Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
bendekua eta nik dut eginen. He Rom 12, 19 (Bibl, IBe mendeku; He Phil 535 mendeku). Haren kontra goraki
dago beraz mendeku galdez. Dh 137. Ordin haren mendekik izan zeistan hasi. 'Ses vengeances s'exercèrent sur
moi'. Etch 176. Bendekuari, bendeku jari. "La vengeance ne demeure pas sans vengeance". Hb GH 1928, 397.
Mendeku edo bengantza-naia. Or Aitork 291. Pentsatu genuen mendeku bila zoala. Arti Tobera 286. Zonbaitek,
ase nahiz beren mendekua, / non nahi sortzen dute bizi irrixkua. Xa Odol 251. v. tbn. Harb 33. Lg II 208. MarIl
90. Jaur 105. Gy 281. Mde HaurB 107. Gazt MusIx 99.
- MENDEKU(A) HARTU. Vengarse. v. mendekatu. � Eztezazula mendekurik har gure bekhatuez. Harb 354.
Errezibitzen dituzten bidegabe handiez mendeku hartuko dute. Ax 568 (V 364). Erraz aserratu edo bendeku
artzekoa. Gco I 418. Bendekua artzeko griña [...] erabageak. Gco II 51.
- MENDEKU(A) EGIN. Vengarse. v. mendekatu. � Niri dagot bendekua eta nik dut eginen. He Rom 12, 19
(IBk ez egin zeuen eskuz mendekurik, BiblE ez egin mendekurik). Eta hiltzen banute, nitaz mendeku egin behar
duzue. Elsb Fram 119.
- MENDEKUZ (B ap. Izeta BHizt2; SP). Por verganza. "Mendekuz il zuten gizon bat" Izeta BHizt2. � Eta gero
handik hartako herraz eta mendekuz bere iauregi ederra erre zioten. Ax 7 (V 3). Nork ere koleraz, mendekuz
edo herraz erranen baitioke bere anaiari [...]. ES 120. Onen aita Julen kondeak, mendekuz mairutarrei otsegin
zien. Gazt MusIx 66. v. tbn. Arti MaldanB 230. IBk Act 7, 24. Bendekuz: Hb Esk 49.
- MENDEKUZKO. "Qui est de vengeance" Dv. � Iainkoa haserretuko da: eta gero mendekuzko egunean,
heriotzeko denboran [...]. Ax 76 (V 51). Bada bertze [hira] bat borondate gaixtozkoa, mendekuzkoa. Ib. 278 (V
186). Zeren mendekuzko egunak baiditezke orduan. He Lc 21, 22 (Leon gaztigu-egunak, Or bengantza egunak,
IBk, IBe zigor-egunak). Mendekuzko zenbat desira! Brtc 126 (32 bendekuzko). [Bekatu] dala deshonestidade
edo loikeriakoa, dala bendekuzkoa. Gco II 4. Mendekuzko desira. MarIl 57. Mendekuzko zuzia / [...] izeki
zitzaidan. Arti MaldanB 192.
mendekuka. � Con ánimo de venganza. � Harri perfektu batek ez omen du etxerik osatzen, baina bai harri
koxkor trakets askok. Hala entzun nion behin mendekuka zetorren idazle bati. PPer Harrip 63.
mendel (V-ger-arr-oroz-m, G ap. A; Aq 755 (G), Izt 86v). �1. "Orillo, una tira de paño de distino color que la
pieza a que se agrega" A. � Zelan baista oiala, alakoa mendela. RS 20. Soiñekoan mendel aundiak daroez. Ker
EMeza 127 (ap. DRA). � Banda condecorativa. � Apala bete txalin zeduzkanan lasterraldien idazkuntzakin eta
abeetan dilindan zeuden mendelak ikusita [...]. 'Tant d'écharpes'. Or Mi 13. �2. (V-arr ap. A; Aq 755 (V)).
Arpillera. �3. "(V-ger-m), faja de niños" A.
- GONA-MENDEL. v. gona.
mendel. v. mendal.
mendema (H (BN)), mendima (AN-egüés-ilzarb-olza ap. Bon-Ond 163), mendimia, mindemina, mendimina
(-iña V-ger ap. A Apend), mendeña (Urt Gram 33). � Vendimia. "Autumnus, [...] mendeña denbora, mendeñ
egiteko denbora" Urt III 224. Cf. VocNav s.v. mendima y mendimia. v. bendimina. � Urbildu zelaik mendima
denbora, bializitué bere mutilak errentarietará gorátzerá ardanzeain frútua (Mt 21, 34). BOEanm 1321 (Echn
fruitu sasoiña, Leon mahats biltzeko aroa). Laiatzea, eraikitzea, igita, mendima ta gañarakoak (69). LE-Ir (s.v.
alzurtu). Eta botatu zuen mendimia Yangoikoain kolerako kupel aundira. Echn Apoc 14, 19 (Ur (V)
mindemiñia)).
- MENDEMA-EGILE. Vendimiador. v. beruinzale, mendematzaile. � Bihi billtzaillen eta mendeña
egillenaren parekoak. He Phil XI (SP e) 3r beruinzale).
mendemal. v. mendebal.
mendematu (SP, Lar, Añ, H), mendimiatu, mindeminatu, bendematu (Añ), mendamatu (H (BN)). �
Vendimiar. Cf. VocNav s.v. mendemar, vendemar y mendebar. v. beruinatu. � Ezen elhorrietarik eztute biltzen
fikorik, ezeta saparretarik mendematzen mahatsik. Lç Lc 6, 44 (He, TB, Dv, Oteiza, Brunet, Leon, Ol bildu, Ker
batu, IBk, IBe hartu). Mendema itzak lurreko mahastiko mulkhoak. Lç Apoc 14, 18. Eta sartu zuen aingiruak
bere igitei zorrotza lurrean eta mendimiatu zuen lurreko mastia. Echn Apoc 14, 19 (Lç mendema zezan, Ur (V)
mindemiñau; Ur (G) bildu).
mendematzaile, mendematzale (Lar), mendamatzaille (H). � Vendimiador.
mendemuga. � Cambio de siglo. � Horren truk, ez zioten euskaldunek [...], ez maitasunik ez goramenik ukatu,
etxe-inguruko giroa azken mende-mugan aldatu arte. MEIG VII 67s. Orduantxe, mende-mugaren aldamenean
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
303