Mendi aldeetatik ugari ikusten dira su-txondorrak. Alzola Atalak 81. Mendi-alde artan
egokitu zitzaion neke ta lanari besoak ukatzeke. NEtx LBB 16. Mendi aldera begira. Uzt Sas 106. Eta ez zuala
joan-bear ere [...] mendi-alde ura guzia garbitu arte. Berron Kijote 162. Judeako mendialde guztian zabaldu zen
gertatuaren berri. BiblE Lc 1, 65 (Ol, Ker, IBk mendialde). v. tbn. PE 123. Ag G 14. Ill Pill 7. Inza Azalp 69.
Jaukol Biozk 12. Kk Ab II 28. Lek EunD 32. Bilbao IpuiB 236. Etxde JJ 128. Anab Poli 134. Gazt MusIx 187.
�2. (Uso adv.). Hacia la zona de montaña. � Eskuinetarik harana badarraikigu luzatuz, bainan zabaldu gabe
hanbat, konkor berak erakusten dauzkigularik mendi-alde. JE Ber 84. Izarrak mendi alde dagotzi bildurik. Iratz
39. Ihes egin nuen mendi alde, Lorentzo enekin neramala. Xa Odol 37.
2 mendialde. v. menditalde.
mendialdi. � Excursión, paseo por el monte; temporada en el monte. � Sor zait barruan larrera-miña; / ta
aspaldi ez ta, mendi-aldi. 'Tras una larga ausencia, vuelvo al monte'. Ldi BB 110. Mendialdia zutenentzat
bazkaritakoak gaitzen. TAg Uzt 75. Ezpaitzun pentsatzen emaztea bere udarako mendialdiaz baliatuko zanik
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
316