Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
makurgarri (H (+ -kh-)). �1. "Qui est propre à faire dévier du droit chemin, du devoir" H. �2. Humillante. � --
Ori makurgarri dek guretzat! --Karraxi egin zun andre Otxandak. Etxde AlosT 74. Ez ote zan makurgarri, beren
etsaiak zitalkeriz kendu nai zioten jabegoa otxan-otxan berak eskuratzea? Etxde JJ 62. Urte t'erdiko epean bi
ukaldi gogor eta makurgarri artu zitun. Ib. 83. Nekagarri ta makurgarri bazitzaion ere baitegiko bizi-lege
esagintsua. Ib. 182. Etxahundar batentzat makurgarri omen dun Ithurribordako alaba batekin ezkontzea. Ib. 58.
makurgo (Lar, H (+ -kh-)). � "Corvadura" Lar. "Encorvada, encorvadura, encorvamiento" Ib. "Courbure,
flexion, inclinaison, arcure, etc." H.
makurgune (-kh- L? ap. A; Dv). �1. Falta, error, revés. "Reveses, contratiempos" A. � Nihork behar du emeki
jasan bere adiskidea bere makhurgunetan. He (ap. Dv y A). Munduari bazterretik behatuz, ikusten diozkan
makurguneak erdi-trufaka altxatzen ditu. Lf ELit 335. �2. (B; Dv). Ref.: A; Izeta BHizt2. "Tournant, courbe,
point de déviation" Dv. "Revuelta del camino. Makurgune ortan erori ginen" Izeta BHizt2. � Bide-makurgune
batean. EG 1958, 73. Bagoak norata duen makurgunea, arata erortzen da (AN-erro). Inza NaEsZarr 2277. v.
tbn. Zait Plat 58. Gatxitegi Laborantza 52. �3. Desavenencia, desacuerdo. � Fededunek elgarrekin edo
fedegabeekin dituzketen makhurguneak. Prop 1898, 103.
makurgunetsu (-kh- Dv � A). � "Tortueux, plein de courbes" Dv.
makuritxola. "(Mercurialis perennis), mercurial (V-m)" Arzdi Plant1 277.
makurka (B, Sal, R; Dv (-kh-), H (+ -kh-)). Ref.: A; Izeta BHizt. �1. Torcidamente; agachado. "Makhurka
goatea, aller en se courbant" Dv. "Makhurka dago, cela se tient non droit, penché, ayant une courbure.
Makhurka heldu zaut, cela me vient non droit, de travers" H. "Etzaitela ibili makurke" Izeta BHizt. � Noiz arteo
ibili beauzie makurka bi aldetára? LE Urt ms. 109r. Bertako biztanleak makurka ta iskintxoka bazterrik bazter
zulokuntza ta babesak arrapaturik. Izt C 330. Mataillak gorririk, uzkurka, burua makurka. Or Mi 82. Mendi
lauetan / ondar-munoz muno / makurka, geldi, / eskuan su-izkillu, / lepoa izerdi. Ldi UO 31. Koxkok gutxi
makurka, sartzen ditu ziri. "Agacharse". Or Eus 33. Katu ostikotua bezelaxe, zokondora urbiltzen zan makurka.
TAg Uzt 63. Laia utsakin aztertu bear / geure sorotako lurrak, / beti makurka, ondo ezita / mamiak eta ezurrak.
And AUzta 129. � (Con reduplicación intensiva). � Ramus kantari dijoan artean, Petri makurka-makurka. Lek
EunD 48. �2. "À tort, makhurka" Ht VocGr 432. "(L), injustamente" A. �3. "Makurka, a gatas" Iz ArOñ. �4.
"Dando cabezadas de sueño" A Apend.
- IKUR-MAKURKA. v. ikur-makurka.
makurkada. � Inclinación. � Gorputz makurkada batekin Lagunak alde egin zuanean, oihal handia jatsi ta
pianuaren soinua hasi zan berriz. Osk Kurl 177.
makurkara (AN-erro ap. A Apend; A Morf 297). � "Picaruelo" A Apend (s.v. kara).
makurkarazi. "Cancellare, [...] makhurkarazi" Urt IV 125s.
makurkatu (-kh- Dv � A). � "Incurvare, rendre tortu" Dv. "Encorvar, torcer" A. � Batek du sudurra
makhurkatua, ezpainak ditu hantuak, beharriak dilindan. Prop 1893, 89.
makurkeria (V-gip; -kh- Dv � A, H), makurkeri (V-gip, L, B), makurreria (-kh- Dv). Ref.: A (makurkeri); Iz
ArOñ (makurkerixa); Izeta BHizt2 (makurkeri). � Tr. Documentado desde mediados del s. XVIII. Al Norte se
encuentra en Larreguy, Arbelbide y en sendos ejs. de Andredena Maria y Prop, y al Sur en textos del s. XX. La
forma general es makurkeri(a). Hay un ej. no ambiguo de makurkeria, con -a constitutiva, en Arbelbide y
makurkeri sólo se encuentra en textos meridionales. Se encuentra makhurreria en Prop (1896, 203) y makurreri
en Lizardi. En DFrec hay 7 ejs. de makurkeri(a). �1. Injusticia, engaño; perversidad, maldad. "(L?), injusticia,
acto contra el derecho o la razón" A, que cita a Larreguy. "Makurkerixa bat, una acción villana" Iz ArOñ.
"Perversidad; engaño. Makurkeri oiek eztut maite" Izeta BHizt2. � Yende batzuen inyustiziak eta makhurkeriak.
Lg I 125. Badakit zure laguna maiz karga duzula bere umore beltz eta makurkeriez. Andredena Maria 170 (ap.
DRA). Komentu berriak egin zituzten makhurkeria horren hedatzeko. Arb Igand 109. Zabaletan Martiñen
makurkeria etzuten jakiñ. Ag G 233. Etzan olako bidebage ta makurkeri izugarria egiteko bidean yarriko. Ir
YKBiz 496n. Makurreri gaiztoari ezin igesiz. Ldi IL 53. Batzuk zuzen-egarriz, bestetzuk makurkeri dollorrez.
Etxde JJ 178. Badira gaiztakeri ta makurkeri antzera oben ez diranak, ez baitzaitute naigabetzen Zu. Or Aitork
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten 30
mende.