Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
makiñatxo). � Jende asko giñaden / dema orri begira, / makiñatxo bat gizon / gustatubak dira. Ud 122.
Denpora oietan iruntsi zuten / makiñatxo bat arrautza. EusJok 30. Makiñatxu bat aldiz entzunda. Otx 179.
Makiñatxo bat ama gaxori / estutzen zaio kortsia. Tx B I 269. Makiñatxo bat bider. 'Muchas veces'. Zait Sof 27.
Makiñatxo bat arlekin, narritari ta arlote, lelotzar itxurak egiñaz jendeari par egiñarazteko. Etxde JJ 173 (v.
tbn. 106). Gurasoen kontrakuntza orrek, makiñatxo bat biotz-min [...] eman zizkion. Alt LB 23. Makinatxo bat
igurtzi artua izan biar da oiñezkero. SM Zirik 137. Makiñatxo bat / kontseju on eman zaigu. Basarri 17. Lurgain
onetan kusi dira / makiñatxo bat goibera. And AUzta 129. Makiñatxo bat anai-arreba / bildu gerade batera. Uzt
Noiz 128. Mendian pasa bear izaten da / makiñatxo bat otz-bero. Uzt Sas 80. Majiñatxo bat naziyo / gauza
orrekin erori da. Uzt EBT 86. v. tbn. Makiñatxu: Erkiag Arran 34. � (Sin sust. explícito). � Ludi zoroan
makiñatxu bat / ba-yabilk diru-atzian. Enb 182. Bai, bagiñan makiñatxo bat. Zab Gabon 53. v. tbn. ABar Goi
49.
makinazale. � Maquinista (?). � Peñaprieta izena zuan toki batetik ateratzen zan 80 toneladako ontzin [...]
Snark izena zuan makina zalea ta beste sei beltzekin Pitalito-raño. JAIraz Bizia 75.
makineria, majineria. � Maquinaria. � Ainbeste egur urak eraman / fabrika geiena bota, / baporia ta
majineriak / etzuten gutxi inporta. Tx B I 86. Kasinopean jarriko dira / makiña bat makineri, / begiak argituko
zaizkio / aruntz azaltzen danari. Basarri 60. Makineria gallendu zaigu / ta balio aundikoa, / egiten duten lana da
berriz / zuzentasun guzikoa. Ib. 132. En DFrec hay 15 ejs. de makineria y 7 de makinaria, todos ellos
meridionales.
makinista (V-gip ap. Etxba Eib). � Maquinista. "El de la locomotora. Makiñistia eiñ zan eta Durangon bizi
zan" Etxba Eib. � Ikatz-gilletzat, errementaritzat, perro-karrilleko makinistatzat ona zitzakiala eta onelakoxe
esamesak zebiltzan. Urruz Zer 90. Makiñistiek esan dau, eziñ otor leitxikela txalupetsera. Ort Oroig 113.
Aurrean jarri ta bat-batean geldierazi zuten makiñista. Or SCruz 52. Sugiñak eta makinistak sendo lan egiten
zuten. Anab Poli 63. Ain prixakua badok, juari makiñistiagana, a ni baño lena elduko dok Bilbora. SM Zirik
111. En DFrec hay 5 ejs.
makinun. � Chalán, tratante de ganado. � Nabarrengosen merkatuz / makiñuna ibilki, / zaldi sal-geia sokatik /
eremanez polliki. Etcham 66. Makiñunak gaitziturik: / "Zaldi huni tatxarik? / Atxeamiten badiozu / estakuru
mikorik, / hiru ehun liberako / derauzkitzut beretik". Ib. 67.
makinungo, makiunko. � Chalaneo. � Denboraz makiunkoan ikasi zinuela-eta... Han eta hemen ni ere alhatu
niz. Larz Iru 38 (en la ed. de P. Xarriton (Lizarra, 1991) makinungo).
makinunkeria. � Truco, trampa, engaño. � [Andere gazteak] ikasiko nolako makiñunkeriak dabiltzaten zonbait
jaunttok karia horietarat. Herr 24-7-1958, 4.
makinuntza. � Chalaneo, trampa. � Zer da joko hau? Trinket zonbaitek xapelgo hortako bizpahiru-lau partida
eta guk Hazparnen bat baizik ez? Makiñuntza hortan ez dugu deus konprenitzen. Herr 28-2-1963, 2.
makio. � (En la expr. akio (eta) makio, que denota una acción continúa). � Akio, makio dilindan, gure aurtxoa
seaskan, amak kantatzen ondoan. NEtx Antz 116. Izketan an ari zan akio ta makio, lagunari lepazurra auts
balekio. Zait Plat 151.
makito. "(V-ger), tonto, majadero" A.
makitsu (Urt Gram 12, A). � "Morveux" Urt Gram 12. ¿Errata por mukitsu?.
makitu. v. makiatu.
maklukaldistatu. v. makilukaldiztatu.
1 mako (G-to, AN-5vill, L, B ap. A; SP, Lar, Aq 212 y 240 (AN), Dv, H, Garate 2. a Cont RIEV 1933, 100),
maku. � Tr. Documentado en textos meridionales de los ss. XIX y XX. Al Norte lo emplean Duvoisin, Hiriart-
Urruty, Barbier y GAlm. La forma mejor documentada es mako. Hay maku en Moguel.
�1. Gancho, garfio, arpón. "Gancho de hierro, kakoa, gakoa, makoa" Lar. "Aferrar, [...] burniak, kakoak,
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
20