Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
� (s. XX). I bezelako euskaldunak badira makiña bat. Ag G 117. Makiña bat bizikera bada! Ib. 323. Enpleatzen
ez bada / gazterikan neska, / pasa bearko ditu / makiña bat kezka. Urruz Zer 102. Makiña bat aldetan ikusi,
entzun eta irakurritako gaiz egiña da liburutxo au. Muj PAm 12. Makiña bat aldiz itzaz gogoratu bear diagu.
Alz Ram 40. Bere denboran egiña badu / makiña bat erromeri. JanEd II 88. Orri irabazi naian egin / dute
makiña bat saio. EusJok 52. Makiña bat erronka Fernandok / orduan izan du. EusJok II 121. Makiñe bat
lapikotan ongo die indxibabak ondueri enpiketa. Ort Oroig 21. Il zaigu / gure aiton fiña, / makiña bat mesede /
guri egiña. Tx B 167. Gizarajuak badu beregan / makiña bat desgraziya. Ib. III 50. Makiña bat andra ixan
dirala. Otx 45. Makiña bat markes ba-da bazterretan. Ib. 75. Berrizale geralako gizagaxook makina bat erauntsi
artu diagu. Ldi IL 108. Makiña bat bider artu izan det ango aize ederra! TAg Uzt 210. Beranduago apaldu
bearra ere egokitzen duk makiña bat aldiz. Etxde JJ 6. Makiña bat praile irten da Euskalerritik munduko baztar
guztietara. ZArg 1958, 45. Argi ederrean ikusten ziran makiña bat apal, ontzi ta pototxin. Anab Poli 73. Ire
lanari jo zizkiot nik / makiña bat txalo bero. Basarri 58. Zurrutak baduala / makiña bat kalte. Ib. 147. Ez jakiñak
makiña bat ausarkeri egin azten zituan garai artan! Ugalde Iltz 15. Euskalerrietan faltako dira / makiña bat
bizigarri. And AUzta 132. Egoten zan alperkerian etzanda makiña bat gizon. Anab Aprika 94. Makiña bat bider
egin bai nituan nere beharrak Artozubi eta Burdiñate karriketan. Osk Kurl 124. Makiña bat kooperatiba ta
sindikato jarri omen zuan. A. Zavala in Goñi 11. Makiña bat istorio eta gertaera arrigarri kontatzen dira. Vill
Jaink 70. Makiña bat neke ta bialeku eskatzen dit. Ib. 92. Makiña bat gazte ikusten dira gorputz sendo ta
garbiakin. MAtx Gazt 83. Goizean goiz, majiñat musika, errita ta sesio arkitzen dut bai baratzean! Ib. 198. Bere
ortz zuriak erakutsi zizkion makiña bat ijito mutur-beltzi. Salav 12. Makiña bat mediku eta botika ibili zan gure
etxean. Ib. 16. Makiña bat orrialde idatzi dauz. Alzola Atalak 113. Makiña bat gurasok ixillean egosi bear izaten
zian beren biotzetako negarra. NEtx LBB 12. Makiña bat atzera-aurrera egin zuan emakume arek. Ib. 60.
Gaurtik aurrera nik egingo det, / makiña bat ametseta. Lazkao-Txiki in Uzt Noiz 70. Ikusi izan ditut / makiña
bat txofer / ibillitzen itzaiak / diran bezin oker. Uzt Noiz 30. Gizonak badu mundu onetan / makiña bat eginkizun.
In Mattin 22. Orai bertze lan bat haste, / aita bateri emaiten duna / makiña bat buru-auste. Xa EzinB 134.
Makiña bat oker egiña. Berron Kijote 50. Majiña bat aldiz esana gue amona gaxok (AN-gip). PPer FLV 1987,
190. Saia bedi ahaleginean makina bat budista zintzoren antzera. MIH 338. Makiña bat euskaldun oroituko da
bere gaztetan komeri oietako bat edo beste ikusiaz. MEIG III 121.
v. tbn. Noe 63. Txill Let 100. SM Zirik 108. Majiña: LMuj BideG 22 (198 majiñat). Makiñe: Ort Oroig 21.
Bakiña: MItxiar Txoriak 61.
� Gipuzkoaren onra andirako / zelai bat Errezillgua, / makiñaren bat erromatarrek / bizia utzitakua. Izt Po 145.
� (Pospuesto al sust.). � Gerra tin itzal bat / españarrakaz frantzesen artean / ta ilten eben gizon makina bat /
alkartutean. Zav Fab RIEV 1907, 534. � Ez al dakin [...] aitak eta amak bizitzako gauzarik makiña bat ikusi ta
ikasi oi yoezanala. Erkiag Arran 109.
� (Sin sust. explícito). "Makiña bat badago lan barik" Elexp Berg. � Apaiz bat serbitzen zan / aurren
aurrenean, / sartu zan makiña bat / aren barrenean. Bil 123. Makiña bat badago / aii nere zalian! Sor AuOst
104. Edozein aiden ordez / dagoz makina bat / baina mundu guztian / Ama... bakarrik bat. Azc PB 320s. Makiña
batek naiago zuben / mudantzik izan ez bazan. EusJok 92. Makiña bati dotore asko / artu diozu tamaña. EusJok
II 150. "Suerte txarra dauka gaisoak!" / makiña batek esan du. Tx B I 35. Iru gertaldi dakarzkit. Irurak Huescako
probintzikoak. Makiña bat ekarri ditezke. Munita 25. Gurdia ezik mando gizajoa makiña batek jotzen zuten.
Anab Poli 102. Makiña bat [lan] atera ditut onen aurretik. Vill Jaink 10. Merezi ez dun makiña batek /
erabiltzen du karneta. Basarri 171. Len etzekian makiña batek / gaur badaki bere berri. Ib. 93. Lan artan ari
giñala, makiña bati begiratu nion ia nere anaia ote zan. Salav 84. Makiña bat lenago joanak badira gure
adiñakoak. Uzt Sas 21. � (Uso adv.). "Makiña bat ikusi du orrek, ikusia da ori (G-azp)" Gte Erd 221. �
Galdera oiezaz makiña bat itzegin dute ortan dabiltzanak. EEs 1917, 32. Gajoak aspaldi ontan makiña bat
supritu du. NEtx Antz 78.
� (Con instr.). � Bear ez du(t)enak izaten du(t)e majiñe 'atez (AN-5vill). Inza NaEsZarr 1467.
� (Con susts. incontables). � Makiña bat jende bildu da. CartAnd 383 (v. tbn. EusJok II 27, Etxde JJ 21, Balad
231 makiña bat jende; EusJok II 157 makiñat jende). Kantuz eman didazu / makiña bat pena. Xe 286. Banuen
inguruban / makiña bat jente. Ud 99. Arrantzale tristiak / makiña bat lan du. Arrantz 98 (155 makiñat pena).
Majiña bat gose pasa genduan. NEtx Antz 128 (tbn. makiña bat gose en And Auzta 108). Baztarretan egon da /
makiña bat elur. In Uzt Auspoa 22, 108.
� (Sin bat). � San Polikarpo eguna, / makiña jende Antxo aldera / pausua eman deguna. Tx B 98. Nekazaria
bere burua madarikatu bearrean zegon alako erokeri-makiña entzunaz. "Máquina de necedades". Berron Kijote
68.
� (Con bete). "Makiñe bete, expresión abundancial" (V-ger) Ort Voc.
2 makina (H (+ -kh-)), makiña (-kh- BN, S; VocBN, Gèze 319 � Dv), makiñ (-kh- S; Foix ap. Lh), maki (Sal).
Ref.: A (makiña, maki); Lh (makhiñ); Lrq /makhin'a/. �1. "Auge servant de mangeoire aux porcs" VocBN. "Nahi
lukete egon bethi txerri batzu bezala, makiña bethearen aitzinean gizentzen, ce grands gourmands voudraient
être toujours devant une auge pleine à s'engraisser comme des porcs" H. "Duerna, pesebre para cerdos" A.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
18