Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
matxisukalde. v. matxin-sukalde.
matxita (G-nav ap. A). � Mariposa. v. mitxeleta.
matxite (Saug Voc, H), matxete (Lar), matxet (V-gip ap. Elexp Berg), matxate (H). � Machete. "1. coutelas,
épée courte et large, briquet; 2. couperet de cuisine, de boucher" H. � Etsai errabiatuen kontrako matxitea. EZ
Man II 79. Baioneta, ezpata, matxite, aingura, nekazaritzako erremienta eta beste lankai asko. Izt C 219. Epaki
zioten eskuiko besoa arras matxetearekin. Ib. 316. Basamortu ontan bidea irikitzeko aizkora bañan matxetea
obea dala. JAIraz Bizia 43. Esku-langille onen lan-tresnak auek dituzu: matxetea, labana, eztena. Garm EskL I
52. � (SP � Dv), martxite (BN ap. A � VocBN � Dv; H (BN)). "Puda handi bat, grande serpe" SP. "Serpe,
outil recourbé pour tailler la vigne" VocBN.
matxitxalto. v. matxinsalto.
matxitxukalde. v. matxin-sukalde.
1 matxo (V-gip, G-azp), maatxo (V-gip, G-azp). Ref.: Iz ArOñ (maatxo); Etxba Eib (matxua, ma); Gketx Loiola
(maatxo); Elexp Berg. � Dim. de ma. "En lenguaje infantil, beso, besito. Matxua emon detsa bere laguntxuari"
Etxba Eib. "Maátxo bat, un besito (de niño)" Iz ArOñ. "Osculo, besito, beso suave (no es exclusivam. puer.)"
Gketx Loiola. v. matto.
2 matxo. � Grande (?). � Alako baten iru ardor matxo ikusi doguz (iru ardor aundi). Berriat Bermeo 391.
matxoi (V-gip), matxoe (V-gip). � "Refuerzo exterior, hecho de cemento o piedra, de una casa" Elexp Berg.
matxoka. � Por manojos. � Bil zazue lenik iraka, eta lot zazue matxoka erretzeko. Echn Mt 13, 30 (Lç azautoz,
He zametan, HeH zamaka, Dv y Ol espalka, Ur eskumenetan, Ip eskütaka, Leon ezpalka, IBk balatan).
1 matxola (Dv � A, H). �1. Muleta. "Béquille" Dv. v. makola, makulu. � Behar nuela halere ikusi, ahal
bezala, matxolen puntan, herrestatu nintzakon. Lf GH 1927, 495. � "En général, bâton de bois plus ou moins
long et fort, portant une courbure, un croc, une fourche à son bout" H. �2. "Pelle recourbée au bout, à l'usage des
fourniers" H. �3. matxol (L-ain ap. A). "Acial, tenacillas de madera que sirven para abrir el erizo de la castaña"
A. v. 2 matxar.
2 matxola (Hb ap. Lh, H (S)). � "Gerbe" Lh. "Tige de maïs avec ses feuilles sèches, servant à fourrage" H.
matxopeta. v. mataputxa.
matxorra (V-m-gip, G, AN, BN-mix; Lcc, Lar, H). Ref.: A; Iz ArOñ; Elexp Berg. � (Mujer o hembra) estéril.
"1.º machorra; 2.º mujer que no tiene las reglas" A. Larramendi la da como voz de origen vasco (derivada de
emetxo y orra). "Biae edarra dok baiña etxakixat matxorria eztoskun urten biar" Elexp Berg. � (V-gip).
Marimacho. "Mujer con aspecto masculino. Aiztak izenarren, bata señorita utsa ta bestia berriz matxorria"
Elexp Berg. � "Matxorra" deitzen omen ziotenan, marimutil horietakoa zelako edo. PPer FLV 1987, 187.
matxorratu (V-gip). Ref.: Iz ArOñ (matxórraatu); Elexp Berg. � "Volverse estéril una hembra" Iz ArOñ.
"Matxorratu ein ddok, ekaiztu ein ddok" Elexp Berg.
matxota. � Gavilla. � Lasto zama kozkor bat, matxota multxo batez egina. Larz Herr 21-12-1967, 4.
matxuka. "(V-ger-ple-arr-oroz), estacas metidas en tierra para hacer parras" A. Cf. MAHATS-ORKO.
matxuko. "(V-arr), picador, tajo de cocina" A.
matxunga. "(G-to), ganga, buena ocasión" A. v. mantxunga.
matxur. � Orrelako egunak ditu, orain beiñeon, mutil matxur eta alperrak. (Interpr?). Erkiag BatB 183.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
230