Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
marrukatzaile. v. marrukalari.
marrukeria. v. marrokeria.
marruko. "(AN-5vill), malicia, engaño" A.
marruku(ku). v. marrakuku.
marrulari, marrolari (AN ap. A � Aq 1051 (AN)). � "Bramador" Aq 1051.
marruma (B, BN-ciz-baig ap. A; O-SP 230 � SP, Lar, VocBN, Dv, H), marhuma. � Tr. Documentado al
Norte desde Leiçarraga. Al Sur únicamente se encuentra en Altuna (19) y Orixe. La forma general es marruma;
hay marhuma en Prop (junto a marruma). �1. Bramido, rugido, mugido; aullido. "Behiaren marruma" SP. �
Altabizkarko inguruetan senti dire otsoen izigarrizko marrumak (B). Orreaga 81s (BN-baig marruma).
[Lehoiek] iharrosten zituzten beren marrumez inguru hetako erreka guziak. Jnn SBi 119. Azinden marhumak
aditzearekin guziak arditegirat lehiatu ginen. Prop 1898, 266s. Adituko dire, gauaren erdian marmariza ilhunak.
Borthizten dire emeki emeki eta azkenekotz marruma harrigarri bilhakatzen. Prop 1902, 37. Bet betan, bi
marruma itsusi entzuten dire eta [...] agertzen dire [...] bi mustro izigarri. Barb Sup 123. v. tbn. Ox 93. � (H).
Rugido, bramido (del mar, del viento, de una sirena...). "Haizeen, ekhaitzaren, itsasoaren, ibaiaren, garren
marruma [...], le mugissement des vents, de la tempête, de la mer, du fleuve, des flammes" H. � Bat-batian
entzuten du izigarrizko marruma-garrasi bat. Zub 71 (ref. a una sirena). Aiten boz eta karrak, iduri itsasmarruma.
Iratz 176 (v. tbn. 116). Ikustekoak dire orduan haren [errekaren] jauziak, aditzekoa haren marruma.
Zerb Azk 47.
�2. (B ap. Izeta BHizt; H). Grito, berrido; grito de dolor, gemido. "Marruma handiekin zagoen, il poussait les
hauts cris. Haurraren nigar eta marrumak ezin iasainez ixilarazteko io zuen, ne pouvant souffrir les pleurs et les
hauts cris de l'enfant, [...]" H. � Eztute adituko nigar-marraskarik baizen, marruma izigarririk baizen. Dh 162.
Aldiz dio lurrari behatzez ematen, / zintzurrean marruma duela ehorzten. Hb Esk 220. Ni galdu eta, farra eta
marruma egin nahi dutenei. Dv LEd 216. Esauk aditu zituenean aitaren solasak, marruma handi bat egin zuen.
Dv Gen 27, 34 (Urt deihadar, Ur, Ol, Ker orro, BiblE garrasi). Batek oihu, bertzeak marruma, hor hasten dire
borroka. HU Zez 59. Ifernu peko gezur marruma, / ez bekigu herrian sar! Iratz in Ardoy SFran 357. v. tbn. JE
Bur 29.
- MARRUMA-EGILE. (El) que grita, (el) que berrea, gritón. � Hauk dire egiazko marruma egilleak, / baiña
begotz apart holako yendeak. "Braillards". Gy 294.
- MARRUMAZ (SP). a) Bramando, rugiendo, aullando. "Behia.... marrumaz dago" SP. � Deabrua keixu dabila
gure inguruan, lehoin marrumaz dagoen baten anzora. Lç Ins E 7v. Beiak zuzen-zuzen orroika eta marrumaz
Betsames-eronz zijoazen. Lard 153. v. tbn. Ch (ed. 1855), 139 (ap. DRA). Barb Sup 182. Or Poem 513. b)
Gritando, chillando, berreando; gritando de dolor, gimiendo. � Batzuek janbaz, bertze batzuek marrumaz,
bertzek arrubiaz, bertzek irrintzinaz eta finean bertze batzuek kanta errepikaz. ES 168. Bethi nigar-marrasketan
eta marrumaz! Dh 167. Debruak entzuten ditut marrumaz, jautsi da, jautsi da Babilonia handia! Dv LEd 217.
Gauza bera adirazten dute aditzalek, eskuak yoz eta marrumaz. Hb Egia 137. Hiri guzia karraskan, jendea
oihuka marrumaz, etxetarik kanporat ihes. HU Zez 15. Nigarrez hipaka hasia baitzen aita, marrumaz xutitu zen
gizagaixoa, ezin egonez gehiago. JE Bur 136. Auhenez eta marrumaz nago, atsekabeek itoa. Iratz 102. Aphur
baten buruan marrumaz agertzen dire ama-alabak. Larz Senper 132. v. tbn. Gy 212. Prop 1904, 34. Barb Sup
90. Etcham 131. � Eskoletan haur ttipiak nigar marrumaz zaudek, su ondorat hurbiltzeko beren aldiaren
aiduru. JE Bur 121. � Bramando (el mar, el viento...). � Hego hil-sistuz, itsas marrumaz, oihan intzirez, dei
minez. Iratz 125. Aizea eta galerna marrumaz ari direnean othoitz bat heientzat. Othoizlari 1960, 266.
- MARRUMETAN. Gritando, chillando. � Entzun izan dute Raman / Rakel oihu marrumetan, / umeak
galdurikan. Ox 67. Azken abereak etxera zoazin ene oinetan, / Bazter guziak zituztela inarrosten marrumetan.
Barb in Xaramela 161.
marrumaka (B ap. A), marrumeka (B ap. Izeta BHizt). � Gritando, chillando, berreando. "Bramando (las
vacas)" A. "Aur au beti marrumeka" Izeta BHizt2. � Marrumaka diotelarik: Bitoria! Bitoria! Dv LEd 192.
Bildotx-ardiak ditut entzun marrumaka. Barb in Xaramela 127. Zakur errabiatuen pare, gizon bekaiztiak
marrumaka auhenduren. Leon Imit I 24, 3 (Ch marrubiaz). Urerat marrumaka joaiten eta edan gabe etxerat
itzultzen?... Joarea. GaztAlm 1934, 48 (ap. DRA). Izarrak su-pindarka, haitz [= haritz] eta errekak / atsegin
marrumaka. Iratz 131. Behiak marrumaka etxe alde datortzi. Ib. 58. Behia kanpoan, Piarres barnean, biak
garrasika, marrumaka. Herr 2-4-1959, 4.
- MARRUMAKAZ. Gritando, berreando, chillando. � Bitartean Helenak orroaz eta marrumakaz ziharduen.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten 183
mende.