Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
- MENDI-MORDO. Macizo montañoso. � Zegoan erritik eun bat kilometrotara Monserrat antzeko mendimordo
agiri zan "Chiujus-shan". A. Zavala in Goñi 13.
- MENDI MOTZ. Monte mocho, sin pico. � Auek dituzu mendi motzak, gaña zelaia dutenak. Auen ondoan
beste mendi-mutur zorrotzak arkitzen dira. Anab Aprika 8. Bideaz beste aldetik mendi motza dago eta
bizilekuentzat toki medarra danez, an ez dago etxerik, sail luzean. Erkiag BatB 119.
- MENDI-MUINO. a) Colina. v. muino. � Mendi-muño batera igo zan. Lard 379. Bidelariak mendimuño
batetik pasatako bideari [...] begiratzen dion bezela. Ezale 1899, 1b. Mendi muño kaska-motza. Lasa Poem 66.
b) Ur gardena darion / mendi-muño ikusle. "Al monte y al collado". Gazt MusIx 195 (v. tbn. Onaind in Gazt
MusIx 210 mendi-muiño).
- MENDI-MUTIL (G ap. A; Izt 14v). a) Muchacho de la montaña, de campo. "Armados los mozos que andaban
por montes contra la constitución, mendi-mutillak" Izt. "Muchacho montaraz" A. � Eta batalla beti bezela /
mendi-mutillen aldera: / erromatarrak iya guztiak / erori ziran lurrera. Izt Po 145. Txit azkarrak dira
Gipuzkoako mendi mutilak. Izt C 250. Lagun guztiak baserrietako umeak dira, mendi mutillak. Ag G 58. Mendimutil,
eskolarik ez, berez argia. Muj PAm 6. Euzkera zarra mendijan dago, / Jaungoikuari begira. / Mendijan
dagon alaitasunaz, / mendi-mutillok, nun dira? Enb 38. Ikastaldi horiek ez ziren mendi-mutil harentzat izan,
behinola Eneko Loiolakoarentzat bezala. MIH 260. b) "Mendi-muthil (L), garde-forestier" Lh. c) (AN-5vill).
Leñador. v. BASO-MUTIL (b).
- MENDI-MUTUR. Cima, alto del monte. v. MENDI-GAIN. � Mendi-muturrean, aritz-ondo maxkal bat. Mok
21. [Mendi motzen] ondoan beste mendi-mutur zorrotzak arkitzen dira. Anab Aprika 8. [Aideplano
bonbarderoak] inguru aietako mendi-muturrak jartzen zituzten patata egiteko moduan gorrituta. Salav 89. Mendi
muturrik izkutueneraino sartu zaizkigu [erdaldunak]. MEIG VIII 45.
- MENDI-NABA. "Falda del monte. Mendi-naba (BN-ciz)" A Apend (s.v. naba).
- MENDI-NESKA. Muchacha de la montaña, del campo. � Mendi-neska baitzen, Crautik ozta barreitu da aren
izena. 'Une fille de la glèbe'. Or Mi 3 (v. tbn. 43).
- MENDI-OILAR (V-gip, G, L, BN, R-uzt; Lar, Añ, Izt C 199, H, Arzdi Aves 162 y 164). Ref.: A; Lh; SM
EiPáj. "Cogujada" Lar y Añ. "Cochevis, alouette crêtée, huppée" H. "(Galerida cristata), cogujada" Arzdi Aves
164. "(Upupa epops), abubilla" Ib. 162. "Urogallo (Tetrao urogallus)" SM EiPáj.
- MENDI-OIN. Pie de la montaña. � Mendi oin guzia da ithurritan gaindiz. Hb Esk 97. [Debari abestia] mendi
oñean zauden / seaska txuria. NEtx LBB 362. Mendi-oinetako zabaldegi lauetan mugitzen garenoi. MEIG IV 75.
- MENDI-ONDO, MENTONDO (V-gip ap. Iz ArOñ). Ladera del monte; lugar cerca del monte. "Burdínkuzko
mentónduan, en el monte cerca de Burdinkutz" Iz ArOñ. � Abiatu zan jendea mendi ondoetatik ibar zabaletara
jesten. Izt C 3. Goialdeko erri txiki mendi-ondoetakoak. Ib. 143. Eta Horeb-ko mendi-ondoan zegoan erri
Rafidin zeritzanera ziranean [...]. Lard 75. Eta Betfage zeritzan Olibeteko mendi-ondora eldu zanean [...]. Ib.
428. Hautse zien mendi ondoa [...] eta eraiki [...] xapela. Ip Hil 201. Gogoratzen zaio bide zabal bat egitea
Doniane Garazitik [...] Astobizkar mendi ondoraino. Zub 126.
- MENDI-ORDEKA. (Pl.). Montes y llanuras. � Artzaiak elkarri jotzen dioten lelo-aideren bat dirudi, mendiordeka
artean jo eta erantzun dabilena. "A través de montes y llanuras". MEIG IX 139 (en colab. con NEtx).
- MENDI-OSTATU. Posada, fonda de montaña. � Mendi-ostatuak, oialezko txosnak, ogi, ardo, aragi, bakallao
[...] ta gizon jatunez ugariegi bezela. Ag G 179.
- MENDI-PAPATS. "Mendi papatsa [...], partie arrondie en une montagne qui rend la montée plus difficile;
usuellement, il se prend pour un côté, un revers de montagne" H s.v. papatsa.
- MENDI-PARETA. Pared del monte. � [Erreka] hertsatzen duten mendi-pareta goraskoak. JE Ber 12. Mendipareta
sekula baino buluziago zaiku agertzen. Ib. 40.
- MENDI-PARROKI. Parroquia rural. � Eibarko Aginaga mendi-parrokira joan zan erretore. F. Labayen in
Munita 7.
- MENDI-PUNTA (V-gip ap. Elexp Berg; Urt). Cima, cumbre, alto del monte. "Colliculus, mendi punta, mendi
gaña, mendi burua" Urt V 339. v. MENDI-GAIN. � Hamargarren illhabeteko lehen egunean mendi puntak
agertu izan ziren. Urt Gen 8, 5. Beizamakua naiz ni, / mendi-puntakua. EusJok 83. Mendi puntari buruz abiatu.
Zerb IxtS 20 (v. tbn. Azk 43). Bazuan / aitonak denbora / aixa juaten zana / mendi-puntan gora. Uzt Sas 196. v.
tbn. PE 116. Ugalde Iltz 14.
- MENDIRA-BIDE. Camino que lleva al monte. � Done Eufemiako mendira-bidea artu eben. A BeinB 77.
- MENDIRIK HARTU EZ, MENDIRIK EZIN HARTU. "Ezteu hartzen mendirik hemen (V-arr), ezin dau artu
mendirik (V-arr), Euskalerritik kanpora ezin emen deu mendirik artu (V-arr)" Gte Erd 142 (junto a Euskalerritik
kanpora ez du laketzen, Euskalerritik kanpora ezin deu burutu, etc., de otras zonas).
- MENDIRUNZKO. (Adnom. de mendiruntz). � Bestaldetik Txanbolin agertu zan mendiruzko itxuran. SM
Zirik 57.
- MENDI-SAIHETS. Falda, ladera del monte. v. MENDI-MAZELA. � Genesaretko itxas baztarrean eta
Olibeteko mendi saietsean. Inza Azalp 76.
- MENDI-SAIL. a) Grupo de montes. � Iparraldeko mendi-saillak ere izara beltzetan bill-bill egitera dijoaz
beren tontorrak. Mok 21. b) Terreno de monte. � Badira mendi-sail aundiak ezeren etekiñik gabe dauzkaten
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
314