Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
erriak. Munita 112 (v. tbn. 114). Zoritxarrez mendi-sail asko billatzen da soill-soill. Ib. 95.
- MENDI-SAKON. "Mendi-zakon (G-goi), barranco" A.
- MENDI-SALDO. "(BN-baig, Sc), cordillera, cadena de montañas" A. v. mendilerro.
- MENDI-SOKA. Cordillera, cadena montañosa. v. mendilerro. � Gathes deitzen duten [...] mendi-soka luze
batek, bi aldetarat berezten du eskualde hura guzia. Prop 1906, 110.
- MENDI-SORBALDA. Loma. � Aizurdi-mendi-sorbalda-ganean luze luze etzunda. A BGuzur 107 (v. tbn.
108).
- MENDI-SUKAR. � Bidean, ezin borthizkiago mendi-sukhar aiphu ginduenak hartu zuen. [...]. Lastakia xoil
baten gainean eman zuen azken hatsa. Prop 1906, 121 (ref. a una fiebre contraída en la selva).
- MENDITIK HARANZKO. a) "Tramontano, menditik aronzkoa" Lar. b) MENDIT-HARANZKO.
"Ultrapuertos, mendit-aronzkoa, portutik aronzkoa" Lar.
- MENDITIK HONANZKO. "Cismontano, menditunonzkoa, menditononzkoa" Lar.
- MENDI-TINI (th- S ap. Lh). Cima, cumbre, alto del monte. v. MENDI-GAIN. � Kalbariako mendi tinian. Tt
Onsa 114. Mendi thinitik ditiagü ikhusiren. Egiat 200. Igain zen Olibetako mendi thiniala. Ip Hil 188 (v. tbn.
187).
- MENDI-TONTOR (V, G, L, BN). Ref.: A; Lh; Elexp Berg. Cima, cumbre, alto del monte. v. MENDI-GAIN.
� Aralarko mendi tontorrean. Izt C 156. Igo zan mendi-tontor batera. Lard 76. Kantabriako mendi tontor
altubetan. Aran SIgn 213. Alako edertasunetan oituba egongo da Errezilgo mendi-tontorretan. Alz Bern 50.
Mendi-tontorrak elurrez zuri. NEtx LBB 368. Mendi tontorretan izkutatu beste biderik ez du. In MEIG VI 37. v.
tbn. Zab Gabon 105. AB AmaE 45. Ag Kr 213. A Ardi 72. Or Mi 26. TAg Uzt 76. EA OlBe 27. Zait Sof 88.
Munita 21. Ol Gen 8, 5. Erkiag Arran 186. Vill in Gand Elorri 16. Ugalde Iltz 14. Osk Kurl 87. Vill Jaink 31.
Uzt Sas 169. Alzola Atalak 85. Ker Gen 8, 5. � (mendi-ttonttor). � Mendi-ttonttor baten gañean, saletxe txiki
bat zegon. JAIraz Bizia 114.
- MENDI-TREN. Tren de montaña. � Zertako utzi dugu [Larrungo] mendi-trein hura egiterat? Zerb Azk 46.
- MENDI-TTUTTURRU (AN, L-ain, BN-baig), M.-TXUTXURRU (R-uzt ap. A). Cima del monte. v. MENDI-
GAIN.
- MENDI-TXOKO, M.-XOKO, M.-ZOKO (AN-ulz ap. Iz Ulz). "Mendizokó bat, una hondonada" Iz Ulz. �
Horrela iragan zituenean hiru urthe bere mendi zokhoan, igan zen mendiaren gainerat. Jnn SBi 85. Mendi
xokoan edo zelhaiaren erdian. JE Bur 105. Goizetik helduak dira [merkatura laborariak], argiko jaikirik mendi
xokoan. Ib. 169. Gure mendi-zoko guzietan gorderik zauden ohoinek. JE Ber 15. Zure mendi zokotik jauts zite
pertsutan. Iratz 12. Bet-betan haizea heldu da mendizokotik. Lf Murtuts 2. Eta enoatzen ziren mendi xoko
heietan. Aseak ziren bethi gauza beren ikusteaz. JEtchep 16 (17 mendi zoko). Gu gelditu giñan Villarrealko
inguruko mendi-txoko batean. Salav 81 (98 mendi zoko). Otso gaiztua mendi-zokoan / ardura triste da bizi.
Mattin in Xa EzinB 95.
- MENDI-TXORRU. "Mendi-txorru (Carduekis citrinela), verderón serrano" MItziar Txoriak 155.
- MENDI-TXUNTXUR (V-gip ap. Iz ArOñ; Izt). Cima, cumbre del monte. "Mendi txuntxurra (se dijo del
montecillo pequeño donde está el castillo de San Sebastián)" Izt 32v. "Mendítxuntxurrak, las crestas o picos de
los montes" Iz ArOñ. v. MENDI-GAIN. � Mendi txintxur oek berenez ematen dituzten lore indartsu ugariak. Izt
C III. Aldaba deitzen zaion mendi txuntxurrean. Ib. 260. Mendi txuntxurrak diren legetxe gorri jarriten. AB
AmaE 439. Mendi-txuntxurrean irrintzi banakaren baten oiartzuna. A Ardi 130.
- MENDI-UR. "(BN-mix), agua torrencial que baja de los montes" A.
- MENDI-USAIN. Olor a monte, a campo. � Oizko aize ederra artutakoan, euskereak bere garbiago ta mendiusaiñekoagoa
urtengo dauala eure orri-artean. A Ezale 1899, 3b. Euskera garbi, erraz, mendi-usainekoz. A
Ardi 81. Ori eztozu pekatu. / Mendi-usañez eskubak / ezin daikezuz orbandu. Laux AB 65. [Liburuxka] jator,
mendi usai sarkorrez beterikako hau. MEIG II 125.
- MENDI-USO (AN, L-ain, R-uzt). Ref.: A; Lh. "Paloma torcaz, litm., paloma de montaña" A. � (mendiusotxo).
� Zuriz jantzita, mendi-usotxo / baten antzera. Jaukol Biozk 8.
- MENDI XORROTX (AN, L, BN; VocB), MENDI ZORROTZ (L, BN, S). Ref.: A; Lh (mendi). "Pico, monte
puntiagudo" A.
- MENDI(E)Z HARAINDI. (En casos locales de decl., en sing.). Ultrapuertos. � Iguzkia jausten ari zela eta
gutien buruan mendiz araindian itzaliko zitzaiola. FIr 147. Ikusiko duzie eremu mehar bat, mendiz haraindik,
Benafarroan barna sartzen dena. Zub 57. Mendiz hainditik etor bekigu, etor, haren hats beroa. Iratz 182. �
(Con -ko, adnom.). Ultramontano, tramontano. � Mendiez haraindiko gure haurride zonbaitekin. JE Ber 97.
Mendiez-haraindiko eskualdetan. Ib. 7. Mendiz araindikoek ezagutzen dituzte Boryelen pertsuak. Zub 59.
- MENDIZ HARUNZKO. Tramontano. � Mendiz harunzkoa ote nintzen ziren beldur, Burgos-Palencia
aldekoa, maqueto bat beraz. MEIG IX 149.
- MENDI-ZELAI. (Pl.). Montes y prados. � Probinzia onetako mendi-zelai ta plazaetan kantatzen [...]
diradenak. Izt C 216. Mendi zelaietan, / txabola, legorpe ta / bide ingurubetan. Echag 64. Jaungoiko Bera
mendi-zelaiak / dauzkana lorez jantzirik. Balad 238. Guziak ixil daude / mendi zelaietan. Etcham 194. Mendi
zelaiak ixil-ixilik / gauan. BEnb NereA 76. Mendi-zelaietan jauzketa ibiltzen usatua. JEtchep 20. v. tbn. Or Eus
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
315