Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
marrailotu, marhallotu (S ap. Lh y Lrq; Foix ap. Lh). � Enronquecer. � Ibañetako lepuan igaranik, Lüzaiden
behera sartü gira Arnegin eta Oxkaxetik berriz Ziberua jo, akitürik eta marhallotürik. Herr 4-6-1970, 7.
marraixu. v. marrazo.
marraizkatu. "(AN), estrujar" A. v. marruskatu.
marraizko. � Cepillo. � Esku-langille onen lan-tresnak ez dira asko, arotz-aulki bat, labana, [...] mallua eta
zepilloa edo marraizkoa. Garm EskL I 132.
marrajo (V-gip ap. Iz ArOñ 174n; Lar, Añ). � Marrajo, astuto, tramposo. � Sugea zan Jaun Jaungoikoak egin
zituen lurreko abere guztiak baño marrajoagoa. Ur Gen 3, 1 (Dv, Ol, Ker, Bibl, BiblE maltzur). Predikatzalle ta
iztun eztitsua zan guztiz, baña Lutero-tar marrajoa orobat. Aran SIgn 98s. Jende ernaia ta marrajo xamarra
biltzen omen da an. Sor Bar 103. Ez kasoik egiñ orri; ori marrajua da ta. Biyak konponduko gera! Alz STFer
140.
- ARRAIN-MARRAJO. "Peces de clase inferior que comen la carnada del aparejo" Ort Voc 136. � --Zelan
imingot ba? --Eh! partilla de sin saber mujeres imiñi. --Da arraiñ-marrajuena, noix da etxeko ba? Ort Oroig
122.
marrajo. v. marrazo.
marrajotxo, marrajotxu. � Dim. de marrajo. � Zubek ez: baserritarrak. Aterakeri marrajotxuak... Sor Bar 46.
1 marraka (G-to-bet, AN, L-ain, B, BN, Ae, Sal, S, R; Aq 1027 (AN), Lecl, VocBN, Gèze, Dv, H), marreka,
merreka (L-sar), parraka (H (BN, S)). Ref.: A (marraka, merreka); A Aezk 296; Lrq; Satr VocP; Iz Ulz (ardiilla);
Izeta BHizt. � Tr. Documentado al Norte desde el s. XVII. Al Sur se encuentra en textos navarros y en
Orixe, Lekuona, Etxaide (JJ 6), Ibiñagabeitia y Berrondo. La forma general es marraka; hay marreka en
Eguiateguy (junto a marraka) y en un ej. de Herria (1-2-1962, 1), y merreka en sendos ejs. de Herria. En DFrec
hay 3 ejs. de marraka, septentrionales.
I (Sust.). �1. Balido. "(R-vid), grito, en general, de animales" A. "Marraka, mugido y aún balido" A Aezk 296.
"Ardi-marraka bat, un balido" Iz Ulz (s.v. ardi-illa). "Ardi marraka franko gure ardi-bordan" Izeta BHizt. Cf.
VocNav s.v. marraquear. � (Lapurraren) okultazaleei ere inaraziko ziote marraka akerrei bekala (206). LE-Ir.
Otsoak tarrapata / semeak zalaparta / eta auntzak marraka, / ar giten gu koplaka. Bordel 31. Be, be, be! O
marraka ederrak! Hb Egia 131. Andresaroko arthaldeko marrakak (L). Orreaga 31 (G-nav, AN-5vill-ulz-arceerro,
BN-baig, Ae, Sal, S, R marraka; AN-araq balaka, AN-larr marrue, B beoiua). Andriak nigar eta haurrek
marraka, / et'ezin balaka! "Criant". ChantP 92. Ahuntz marraka bezalako mintzo bat. Prop 1891, 164s. Joareak,
ardi eta bildotx marrakak ezagun dira noizik behin. Barb Sup 51. Emazte, haurrek marraka, / gizonak berriz
oihuka. Etcham 187. Axuri bana esku banetan, / entzunez marraka-alaia. Or Eus 225. 6. Abereen marrakaz eta
atergabeko muukaz, ibaiak, ibai-ertze legortuak eta mendi-maldak oiartzunka ari dira. Ibiñ Virgil 105. Aari ta
ardien beka-marraka besterik ez dut nik aditzen. "Balidos". Berron Kijote 200. v. tbn. Iratz "Artzaien kantua"
(ap. DRA).
� (BN-baig, S; SP � A, VocBN, Dv, Gèze, H), parraka (H (BN, S)). Ref.: Lrq; Satr VocP. Maullido. � "(R),
rebuzno del burro" A.
�2. (BN-baig, Sal, S; Dv), marreka, merreka. Ref.: A; Lrq. Grito, chillido, berrido; grito de dolor, gemido,
lamento. � Mündüko dolore güziei ta marraker gor direnik. Egiat 266 (173 marreka). Ama guziá dá laméntu,
negár ta marráka sentimentúras. LE Urt ms. 50r (ed. 1846, 142 marranga). Prima horrek bazizün ordian bihotz
min, / haren marraketarik aisa dügü jakin. Etch 436. Egotx zazei kanpo ulunguetra; non ezbaita izanen beizik
marraka eta ortzen garraska. Hual Mt 22, 13. Eien oiu, marraka ta birauak. Lh EEs 1915, 234. Tuta, goare,
xilintxa, oihu, marraka eta garrasia, orro, guzietarik. Barb Sup 122. Laminak [...] marraka samin batean:
Madarikatu oilarra! Barb Leg 25. Kattalin gorriak ziloan sartu eta lurrez estali... Batere marrakarik gabe hil
zitunan. JEtchep 44. Aintzina ari zen kantuz, marraka dardarikatsu batean! Lf ELit 191. Malacca! Malacca!
Berriz haste duk, debrua, hire marraka! "Cri". Ardoy SFran 182. Eta hunek ezin atxikizko merreka-heiagora
batean: "Laketago zait nigarrez artzea". SoEg Herr 1-6-1967, 1; cf. infra (5)). San Juan larraka, urte guziko
marraka (AN-ulz). Inza NaEsZarr 1341. v. tbn. Hb Egia 142. Eskual 19-9-1913 (ap. DRA). � (Uso adj.). �
Jendeak zenbat aldiz etzuen oraino entzun haren mintzo marraka. Prop 1904, 115 (ap. DRA; la ref. es
incorrecta). Gure gibelean bi mintzo merreka batbatean entzutearekin, Pariseko puska-zakartegiak gogoratu
zitzauzkitan. Herr 17-5-1962, 4.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
167