Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
maskalde, maskelde (Lar). � "Flaqueza" Lar.
maskaldu (G; Lar, H), maskartu (V, G, AN, H), maskeldu (H), maskildu (V-m), maxkaldu (V-gip), maxkartu
(H), mazkaldu (V-gip, G), mazkartu (H), maiskartu (H), masaldu (V-och), mazkildu. Ref.: A (maskaldu,
maskartu, maskildu, mazkaldu, masaldu); Iz ArOñ (maxkála); Etxba Eib (mazkaldu); Elexp Berg (maxkaldu).
�1. Marchitar(se), estropear(se); debilitar(se), decaer, desmejorar. "Deslavar, quitar el vigor" Lar. "Énerver,
s'énerver" Dv. "2.º (FSeg), ajarse, por ej., la ropa, telas, etc.; 3.º estropearse" A. "Maskildu, abollar, sobar,
estropear" Ib. "Mazkaldu, ponerse descolorido, decaer, desmedrar" A. "Maxkála dao, maxkálduta dao, está sin
lozanía (una planta)" Iz ArOñ. "Ez da urtiegaz mazkaltzen ez danik" Etxba Eib. "Txanpana bein zabaldu ezkero,
maxkaldu eitten da" Elexp Berg. � Tr. Documentado en la tradición meridional. La forma maskaldu (con sus
variantes -xk- y -zk-) es casi general. Hay maskartu en Añibarro y Erkiaga (que tbn. emplea maskildu y
mazkildu). � Arerio ain pitin ezetakoak maskartuten badituez aretxik sendoenak. Añ LoraS 108. Arimea oztu,
epeldu, nagitu, nasaitu ta maskartuten da. Añ MisE 98. Bereala maskaltzen zaizka bere osto ederrak. AA I 596.
Ama dena ederra, / orain, ai tristea! / maskaldu, eroria, / galdua guzia. M.A. Iñarra Ezale 1898, 109b.
Aspaldion ezagunean mekotu ta maskaldu zaigu Adrian. A Ardi 87. Mazkaldua arkitzen zaitut... Sendagilleak zer
dio? Alz Ram 77. Danbolin asia zan maskaltzen ordukoz. Or Eus 364. Aurpegia maxkaldu zitzaidan.
"Contabuit". Or Aitork 37. Begiak mazkaltzen ditun ta gogoa kikiltzen dun sukarra. Ol Lev 26, 16 (Dv idortu, Ur
erre, Ker lausotu, Bibl xahutu, BiblE ahuldu). Zure isterra maskalduz ta sabela puztuz. Ol Num 5, 21 (Dv
ustelarazi, Ker makaldu). Otz onek zarrak il eta gazteak maxkaldu egiten ditu. NEtx Antz 80. Neguko otzak
lurretako edertasun guziak zimeldu eta aberak maskaltzen dituan bezala. EgutAr 28-2-1958 (ap. DRA). Goizetik
gabera maskildu ta txigortu daikezun eden zitala. Erkiag Arran 155. Edateko beti gertu dabillen ezkero,
maskartu ta txatxartu da errime, Nikanor mutil gaztea. Erkiag BatB 174. Jantzi maskildu bat. Ib. 140. Agureari
[...] bekoki lokuneak masusta gorrizkaz mazkaldu zizkien. (Interpr?). Ibiñ Virgil 48.
� (Fig.). � Birtute eder au uxaldua, maskaldua eta mastrikatua geratzen da. AA I 596. Etzaio [olerkariari] goigalda
ez itzali ez maxkaldu. TAg Y 1933, 22. Onengan zituan uziak bertan beera mazkildu ta illagiñean
bazterrera zituan. Erkiag Arran 176.
� (Lar, H), maskeldu (H). Encogerse, entristecerse. "Engurruñarse" Lar. � Arpegirik maskaldu bage. Zait Plat
108.
� "Rendre ou devenir petit, sans considération, sans valeur" H.
�2. + mazkaldu. Desfigurar, distorsionar, tergiversar. � Edesgille batzuk, alde batetik eta bestetik, gudaketa au
mazkaldu ta erabiyatu egin dutela. P. Urkia EEs 1928, 76. Sinespen horrek beansidhearen egiazko etorkia
maskaldu egiten du. Mde Pr 268.
maskaldura. �1. "Faiblesse" Lh. � "Tristesse" Lh. �2. "Fêlure" Lh.
maskalera, maskelera (Lar). � "Flaqueza" Lar.
maskalgarri (H), maskelgarri (H), maskargarri (H). � "Debilitant, propre à affaiblir, amaigrir" H.
maskalki (H), maskelki (H). � "Faiblement, sans force, tristement. Nola da aita? Maskalki" H. � "Triste de
mine, d'humeur" H.
maskalkiro (Lar, H), maskelkiro (H). � "Desmayadamente" Lar. � (H), maskelkiro (H). "Triste de mine" H.
maskaltasun (H), maskartasun (Añ, H), maskeltasun (Lar, H), mazkartasun (H), maxkartasun (H),
maiskartasun (H). � "Flaqueza" Lar y Añ. � "Tristesse d'humeur, mélancolie" H.
maskar. v. 1 mazkar.
maskara, mazkara. �1. Máscara. � Konbenienziaren maskararekin eta libertatearekin ez du agertzen eta
estalzen du iduri itsusi bat (B, s. XVIII). BOEans 934. Orain baina gabilzaz / maskaraz erdiak. Azc PB 199.
Euskalduna gorputza, / Prantzesa arimea, / au da len esan dodan / geure mazkarea. Ib. 203 (in Ur PoBasc 226
maskaria). Maskararikan ez daula biar / zuk lango arpeia daukonak. BEnb NereA 33. En DFrec hay 2 ejs. �2.
Enmascarado, persona disfrazada. � Eskerrak maskara Brakamanen lengusua zala. Iraola 118. �3. + mazkara
(V-ger-m ap. A). "Atrevido, desvergonzado, cínico" A. "Maskarie. Maskari-ori!, desvergonzado, descarado" Ort
Voc 141. "Maskarien arpidxe oki, ser desvergonzado" Ib. 141. � Zeuk eztakixu edaten ela? Nongue da
maskarien arpidun ori! Ort Oroig 127. Maskarien arpidxe be eztako arek txikidxe! Ib. 95. Azalez zakarra,
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
203