Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
[Eiztariak eta apaiza] mendigizon bizkorrak ziran [eta bereala atzeman zuten gandorra]. TAg Uzt 76. Ainbat eta
ainbat baserrik itxi dituzte beren ateak. [...] Mendi gizonak kalera datozkigu. Basarri 127. Kaleko ta mendiko
gizon arrunta. Vill Jaink 35. Mendiko gizona zan gaiñera, ta nola jetxi erri aldeko zuloetara? NEtx LBB 99. v.
tbn. Etxde JJ 44. Larre in Xa Odol 13.
- MENDI-GOI. Cima, cumbre, alto del monte. Cf. mendigoizale. v. MENDI-BEHE, MENDI-GAIN. � Mendi
goi gañean zaldi ta beor askatuak irrintzika. Ag Kr 205. Eguzkia badoa / mendi-tartera: / mendi goiak gorritzen
/ ta illuna, bêra. Jaukol Biozk 51. Bakarrik mendi-goian. "En la cumbre de la montaña". Laux BBa 24. Elur zuria
mara-mara mendi goian. NEtx LBB 223. v. tbn. EA Txindor 12.
- MENDI-GOIEN. Cima, cumbre, alto del monte. v. MENDI-GAIN. � Basaburu urrutitxo egiten zitzaion
mendi goienean. NEtx LBB 72 (v. tbn. 12).
- MENDI-GUARDA. Guarda forestal, guarda rural. � Xandarmak, mendi-guardak eta Ayuntamentuko jaunak
[...] agintzen dena egin deien enkargatuak gelditzen dirala. Goñi 73.
- MENDI-IBAR. (Pl.). Montes y valles. � Ezta galduko gure txistularia gure mendi-ibarrak Euskalerri diran
artean. Alzola Atalak 91.
- MENDI-IBILALDI, MENDI-IBILI (V-gip ap. SM EiTec1 146 y Elexp Berg). Caminata por el monte. "Mendiibilli
bat eiñ ondoren, etxerunzkuan [...]" SM EiTec1 146. "Paseo por el monte. Medikuak esan dost mendi-ibilli
batzuk komeni jatala" Elexp Berg. � Mendi ibillalditan zaildu gabe zegon. Etxde JJ 259. Tripi au bajatze alde,
lantzian bein, mendi ibilli bat eitxen asi nok. SM Zirik 57.
- MENDI-IGAILE. Montañero. v. mendigoizale, mendizale. � Mendi-igaile horiek. Herr 11-12-1958, 1.
- MENDI-ILARA (G-azp ap. Gketx Loiola; -ilera V-gip ap. Etxba Eib). "Cadena de montes, cordillera" Gketx
Loiola. "Pirineuak esaten jakon mendi-illariak eitten dau muga, Frantzian eta Españian artian" Etxba Eib. v.
mendilerro.
- MENDI-KARDU. "El cardo punzante bajo que crece en el monte" Iz ArOñ.
- MENDI-KASKO (L, BN, S ap. Lh; Dv), MENDI-KAXKO. Cima, alto del monte. "Harroka-zergada batek
inguratzen du mendi kaskoa, une ceinture de rochers entoure le sommet de la montagne" Dv (s.v. zergada). v.
MENDI-GAIN. � Mendi kaskoak agertu ziren. Dv Gen 8, 5. Noizpeit aurkhitu zuen mendi kasko batean gaztelu
zahar bat. Jnn SBi 124. Proesione bat egin behar zen herritik mendi kasko batetara. Bar Sup 137. Agertzen
zaizkigu mendi-kasko zorrotz batzu, zuri-zuria, lerro-lerro. JE Ber 41. Larrungo mendi kaxkoan. Iratz 131. v.
tbn. Ox 79. Leon Mt 5, 14. Izeta DirG 55. Etxde JJ 9. JEtchep 54. Ardoy SFran 98. Xa Odol 88.
- MENDI-KATE. Cordillera, cadena montañosa. v. mendilerro. � Asi da agertzen / ingurûn mendi-katea. /
Guratz, Arrite [...]. Or Eus 298 (v. tbn. 302). v. supra un ej. de AG en MENDI-ESTUNTZA.
- MENDI-KATU. "Chaus, [...] mendi gathua, basa gathua" Urt IV 467.
- MENDIKO (L, BN, S ap. Lh; Lar, Dv). Relativo a la montaña, al campo. "Montero, cazador del monte,
mendiko eistaria" Lar. � In uilla etenim que uocitatur Mendicoa (1000). Garcia de Mendicoa (1350). Arzam
341. � Mendiko hermitañuak / kapitanzat daroela / Elias gizon santua (1610). TAV 3.1.21, 121. Larreetako ta
mendiko belar ta osto guziak. Mb IArg I 119. Beste modu limuri ori da mendiko beokentzat. AA II 84. Bazkatuko
du mendiko gisara gaiak agintzen dion moduan. Izt C 227. Mendiko yanariek indarra handia. Hb Esk 17. Zure
baithan Maria, / berthutea dago, / mendiko ithurria / baino garbiago. Zby RIEV 1908, 288. Errebelatuak ginen
mendiko ardi batzuen pare. Jnn SBi 4. Mendiko bide gaixtoetarik. Ib. 108. Mendiko bakardadia geiago
maitaturik. Bv AsL 126. Berdiñ berdiñ jo degu / nagusi-morroyak, / aurrian arturikan / mendiko arriyak /
alkarrekin gustora / gera etorriyak. PE 116. Gizon beltz txiki gaizto bat bada or / mendiko etxe zar batian.
EusJok 110.
� (s. XX). Ez aiz mendikoa, eztidurik gutarra. Ag G 116. Agur, nere mendiko bizimodu alaia! Ill Pill 25. Soizak
mendiko belharretarik / nola bizi den epherra. Ox 143. Garbitasunez, / mendiko ura iduri. Ib. 23. Mendiko garobiltzailleak
eta larraiñeko dantza-lagunak. Mok 8. Itxasoko bitsa baxen zurijak eta mendiko edurra baño
zurijaguak. Altuna 33. Arratsaldean / exeri lasai / mendiko zelai epelan. Jaukol Biozk 25. Uriko zaratak
kezkatuten dabe / mendiko lilura. Laux BBa 118. Mendiko errekatxuetan bustialdija artzen ebala. Kk Ab II 98.
Mendiko alaitasuna. Enb 38. Burubaz makurkeri batzuk mendiko erara bakandereari egiñez. Otx 148. Mendiko
ixakerea etxagoko uriko bixikereari. Ib. 114. Eusko anaiak uretan ziran / mendiko artzaien kide. / Alkartasuna
egiña zuten / beti zitezen aiskide. Or Eus 204. Mendiko pakea asaldatzera. Lek EunD 50. Yesusen itzaldi edo
prediku luze, mendiko itzaldia deritzana. Ir YKBiz 118n (Lg II 145 mendiko predikua, SMitx Aranz 240, Munita
154 mendiko itzaldi). Jauntzia mendiko elhurra bezen xuri [zuen]. Zerb IxtS 91. Mendiko euskerak darion garo
usai mardula. Etxde AlosT 7. Amasei urteak bete berritan, mendiko marrubi xoragarri iduri zun. Etxde JJ 215.
Mendiko bakartadean negarrez. Bilbao IpuiB 212. Mendiko ibillaldiak bakarrik egitea gustatzen zaizkio. Vill in
Gand Elorri 19. Mendiko itur-urak. Gand Elorri 210. Mendiko artzain ttipieri katixima zenbeit eginez. Zerb Azk
45. Estalpe artan baserritarrak eta kaletarrak [...] naspil gozoa zebillen mendiko usaiarekin. Anab Poli 80. Ha!
Zer hau! Mendiko minak hartu hi ere? Larz Iru 90. Mendiko baso ainubean. Zait Plat 25 (v. tbn. mendiko baso
en Munita 140 y Alzola Atalak 83). Iru gauza dira munduan alperrik galtzen diranak: mendiko egurra,
alperraren indarra eta pobriaren arrazoia. And AUzta 98. Mendiko ikullu zaitzalleak. Ibiñ Virgil 116. Mendiko
belar zapaldugabea bazkari zutela. NEtx LBB 93. Nola mendiko basarri baten / jaiotakuak geraden. Uzt Sas 57.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
312