Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
Ref.: A (meharreri, mehaieri, mearrei); Lh (meharreri, meharri); Iz Ulz (miarreri). � "Disentería" A. "Mearrei,
enfermedad de ovejas: se les cura poniéndolas boca arriba y refrescándoles con agua" Ib. "La enfermedad de las
ovejas por la que se les ponen los intestinos amarillos" Iz Ulz. � Lakasta handi horiek ardien odola edaten dute
eta ordainez pozoina sartzen, hortarik heldu baita hainbertze ezagutua den meharreria. Herr 13-10-1960, 3.
Beste mintzairetan ere badira izen arruntak: [...] meharreria, pissement de sang. Herr 17-3-1966, 4.
mearri. v. mea-harri.
meharrot (S ap. Lrq [oxítona]). � "Maigrichon (plus une nuance de mésestime)" Lrq. � Zakhur gose-jankin,
meharrot, zauritsu eta dolugarri. Eskual 3-1-1913 (ap. DRA). Gizon meharrot, ttipi bat, oro zaiñ. GAlm 1937,
55 (ap. DRA).
mehartasun (V, G, AN ap. A; SP, Urt II 94, Lar, H (L, BN, S), VocB), medartasun (H), bedartasun (H). �1.
Estrechez, angostura. "Bidearen mehartasuna eta buruz gora" SP. � [Iainkoaren zerbitzatzeko bideak] zenbait
mehartasun eta buruz gora ere baitu. Ax 519 (V 334). �2. (Lar, Dv � A, H (L, BN, S)). "État d'amincissement,
de gracilité" Dv. "État, qualité de ce qui est [...] mince, aigu" H. "Delgadez" A. �3. "Agudeza, [...] meartasuna"
Lar. �4. "Tenuidad, [...] meartasuna" Lar.
mehartu (gral.; SP (sin trad.), Ht VocGr 356, Lar, Lecl, VocBN, H, VocB), medartu (H), bedartu (V-gip; H).
Ref.: A; Etxba Eib (bedartu); Izeta BHizt2. �1. Estrechar(se), angostar(se) (sentidos prop. y fig.). "Esixak
jartziakin zerbaitt bedartu eiñ dogu sailla" Etxba Eib. "Aman gonia alabiari jartzeko, pizkat bedartutzia biar
izan dau barrenetik" Ib. "Meartu te ondatu" Izeta BHizt2. � Ule larregiyak labañiaz kendu ta; betuliak be
bedartu puska bat. EEs 1914, 173. Bakakit nondik igaro [erreka] busti barik, arako atan asko medartzen da ta.
"Se estrecha". Or Tormes 33 (v. tbn. otro ej. en la misma pág.). Bizirik zegoela hitz hori ["jopu"] Bizkai aldean,
zertxobait meharturik bada ere bere adieran. MEIG I 225. Zinemaren barrena eta gogoa mehartzen eta
agortzen ari direlako edo. Ib. 141. Ez luke inork esango landu gogo zuen gaia mehartu beharrean aurkitu denik.
MEIG III 126. Hizkuntzaren lurrak eta mugak mehartu eta murriztu ahala. MEIG VI 48. Ez dio maitasun horrek
gogoa mehartu batere. MIH 148. En DFrec hay 2 ejs. de mehartu. � Zerurantz medartzen dan karraxi antzeko
egarria. "Que se estira como grito hacia el cielo". LMuj BideG 52. �2. (c. sg. A; Urt, Lar, Dv, H), medartu (H),
bedartu (H), berartu (V-ple ap. A; Aq 127 (G)). Adelgazar(se), afinar(se). "Acuminare", "acuere" Urt I 122s.
"Attenuare" Ib. III 51. "Adelgazar" Aq. "Rendre ou devenir mince, grêle" Dv. "1. [...] amaigrir. Guti ianak
ahariak mehartzen ditu, [...]. 2. devenir fluet, maigre. Handitzearekin mehartzen ohi dira gazteak, [...]; devenir
aigu, mince. [...] Sutegian gori eta bigun badadi burdina, errexki mehartzen da ingudean, [...]" H. � Ta zure
gorputza noizbait meartzen edo laburtzen bada, an bertan biltzen da zure anima ere. Mb OtGai I 110. Burua
zurizka, bizarra zuria, sudurra medartua. JAIraz Bizia 87. � Itxutzen du espiritua zerutikako argiak gutituz...,
mehartzen du Jainkoaren alderako [...] indiferenziez. JesBihD 28 (ap. DRA). � Afilar. "Xorrotx harrian
mehartzen dira orratzak" H. �3. "Sutilizar" Lar.
mehartxo. "Delgadito, meetxoa, meartxoa" Lar.
mehartza (mea- Lar � H). �1. "Relex de pared, que en lo alto la hace menos gruesa" Lar. �2. "Sutileza,
sutilidad" Lar.
mehartzaile (Lar y H). � "Adelgazador, [...] meartzallea" Lar. "Meartzallea, celui qui amincit, aiguise au
laminoir, à l'enclume, à la pierre à aiguiser" H.
mehartzatu (mea- Lar � H). � "Relexar la pared" Lar.
mehartze (Lar, H), medartze (H), bedartze (H). � "Adelgazamiento", "extenuación" Lar. "L'action de rendre ou
de devenir étroit, mince, aigu, fluet, maigre" H.
mea-saski (AN-larr ap. Asp Leiz), meazki (G-nav ap. A Apend), miazi (AN-gip ap. EAEL 142), pea-saski
(SMuj). � "Cesto para tierra y legumbres" A Apend. "Cesto terrero" Asp Leiz. "Pea-saskie: cesta-copa. Litm.,
cesta para mineral" SMuj. Cf. VocNav: "Miaskia: cesto pequeño hecho con tiras de corteza de castaño
(Santesteban)". v. miasari.
mehasdura. "Mehatsdura, amincissement" Dv.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
249