Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
makotxila (H (L; + -illa)). �1. "Instrument de fournier, perche longue armée au bout d'une planchette sur
champ, avec laquelle on ramène ce qui est au fond du four" H. �2. "Au plur., pièces recourbées d'un cacolet,
échasses, béquilles" H.
makotxo. � Dim. de 1 mako. "Magujo, instrumento de hierro en los navíos para sacar la estopa vieja, viene del
Bascuence makotxoa, que significa lo mismo, diminutivo de makoa" Lar.
makrokarpa. � "Zipresa (makrokarpa)" Munita 120. � Mallabiko errian da ektarea batzuek dituan sail bat
Makrokarpa-zipresaz jantzia. Munita 86.
makrolinguistika. � Macrolingüística. � Mandelbrot-ek termodinamikaren arabera eratu nahi lukeen
makrolinguistika. MIH 193.
maku. v. 1 mako.
makues. "Makuesa da ori, zein da eztakidan; zidarragaitik urre zuria diño-ta (V-m), ese es Macués (apodo de
gente de Elantxobe, Mundaka y Bermeo), eso que no lo sé, porque a la plata le llama oro blanco" A (s.v. urre
zuri).
makuila (-illa Lar � H). � "Estrave, capión de proa" Lar.
makula. � "Mácula. [...] Makularik asko badu, en significación de materia de nota o queja que se da y se toma"
Lar. � Gure bizio eta makula guziak iraungirik eta khendurik. Lç Ins A 1v. Gure arimák makula orotarik
xahutzen eta purgatzen baitirade. Ib. C 5v. Manamendu haur begira dezán makula eta reprotxu gabe. Lç 1 Tim
6, 14 (He, TB tatxa, Dv notha, Ol, IBk kutsu, BiblE akats). Bere burua makularik gabe Iainkoari ofrendatu
baitrauka. Lç He 9, 14 (He tatxa gabeko, TB tatxarik batere gabe, Dv nothagabe, Ol, Ker bere buru garbia, IBe,
IBk garbi, BiblE akasgabeko). Maküla horren phena hedatü düzü gizon orotarat. Mst III 55, 2 (SP notha eta
kutsu, Ch bekhatu, Ip khozü, Ol kutsu, Pi orban). Othoitzen zütüt ene arimako maküla edo satsütarzün ororen
xahatzez. Mercy 3.
makulagabe. � Inmaculado, limpio. � Elizá santifikatu ukhan duela, glorioso eta makula gabe denzat. Lç Ins
C 7v. Makula gabe dirade Iainkoaren trono aitzinean. Lç Apoc 14, 5 (He, TB tatxa gabe, Dv notharik gabe, Ip
thonagabe, Ur (V) orbanik baga, Ur (G) mantxa gabe, Ker akats-bage, IBe akatsik gabe, IBk errugabe, BiblE
akasgabe). Ohe makula gabea. Lç He 13, 4 (He tatxa gabeko, TB likistasunik gabe, Ol kutsurik gabe, Ker loi
bagariko). Relijione pura eta makula gabea. Lç Iac 1, 27 (Dv nothagabe, Ker orbanbage, IBe, IBk akatsik
gabe). Zeren ezpeita ihur ere maküla gabe, ihur ere karga gabe. Mst I 16, 4 (SP eskasik gabe, Ch eskas gabe, Ol
akatsik gabe, Leon itzal gabekorik).
makulatu. � Manchar, mancillar. � Gure haragiarenik zerbait inperfekzione hekin nahasteka baita eta harzaz
makulatuak baitirade. Lç Ins D 1v. Hala non, paillardizari dagokan maneraz gutan deus makulaturik eztén. Ib.
D 7r. Hala diot mihia ezarria dela gure menbroén artean, zeinek makulatzen baitu gorputz guzia. Lç Iac 3, 6
(He, TB likisten, Dv nothatzen, Ol narriotzen, Ker loitzen, BiblE kutsatzen).
- MAKULATU GABE. Sin mancha, limpio, inmaculado. � Egundano bekhatutan makulatu gabia, / berthutetan
segitzeko egidazu grazia. E 75. O Birjina garbia eta nihoiz makulatu gabea! Harb 56.
makullu. v. bakailao.
makulu (V-arr, G-azp-to, AN-larr; Añ (V), VocZeg 285), makullu (Lar, H (G, L)), makulo (Sal), maakulu (Vgip),
maakulo (V-gip). Ref.: A (makulo, makulu); Asp Leiz2 24; Iz ArOñ (maakulu, maakulo). � Muleta; bastón,
báculo. "Zanco, zancos de palo que son piernas de palo horquilladas, es del Bascuence zurezko zankoak, akullu
makulluak" Lar. � Tr. Documentado en textos vizcaínos y guipuzcoanos de los ss. XIX y XX. La forma más
empleada es makulu; hay makulo en D. Aguirre y en sendos ejs. de Ezale y EG. En DFrec hay 2 ejs. de makulu.
� Errena da gure Peru. // Onek txit aserratua, / jaurti eutsan makulua. AB AmaE 201. Gure erri zaar onek
trapalea edo makuloa bear baleu, elitzake izango beren gorputza kaderen ganean eukiteko. A Ezale 1897, 233b.
Gizon buru-soil bizar-zuri bat / bi makuluren gañian. Otañ in Onaind MEOE 411. Txangu edo erren bat bere
maakuluakin. Baserritarra 2-3-1907 (ap. DRA). Egurrezko makuloak, argizarizko anka ta besoak, zillarrezko
biotzak. Ag G 178. Geienak etozan makulu bigaz ta anka bata dingiliz. Kk Ab I 120. Len makulu birekin / nekez
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten 23
mende.