Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
Oe (ed. 1787, ap. H). Eun ta ogei matrallako. Añ EL 1 211. Arpegija matrallakoakaz baltziturik. Zav Serm I 159.
Nun artu zituzan matrallako eta belarrondoko andiak. Itz Azald 34. Matarlako andi bat emon eta negarrez utzi
eban. Erkiag Arran 54. Iñoiz matralleko piñ bat erantsi ziena. MAtx Gazt 76. v. tbn. Matraileko: SM Zirik 90.
Basarri 145.
matrailakoka. "Colaphizare, [...] mazelákoka, matraillakoka haritu" Urt V 309.
matrailalbo (V ap. A), matralla-albo. � Pómulo. � Arpegi gorrista, ta matralla albuak gizen gizenak. Mg PAb
192s.
matrailalde, matralla-alde. � Mejilla. � Matralla alde aek ez dagoz alan eginda makallao saldia artuta. Mg
PAb 193.
matrailatxo, matrailtxo. � Dim. de matraila. � Ain baitziran borobil ta gorristak bere matrailtxoak. Etxde JJ
215.
matrailertz. "Matraillertz (Vc), mejilla" A.
matrailetaratu. � Llevar a las mejillas. � Kerixa askok ez dabe kolore ain gorririk izango, neskatoak
matrailletaratu zituanak baiño. Erkiag BatB 54.
matrailezur (G-to, AN-gip-larr-araq; Lar), matrailazur (V; Añ, Zam Voc), matraila-azur, matral-ezur,
matralazur. Ref.: A (matraillezur, matraillazur); Iz ArOñ (matráillaak), To; Echaide Nav 131; Etxba Eib y
Elexp Berg (matraillazur). � Mandíbula, quijada. "Quixada" Lar y Añ. "Jo ta lokatu zetsan matraillazurra"
Etxba Eib. "Matraillazurra apurtu zotsan ekubilkara batekin" Elexp Berg. � Matrall-ezurreko agin batean.
Lard 143. Lurrean harrapatu zuen matraila-hezur bati. Dv Iud 15, 15 (Ol y BiblE matrailezur, Ker
matraillazur). Haren matrail hezurrak ari balire talo bero jaten. HU Aurp 200. Asto baten matrallezurra.
EgutTo 15-3-1929 (ap. DRA). Matral-ezurrik gelditu gabe / pasatu dituk bi ordu. Tx B 102. Behereko matrailhezurra.
JE Med 37. Giza-enda onen matrail-ezur bat arkitu zan. JMB ELG 18. Gixon aen garazur, matralazur
eta ankazurrak lurpetan aurkitu dauz. EG 1950 (3-4), 30. Giza-matrail azurrek, euren agin da guzti. Akes Ipiñ
15. Aren matrailla-azurretako oiak. Erkiag BatB 26. � + matrailazur (V-gip ap. Iz ArOñ). "Matráillazurrak, los
pómulos" Iz ArOñ. � Bere matrallezurretatik erortzeko zorian [negar malkoa]. Otag EE 1882c, 582.
matrailondo, matarlondo. � Mejilla. � Eta matarlondoak gorri gorri egin yakozan. Erkiag Arran 98.
matrailondoko. � Bofetada. � Mutiko lotsabageari matraillondoko guri bat emon. Erkiag BatB 44.
matraka (V, G-bet), maatraka (V-gip). Ref.: A; Iz ArOñ (maátraka); Etxba Eib. I (Sust.). �1. Carraca.
"Matraca que se hacía sonar desde el Jueves Santo hasta la Resurrección. Kanpaien ordez, matrakia entzuten
zan" Etxba Eib. �2. (Vc, Gc ap. A). Disputa, altercado. "Gizon au beti dabil matrakan (V-ger)" A. � Beste
matraken bat sortzen ez badigute! Sor AuOst 94. Atara eben osalarijok eta lagikarijok matraka galanta, areik
euren ogibidiaren aldez, oneik eurena goratu biarrez. Kk Ab I 18. Matrakan nekez asten zan. Ib. 31. Ta or asten
da euren arteko / asarre ta matrakea. Ormaetxe Ipuin 6. Egunean baiño egunean ezdabaida ta matraka
gogorragoak eukezan-da. Bilbao IpuiB 146. Jesusek judioekaz euki eban matraka bat. EgutAr 30-3-1963 (ap.
DRA). � (BN-baig). Queja. "Matraka, dar la lata" Satr VocP. � Orrela matrakez betiak zaudezte beti. Sor Bar
22 (refiriéndose a sus continuas quejas). Ai betikoa ezpalitz / aman matrakea, / laster egingo neuke / nik
mirinakea. Azc PB 178. �3. "(R), cencerrada" A.
II (Adj.). �1. "(BN, S), vulgaire, gros. Hau emazte matraka!, quelle dondon!" Lh. �2. (V-gip, AN-gip),
mastraka (V-gip). Ref.: Garbiz Lezo 103; Iz ArOñ (maatraka, mastraka); Elexp Berg. "Muchacha revoltosa"
Garbiz Lezo 103. "Chica atrevida" Iz ArOñ. "Len formala zan baiña matraka majua eindda dago" Elexp Berg. �
Emaztea [...] matraka samarra omen hunan gaztetan. PPer FLV 1987, 187. � (Mujer) indócil. � Bermioko
andra matraka batek zeukan gizona gaixo edo makaldua. And AUzta 45. � matrako. (Con marca de género).
"Indócil, huraño (aplicado a los chicos)" Iz ArOñ nota 199. �3. "Se dice de la persona repetidora e insistente.
Sekulako matrakia dozu alabia" Etxba Eib.
matrakakeria (V-gip ap. Elexp Berg). � Travesura. "Baiña guk matrakakerixak an be aundi-aundi-aundixak
eiñ giñuzen" Elexp Berg.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
222