Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
meategi (V-m ap. A Apend), miategi, metegi (Urt IV 326). � "Mina; depósito de mineral en ferrerías" A Apend.
v. meatoki. � Ikazgelaak; gabitegija; miategija. Mg PAb 135.
meatilla (Lar (+ -ea det.), H (V, G)). � "Beatilla, tela delgada de lino" Lar. "Toca, especie de beatilla" Ib.
"(Duc[ange], Lf), mousseline fine de lin" Lh. v. beatila. � Lur sagar gordina meatilla edo musolina baten
gainean heda ditake. GAlm 1955, 31. Ogi-puska lodi bat meatilla (mousseline) batez inguraturik. Egunaria 16-
3-1971 (ap. DRA).
meatoki (V, G, AN, L), metoki (Urt). Ref.: A; Lh. � Mina. "Ex terrae cavernus ferrum clicimus, mephutzutarik,
metokitarik [...] metegietarik burdiña atheratzen dugu" Urt IV 325s. "Paraje minero" A. v. meatze. � Meatoki
ta oletako langilleak. Eguzk GizAuz 30. Somorrostro aldeko meatokietan. Ib. 158. v. tbn. Alt EEs 1917, 44.
meats (Sal, R ap. A), meatz (Sal ap. A). � "Empanada, torta hecha con algo de carne o de pescado" A. "Meatz,
una torta pequeña" Ib.
mehats (BN-ciz-arb, Sal, S ap. A; VocBN, Dv, H), mehatx, megatx (V ap. A), meatxa (Sc ap. A), meatz (Saug
Voc), miatz (V-gip ap. Etxba Eib). � Tr. Emplean mehats los autores septentrionales (mehatx en Oxobi); al Sur
hay megatx en Micoleta y Gandiaga, meatz en Añibarro, E.M. Azcue, EEs, Erkiaga y Villasante, miats en
Moguel, miets en Azkue y un ej. de EgutAr, mietz en Kirikiño y meatx en Munita. �1. Delgado; fino. "Oinetako
mehats, escarpin" Dv. "Delgado, estrecho" A. "Megatx, demasiado delgado" Ib. "Negu gorrixan soñeku miatz
miatzakin dabil koittaua" Etxba Eib. � Tr. Documentado en Micoleta, Gandiaga y en textos septentrionales. �
[Jakea] megatx da otz onegazko. "Es delgado". Mic 12v. [Behi onak] lephoa mehatsa eta zalhua. Dv Lab 250.
[Ogi] ximur, mehats eta erreka barnenarekin. Ib. 46. Zaiadun beltz mehatx bat egon da nagusi / pilotari hoberik
ez baitut ikusi. Ox 159. Mutiko luze mehats bat. JE Ber 45. [Filosofo gaztea] herratua bezala zen, egunetik
egunerat hitsago eta mehatsago. Lf ELit 273. Mutiko mehats luxe batentzat. Zerb Azk 116. Bajoian keia gora /
urreraiño lodi, / megatx urrutira. Gand Elorri 183. Garbi ta megatx, beti jostari / zenbiltzan aintxe. 'Pura, grácil
y festiva'. Ib. 134. Mutiko mehats kolore zurpail batek. JEtchep 103. Gizon mehats larru hori bat. Ardoy SFran
200. v. tbn. Ducq 34 (ap. DRA). Prop 1911, 182 (ap. DRA).
�2. (B; Lar), meatz (V, L; Añ, Zam Voc), miatz (V-gip), miats (V; Mg PAbVoc � Izt 47r y 102v), miets (V),
mietz (V-gip), biets (G-nav). Ref.: A (meatx, meatz, miats, miets); Lh (meatz); Iz UrrAnz (mietz), ArOñ (miatz),
Als y Ond Bac (biets); Elexp Berg (mietz); Gte Erd 164. Escaso; ralo. "Ralo", "raro" Lar. "Raro, separado,
escaso" Añ. "Ule meatz, pelo ralo, poco espeso" A. "Meats (B), raquítico" Ib. "Oso mietz dago piñua zuen
basuan" Elexp Berg. v. bakan. � Frutu gitxi, urri ta meatzak emongo ditu [aziak]. Añ LoraS 184. Bakizu gizona
/ gauza meatza dana mediku bat ona. Azc PB 252. Bixerra mietza ta buruba txikitxua. Kk Ab I 30. Landareak
aulak eta meatxak zeudela ta azpiko iñausketa egiñaz indartu zituzten. Munita 62. [Sagarrak, madariak] miets
badagoz, ortuari kalte aundirik egin barik [...] ori gauza ona da baserrirako. EgutAr 1-11-1959 (ap. DRA).
Buruko uleak bere, meatzago ta makalago daukaz. Erkiag BatB 201. � (Con reduplicación intensiva). "Oraiñ
ulea meatz-meatz eukiarren, txikitan ondo zarratu zeukan ba zuk, alabatxu (V-ger)" A (s.v. zarratu). � Nire
erakusbidea bere modukoa ta mietsa daila askok esango daue. "Sui generis y raro". A Gram VIII.
�3. miats, meatz (V-arr ap. A EY III 329), miatz (V-gip ap. Etxba Eib). (Uso adv.). Con poca frecuencia, raras
veces, raramente. "Meatz etorten naz ona, raras veces suelo venir acá (V-arr)" A EY III 329. � Ijeliak bere
uragiaz darabill gabija miats edo sarri zelan gura daben. Mg PAb 127. Orain sarri garbitu arren [...] zer
izango litzateke meatz ta luzero garbitu ezik? Añ LoraS 36. Batuten bazara lagun gaistoakaz; meatz konfesetan
bazara [...]. Añ MisE 99 (v. tbn. 149). [Divorzioa] lendabizi nekez ta meatz emango zela esanarren, gero senaremazteak
eskatu utsarekin eman oi dela. Vill Jaink 161. � "Premiosamente, escasamente. Miatz dabil aren
emotia" Etxba Eib.
�4. Tacaño. � Ez ari, mutill, izan meatza (escaso, tacaño); / ugari ikatza / jaurti zak gure sutegira. EEs 1913,
248.
�5. (Adj.). "Sára, galbáa miátza, red, criba de agujeros grandes" Iz ArOñ.
- MEHATS EGIN. a) "Raras veces, hacerlo raras veces, meatz egin" Izt 102r. b) "Miatz eiñ, tejer ralo (la
telaraña)" Iz ArOñ.
- MEHATS-ERREKA. "Mietz erreka, riachuelo intermitente" (Vill, comunicación personal, 6-8-1956).
- MEHATSETAN. "Meatzetan, raras veces" A Morf 229.
mehatsagotu, meazagotu (Lar). � "Adelgazar más" Lar.
mehatsaldi, miatzaldi (V-gip). � "Azkenengo miatzaldixa, la última entresaca (de plantas)" Iz ArOñ.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
251