Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
- MENDEAK ETA MENDEAK. Mucho tiempo, una eternidad. � Mendeak eta mendeak ditik, Pello,
Espainiako errege handi batek [...] egin-arazi zuela [...]. Elzb PAd 58. Mendeak eta mendeak behar zituen bere
hartarik den gutiena zeiharkatzeko. JE Bur 176.
- MENDEAK JOAN (ETA) MENDEAK JIN (ETORRI). Un siglo tras otro. � Mendeak joan, mendeak jin,
Jondoni Murtutsen alderako debozionea ez omen zen batere ttipitu. Lf Murtuts 3. Mendeak joan eta mendeak
etorri ez zuela [...] ondadea galera gaitzik gabe gorde. MEIG VIII 54.
- MENDEAK MENDE. Eternamente; de siglo en siglo. � Mendeak mende, betierekotz, gizonen artean. Erkiag
Arran 152. Iru izan dirala mundua mundu eta mendeak mende eutsi dioten olerkariak: Homer [...]. Ibiñ Virgil
22.
- MENDE HANDIAN (H). Eternamente. � Jesus Adoragarria, / duzula mende handian / egun bezala gloria.
Gç 145 (v. tbn. 146). Zaren Jaun mende handian. Ib. 25.
- MENDEAN MENDE. "Mentian mente (Sc), por los siglos de los siglos" A.
- MENDE BETIEREKOETAN. Eternamente. � Gizona da izate bat lurrean haste duena eta mende
bethierekoetan iraun beharra. Hb Egia IX.
- MENDEEN GAUEAN, MENDETAKO GAUEAN. En la noche de los tiempos. � Mendetako gauean
asmatuak ziren hari darraizkon egintza edo alegiak. Hb Egia 71. Nola ordean, menden gau eta sinheste
goibelean gizon bakhar batek [...] atzemanen zuen erakuspen bat guziz gorakoa? Ib. 9.
- MENDE(R)EN MENDE(E)(T)AN (Añ, vEys, VocBN, Dv, H, A). Eternamente, en toda la eternidad; (en frases
negativas) nunca, jamás; de siglo en siglo. "(Por los) siglos de los siglos [...] mendeen mendeetan" Añ.
"Eternamente (G)" Ib. "Menderen mendetan, dans la nuit des temps" VocBN. "Menderen mendetan, dans les
siècles des siècles" Dv. "Aux siècles des siècles" H. "Menderen mendetan, en la noche de los tiempos" A. �
Dutela egun eta bethi eta mendeen mendetan izatu duten gloria hastean. Gç 43 (57 mendeen mendeetan). Adora
dezagun mendeen mendetan. Zby RIEV 1908, 209. Irrintzinak baduela menderen mendetan iraun duen soinu
bat. JE Bur 150. Zuri xoilki laudorio [...] negurririk gabeko menderen mendetan. Leon Imit III 40, 5 (Ip
bethiereko menten mentetan; Mst müga gabezko thenpora orotan). Ez da / agortzen menden mendean. "Jamás".
Or BM 76 (Poem 527 menderen mendetan, Mi 138 mendeen mendetan). Platon deitua izanen da menderen
mendetan [...] gizon azkar hori. Lf in Zait Plat XIII. Gure artzain zenduak, menderen mendetan / zure ardi
leialak zirenak lur huntan. Xa Odol 238. Euskara [...] ez da erabilia izan menderen mendetan hainbat eta
hainbat eremutan. MEIG VII 187. Ez du inork menderen mendetan deus aldatzeko baimenik izango. MIH 396.
v. tbn. Menderen mendetan: Hb Esk 64. Jnn SBi 5. CatJauf 14. Iratz 181. Zerb IxtS 92. Mendeen mendetan: Ub
140. MarIl 127.
- MENDE(R)EN MENDE GUZ(T)IETAN. Eternamente, en toda la eternidad; por los siglos de los siglos. �
Zeiña bizi eta Jaun baita zurekin batean, mendeen mende gustietan. Gç 218. Gero zeruan mendeen mende
guzietan zorionekoak izan ditezen. Ub 222. [Fruitu] menderen-mende guzietan, bere zorion handitan, gozatuko
dituztenak. Dh 182. v. tbn. Menderen mende g.: Brtc 271. MarIl 48. Dv LEd 60. CatJauf 10. Mend(e)en mende
g.: Brtc 20. Arb Igand 194.
- MENDE(R)EN MENDE(TA)RAINO. Hasta el fin de los siglos. � Egunero dugu kristauôk berritzen mendên
menderaiño. "Hasta el fin de los siglos". Or Poem 537. [Ikurrina] laztanago baitukegu menderen menderaino.
Zait BGold 5. Asieratik mendeen mendetaraiño. Or Aitork 190.
- MENDE(R)EN MENDEZ (Dv). Eternamente; de siglo en siglo. � Eta atsegina iraupen gabea eta gaztigua
menderen mendez. Dv LEd 227. Bi izenak, bat erdarazkoa, bertzea mendeen mendez herritarrek ahoan
zerbilaten eskuarazkoa. JE Ber 38.
- MENDEEN HONDARRE(TA)RAINO. Eternamente; hasta el fin de los siglos. � Betidanik eta mendeen
ondarreraño goranaiaren oñaze bizia berekin ibilliko duna. Ldi IL 24 (v. tbn. 54). Iraun begie mendeen
ondarretaraiño! Erkiag Arran 40.
- MENDE ERDI, MENDERDI. Medio siglo; mitad de siglo. � Haren apheztasunak / mende erdia du. Zby
RIEV 1908, 607. Azken menderdiko berpizkundea. Mde Pr 235 (117 menderdi, 43 mende erdiz). Bertan iragan
mende erdian ikasi izan dabe [...]. Erkiag Arran 133. Platon iaio baino menderdi lenago. Zait Plat 39 (v. tbn.
30). XVI gn. mende-erdiko gaztel-olertikera. Gazt MusIx 161. Mende erdi bat beteko dut nik / mundu huntan
berehala. Xa EzinB 122. Goizegi da [...] igaro berria dugun mende erdia aztertzeko. MIH 61.
- MENDE ETA MENDETAN. Durante mucho tiempo. � Haren izena mende eta mendetan kontserbatu [zen].
Elsb Fram 145.
- MENDE ETERNALETAN. Eternamente, en toda la eternidad. � Sartzen dire zeruko erresuman / [...]
gozatzeko mende eternaletan / egiazko zorionaz. "Le siècle éternel". Monho 120.
- MENDE FIN GABEAN. Eternamente. � [Piztuko da] eta mende fin gabean / dohatsuki biziko. EZ Noel 121
(158 sekulako mendea).
- MENDE GUZIAK. La eternidad; todos los tiempos. � Badakit zuk zerorek xoilki tutzula mende guziak baño
urthe luzeagoak. Gç 49. Madarazino ezin ganbiatuzkoa, sasoin, urthe, mende guziak eta sekulakotasuna bera
serratzen ituena. SP Phil 53 (He 55 denbora guziak). Urthe banaka batzu beheramenduan ta mende guziak
zeruko goratasunean. Dh 179 (v. tbn. otro ej. en la misma pág.).
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
292