Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
Plat 49.
- MAKURREAN IZAN. Estar en desacuerdo, estar enemistado. � Makhurrean nintzen legearekin eta
banindagoken edo zoin gaztiguren aiduru. Prop 1899, 38.
- MAKURREAN JARRI. Ponerse en desacuerdo, enemistarse. � Ezin daitekena da gorphutz bat kontserbatzea,
baldin hango menbroak elgarrekin makhurrean jartzen badire. Jaur 126.
- MAKURREKO. a) "Contraire, injuste. Makhurreko aldea hartzen du bethi, el prend toujours le parti de
l'injustice" Dv. � Sustatzale beharretan gure gizonak, makurreko alderat, egiazki! HU Aurp 138. Beren baitarik
lerrakor baitire makurreko alderat edo balantzan baitaude. HU Zez 140. b) (Voz) cascada. � Akerraren
adarrak bezain makurreko boza du Kanttarik. Barb Sup 107.
- MAKURRETIKAKO. "Makhurretikako, qui provient de l'injustice, du désaccord, des dissensions.
Makhurretikako onthasunak ez du gozo onik, le bien qui provient de l'injustice [...]" Dv.
- MAKURREZKO. "Qui est composé de (choses) tortues. Egur makhurrezko zama, fagot de bois tortus" Dv.
- MAKURRIK. Agachado, agazapado, inclinado. � Agurak bildurragaz / buruak makurrik. Azc PB 146. Ixil,
begi-kuku, burua makurrik. "Inclinada". Or Poem 524. Luziano, erdi makurrik eta zaratarik ez ataratearren
beatz-puntetan. Bilbao IpuiB 233. v. tbn. A Ardi 74n. Enb 32. � (Fig.). � Ez dogu bizi bear / burua makurrik, /
ez daigun iñoiz euki / biotzan kezkarik! BEnb NereA 127. � (Con reduplicación intensiva). � Bere oñetan
auspez etzunik, / makur makurrik, / umill umillik, / emon daiogun biotza. AB AmaE 373 (v. tbn. 69).
� Etim. Relacionado con gur, gurtu, etc.; v. FHV 271s.
2 makur. "Makhür (S; Foix), grosse bûche" Lh.
makur-arazi. v. makurrarazi.
makurbera. � Fácil de doblegar. � Zergatik, ordun, gela illun artatik irteten dutenean, dira ain makurberaa?
Ldi IL 53.
makurbide (L-ain, B; Dv (-kh-)). Ref.: A; Izeta BHizt2. � Tr. Documentado sobre todo en autores
septentrionales. Al Sur se encuentra en Lizardi y Zaitegi. La forma con aspiración la emplean Laphitz, Duvoisin
y Etcheberry, y ambas formas, Larzabal. �1. Ocasión (de hacer algo malo, negativo); injusticia, engaño; objeto
de discordia, discusión, altercado. "Makurbide ortan sartu gabe bakean egon gaitezen" Izeta BHizt2. � Berriz
ere makhur bidean jartzen zare. Laph 75. Buru gaixtoa duenak adiskide on guti izanen du, zeren halakoekin
ihardukiz makhur-biderik baizen ez-baita. Dv Lab 159. Makur-bideak nun nahi badire. Hobe da xuxenean
egoitea xuxentzea baino. Herr 13-10-1955, 2. Ni laxoegia nintzen harentzat eta hura seriosegia enetzat... Ez
dugu bertze makurbiderik gure artean. Larz HilEspos 136 (Senper 76 makhur-). Zer makurbide da, ba, hortik
datorrena? / Haurrentzat berdin dela dut iduripena. Xa Odol 149. v. tbn. HU Zez 110. Zait Plat 123. � Okertu
ditzakela [izkuntzak] ta makur-bide biur gure gaiztoak, eskuaren ta argiaren ta yanariaren antzo? Ldi IL 54s.
�2. "(L?), imperfección, defecto" A. � Bizkitartean umiltasuna hobeki agertzen da oraino: laido, makhurbide
eta bihurtasunen erdian. Etcheb MGaric 201 (ap. DRA). �3. "(L-ain, R-uzt), jugarreta" A.
- MAKURBIDEKO. "Qui est d'un motif de discorde, de brouillerie. Non da bi hauzoen makhurbideko lurpozika?,
où se trouve le lopin de terre qui cause la brouillerie des deux voisins" Dv.
- MAKURBIDETIKAKO. "Qui vient de voie injuste. Makhurbidetikako onthasunek ez dute ondorio onik, les
biens provenant d'injustes voies [...]" Dv.
makurbideketa. � (Adv.). Buscando motivos de discordia. � Ohartemazue eta ikhus ene kontra
makhurbideketa derabilala. "Quod occasiones quaerat adversum me". Dv 4 Reg 5, 7 (Ol apuko billa, Ker, BiblE
atxaki(a) bil(l)a).
makurde. �1. "Curvatura" Lar. �2. "Gafedad de pies y manos, oñetako ta eskuetako elbarria, makurdea" Lar.
makurdura (B; Dv (-kh-), H (+ -kh-)), makurtura (-kh- SP, sin trad.). Ref.: A; Izeta BHizt2. �1. Torcedura.
"Nere zangoain makurdure ezin sendatu" Izeta BHizt2. � 7.º pilotarien esku-mamiko katxo bereziak; 8.º erhi
ttipiaren makhurdura. Lf ELit 275. � (Ht VocGr 348, Arch VocGr (-kh-), H (+ -kh-)). (Fig.). "Dérèglement" Ht
VocGr 348. "Makhurdura bat nabaritu zitzaion urhatsetan, elheetan, un dérangement fut observé dans ses
démarches (la conduite), dans ses paroles" H. En DFrec hay 2 ejs. �2. "Aegrorum distortio, eritasunetikako
makhurdúra" Urt I 309.
makurgaitz. � Inflexible. � Erderaren bidez sakonki kristaututako euskaldunak makurgaitzagoak agian
ditezke, erbestean. Ldi IL 53. Gizaundi baten lepo-zintzur makurgaitza? TAg Uzt 11.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
29