Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
silvestre [...] (Vera)". � Mendi-aran[a]k gustiak baino / ene koitaok naguzi. Lazarraga (B) 1205r. Beragaitik
izaten du mendi-aza onek [Aralar mendikoak] ain jaso andia uda azkenean. Izt C 158. Mendi atxen artean
gorderik. AB AmaE 26. Oso egiña zegoan Joanes mendi-oiarzun guztietara. Ag G 2 (v. tbn. 46). Arrizko menditxabola.
Jaukol Biozk 53. Baso ta mendi-arruak bera. Enb 49. Zonbait kilometra pastu ondoan agertzen zaizkigu
mendi arkaitzak eta ezpeldunak. Zub 117. Euskal-erriko mendi gurdien karranka. Alz Ram 100. Ameriketan
euskaldun askok / dauzka begiyak argiyak, / an daude beren aziendakin / mendi-ixkiñan jarriyak. Tx B II 40.
[Eguzkiari] amar edo amabi oinkada gelditzen zitzaizkan mendi-muga ukitzeko. TAg Uzt 267. Izar dirdirak
tanpez hil, mendi arkaitzak ur-araz. Iratz 137. Itsas, mendi azantzak dauzkatzu, Euskara. Ib. 11. Mendi harrokak
bezein tematsu. Ib. 176. Mendi leizeak soinuz, zeru gaina sutan. Ib. 12. Mendi-gudu baten / eguzkiek [...] / ene
soin haur [...] / garrez jo lezaten. Mde Po 53. [Zuaitzak] ez die mendi-ezurrai, arkaitzai agertzen uzten. Munita
136. Mendi-oiñarriak ikara dauzkazu. Or Aitork 291s. Mendi babesean gordetako auzo paketsu ura. Etxde JJ
237. Zuberoko mendi-sabeletan zaildutako bi gizaseme sendoak. Ib. 140. Landa atsegiñetan, mendi-orkaitzetan,
ibai ta iturrietan. Gazt MusIx 166. Zure semiak kaikuarekin / or dabiz mendi-plazetan, / baserri alde didar
egiñaz / azaleko amesetan. BEnb NereA 212. Mendi-soro batean arbi-jorran zebillen gizon bat. And AUzta 57.
Naizta ugoldeak mendi-zatiak iraulka eraman. Ibiñ Virgil 99. Bada arzulo aundi bat, mendi-ezponda baten
alboan. "Exesi latere in montis". Ib. 115. Iru bide Iobek zotukatu zuen mendi-pillo ori bere tximistarekin. Ib. 75.
Mendi axala goiz argiz zilar / egun atari denean. NEtx LBB 338. Orduak joaten zitzaizkien aurreko mendi
Gurutzeari begira. Ib. 93. Gar: mendi-jainko bat, Dianaren mailan emana. Lf CEEN 1973, 126.
� "Dans quelques localités de la Haute-Navarre, mendi se dit pour bois, forêt. À Osinaga, on donne à la fois les
deux significations" Dv. � Iratiko, itsasua beño aundiagoko mendiaren ostuak (AN-gulina). Orreaga 54 (66 y
70 (AN-5vill) mendi; 46 (AN-araq), 58 (AN-ulz) baso, 50 (AN-larr), 62 (AN-5vill), 90 (AN-erro) y 94 (ANarce)
oian).
- ELUR-MENDI. v. elur.
- MENDI-ABERE. "Fiera, (c.) larra edo mendi aberea" Añ.
- MENDI-ADAR. � Andurio deitzaion mendi-adar Ataun, Zaldibia eta Lazkauren mugapekoan. Izt C 195.
- MENDI-AIRE, MENDI-HAIZE, MENDIKO AIRE, MENDIKO HAIZE. Aire, brisa de la montaña, del
campo; viento de la montaña. � Mendiko axe bigun garbijak / indartuko dauz zuen birijak. Enb 69. Mendiko axe
zorrotz onek eragindda. Otx 110. Emengo mendi-aize osasuntsu au ondo letorkiela. TAg Uzt 155. Mendiko aize
guriaz ase dittezen. Etxde AlosT 55. Egiazko euskal-eliza [...], itsasoko eta mendiko haize eroenak desafiatzen
dituena! Zerb Azk 13. Uri aundietako jendeak itxas-aizea ta mendi-aidea egarri izaten duan sasoia. NEtx Antz
154. Mendiko aizeak eztigu kalterik egingo. NEtx LBB 59. Irurak osasunez, irurak mendiko aidez indartuak. Ib.
95. v. tbn. Laux AB 19 (mendiko axe).
- MENDI-AKALDE. Cráter. � Pholus eta mendi-akalde zabaletik Lapitarrei zemaika zegoen Hyleus. "Magno
cratere". Ibiñ Virgil 91.
- MENDIAK EGIN (G-azp ap. Gte Erd 104 y 116), MENDI BAT EGIN, MENDI EGIN. Hacer una montaña (de
un grano de arena). "Uskeri batekin mendiak eiten ditu (G-azp)" Gte Erd 116. � Aipatzea kasik bitxi zitaken
gauza batetarik eginen zuen mendi bat, sagutik otsoa, ulitik arranoa. HU Zez 54. Au ao aundi! Arri koskorra
mendi egingo zenduke zuk. NEtx Antz 128. � "Ezer gabe, mendiak (G-azp)" Gte Erd 104.
- MENDI-ALABA, MENDIKO ALABA. Mujer nacida en el monte, en el campo. � Mendian biziko da mendiko
alabea, mendirako iaioa izango da ta. Ag AL 112. I ez aiz Ameriketakoa. I, Euskalerriko mendi-alaba aiz. NEtx
LBB 49.
- MENDI-ALDAPA, MENDI-ALDATS. Pendiente de montaña. � Mendi-aldatsean [...] Josuerekin batu zan.
Lard 80. Sasi ta otaz beteriko mendi-aldapa idorra. Eguzk GizAuz 132 (v. tbn. otro ej. en la misma pág.). [Ikusi
zeikiezan] Praisku ta Mari Pepa, besotik artuta, mendi-aldapari jarrai. Bilbao IpuiB 85.
- MENDI-ALDERDI. Zona de montaña. v. mendialde. � Higan gaiten aphur bat mendi alderdirat, / itsasuko
yendeaz zerbeit erraterat. Hb Esk 140.
- MENDI ANAIA. (Pl.). Montes hermanos. � Mendi anaiak lenbizi: Ernio ta Izarraitz, Aralar ta Gorbea [...].
Ag G 10s. Mendi anaien gañetik dago / Aizkorri, guzien buru. / Lau probintzitan zerra luzeak / erroak ezartzen
ditu. SMitx Aranz 84.
- MENDI-HARAN. (Pl.). Montes y valles. � Maitasunaren billa / mendi-aran orreik zear noake. Onaind in
Gazt MusIx 203.
- MENDI-ARBOLA. Arbol forestal. v. MENDI-ZUHAITZ. � Mendi-arbola, basoa, oiana, nai-ta-naiezkoa da.
Munita 19.
- MENDIAREN HARAINDI. (Con suf. local de declinación, en sing.). Ultrapuertos, lugar al otro lado de los
montes. v. MENDIAREN BESTE ALDE. � Mendiaren haindian gauza ederrak badirela. JEtchep 17.
- MENDIAREN BESTE ALDE, MENDI(E)Z BESTE ALDE. (En casos locales de declinación, en sing.).
Ultrapuertos, lugar al otro lado de los montes. � Ez [dira] haatik mendiez bertzaldean ohi direnak bezain onak.
JE Ber 37. Otxalde, Etxahun eta Boryel ziren mendiz bertze aldeko iru pertsulari aipatuenak. Zub 58. Egun
hortan etortzen dira mendiz bertze aldekoak, Benafarroakoak. Ib. 78. Haurrean maiz nindoan harrokeri gora, /
mendiez bertzaldeko hatsez betetzeko. Iratz 135. Tolosako Handia, Manuel eta Txikito de Azpeitia agertu
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
309