26.12.2012 Views

Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan<br />

DRA). Izugarrizko makur batek jo zituen Irlandako laborariak. Mde Pr 236 (v. tbn. HaurB 41). Aituko omen<br />

zitzaizkan lengo irabaziak. A zer makurra! Anab Poli 103. Orai berriz gaitzeko makurra ukan dut ene otoarekin.<br />

JEtchep 92. Heldu ziren frango laster, makur handirik gabe. "Dommage". Ardoy SFran 132. v. tbn. Barb Sup<br />

45. Zerb IxtS 102. Mattin 62. Xanpun in Xa EzinB 122.<br />

�5. (Lar). Torcedura, inclinación. "Acombadura" Lar. � Gizajoaren arpegian makurra eta gorputzaren<br />

argaltasuna ikustean iñork ez zion astebeteko bizirikan emango. Apaol 75. Gorputza zuzen makurrik barik /<br />

Tambor nagosi bat legez. Azc PB 241. Erdiko arruztaiak aitatzeko makurrik ez dauka. Ain dago zearkatua. Zutik<br />

nola dagoan esan liteke orren uztai berdiña. J.B. Ayerbe EEs 1912, 61s. Akherraren adarraren makhurraren /<br />

makhurra. Ox 112. � "Corcova" Dgs-Lar 5. � (Fig.). Inclinación, propensión. � Zerbait esateko litzateke ere<br />

Gamizek irudi eta letra-jokoetara zuen makur irristakorraz. MEIG V 110.<br />

�6. (AN, L ap. A; -kh- VocBN, Dv). Diferencia, desacuerdo, desavenencia, enemistad. "Lehen bi anaiak ontsa<br />

ginen, baina orai zerbait makhur badugu, [...] actuellement nous avons quelques différends" VocBN. "Zer da<br />

zuen arteko makhurra?, quel est la différence d'entre vous. Makhur handiak dabiltza Italian, il régne de grandes<br />

dissensions en Italie. [...] Zaldi horren erosteko makhur handiegia dugu, egin dezagun makhurra erditik, pour<br />

acheter ce cheval notre désaccord est trop grand, tranchons la différence par le milieu" Dv. "Han ere makhurra<br />

biztu zioten (Jerarako artzaiñek Isaakenei), también allí les pusieron rencillas [...]" A, que cita a Duvoisin. �<br />

Elgarren arteko makhurrek familia bat sepharatzen dute bere Jainkoaganik. Jaur 126. Ez nuke nahi, ene gatik<br />

zerbeit makhur ukhan dezazun harekin. Prop 1880b, 25. Framazonek eta zozialistak direlako makur bilatzaleek<br />

begietan hartzen ari zuten. HU Aurp 153. Jenden artean gertatzen diren / makur eta desmasiak, / egiten ditu<br />

amodio ta / errespetu eskasiak. Etcham 238. Azkarki samurtu zen ibar-jaunarekin [...] eta hortarik sortu ziren<br />

makur batzu ez tipiak. Dass in Zerb Azk 61. v. tbn. Dv Lab 87. Laph 13. HU Zez 24. Mattin in Xa EzinB 132.<br />

�7. (AN, L, BN; -kh- Dv, Lh). Ref.: A; A Apend. Diferencia, altibajo. "Idi horiek ez ditazke pareka, makhur<br />

sobera dute batetik bertzera, [...] ils ont trop de différence de l'un à l'autre" Dv. "Yerro, diferencia" A. "Ezta<br />

makur andirik emendik ara, diferencia (AN-larr)" A Apend. "Bi sosen makhurrarengatik" Lh. � Zuzenari<br />

bidegabe egiten dio, zeren bihiaren prezioak makhur handiak baitabilzka. Dv Dial 65 (It, Ur, Ip gorabe(he)ra).<br />

Ez, lakhetan eta gaitzeruetan makhur gehiago da phisuetan baino. Dv Lab 64. Erakhusten du harek zer makhur<br />

handiak diren, herritik herrira, bakotxaren goldean. Ib. 58. Nahiz doidoiak Berhouague jaunarekin etzukeen<br />

halako makurrik adinean, hainitzez hobeki ezagutu dugu Landaxko. Zerb Azk 77.<br />

�8. (V-gip, G-goi, AN). Ref.: A; Iz ArOñ. Malo, perverso, malvado. � Txit leialtzat dauka, eta ez daki makur<br />

bat dala. Lard 52. Biotz-gabeak, makurrak, gogorrak... Lek EunD 37. [Aita zerukoak] zuzenen ta makurren<br />

gañera bidaltzen du euria. Ir YKBiz 126.<br />

�9. Peseta. "He oído decir que en algún pueblo de V se ha usado esta palabra para designar la moneda de cinco<br />

pesetas, en algún otro la de una, no lo he podido confirmar" A. � Ganera lan guztien artean ondoen egiñen<br />

aldera 100 makur (makurra esaten eutsen oraintsurarte Otxandio-aldean lau errealeko diruari) emongo dira.<br />

Ezale 1897, 179b. Erreal zidarra esaten iako makur-erdiko diruari. "A la moneda de media peseta". A in Mg<br />

PAb (ed. 1978), 16. Guztiz langillea, makur bakotxagaz bat eta erdi egiten dakiana ta aberatsa gañera. Ag Kr<br />

73. Eskuak luzatuta beren biatzetan makur txuriak erakusten dizkiote itzontziari. Ag G 184s. Sopak esateko<br />

"apurrak" esaten eben; patatak "lurpekuak" [...], peseta "makurra". Kk Ab II 171. Idazkortza zorroztu eta ekin<br />

lanean. Zenbat eta geiago aritu, errezago asmatu dezakezute, "makur" pilla eder ori etxeratzen, "atsoari"<br />

pozaldi eder bat emanaz. Ldi IL 101.<br />

�10. "(BN), persecución" A.<br />

�11. "Makur, [...], se oye como 'aje, achaque' en B, L, etc." A Morf 616.<br />

�12. "El bisojo, makur bet" Iz Ulz.<br />

�13. "(G-goi), enfermo de gravedad" JMB At.<br />

- ADAR-MAKUR. "Cornigacho" Elexp Berg. � Oi aker adar makurra! Ox 89.<br />

- BEGI-MAKUR. v. begi.<br />

- KUKUAK MAKUR JO. v. kuku.<br />

- LEPO-MAKUR, LEPO-MAKURTU. v. lepomakur, lepo.<br />

- MAKURDUN. "Anguipes, zanga makhurdúna, oin makhurdúna" Urt II 97.<br />

- MAKUR EGIN. a) "Latria, culto que sólo se debe a Dios, Jangoikoari burupe edo makur egitea, Jainkurtea"<br />

Añ. b) Agacharse. � Makur egiñik, an gelditu zan Arune begiak ernai, izuzko ikara bat soiñatik zebilkiola. EG<br />

1958, 57. � (Con reduplicación intensiva). "Auto-ostian makur-makur eindda egon giñan tiruak ixilddu arte"<br />

Elexp Berg. � Nik orduan makur makur eginde, [...] uretan sartu barriro ta kaira ioan nintzen. A BGuzur 137.<br />

- MAKUR GABEKO. � Etzuten aipatzen makur gabeko libururik, alerik ere. "Incorrupta". Or Aitork 119.<br />

- MAKUR IZAN. a) "Acorvarse" Lar. b) "Adolecer" BeraLzM.<br />

- MAKUR JARRI. Ponerse en desacuerdo. � Divisi sunt, interibunt. Makhur jarri dire, gorphutza galduko,<br />

suntsituko da. Jaur 126.<br />

- MAKURREAN. "(V-m), luchando a derribarse" A. � Ukabilka ta muturka iotea bada; bestela, bera botatea,<br />

azpiraketea makurrean, da beste izen batzuk daukaz. Ezale 1897, 173a.<br />

- MAKURREAN EGON. Estar equivocado. � Txerpolariok benetakotzat artzen zituen. Makurrean zegoen. Zait<br />

Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten<br />

mende.<br />

28

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!