Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
dar golpes, pegar. "(Trabajar en) balde con alguno que no tiene talentos o ganas de hacer algo, alper da Maria
makillatu, berez bear du" Lar (tbn. en Harriet y Azkue). "Batanar, batanear, aporrear a uno" Ib. "(Tras cornudo)
apaleado, adartu ostean makillatua" Ib. � Ire erriertaakgatik / milla itz emanagatik, / gogorik ez badute, / ezer
egingo ez dute; / alper da Maria makillatu, / berdin berez behar du. BorrB 8. Neuk eskuak berotutearren
makillatu edo zigortuko dauat. A BeinB 89. Zapaldu ta makillatu, ill eben Peru gizagaixoa. Ag AL 125.
Lapurretan egiteagatik bazekiten irurazaia ongi makildu ta makaldurik lagatzen. Etxeg RIEV 1908, 190. Gure
amak maiz aitatzen zuen au: "alper da Maria makilatu, berez bear du". A Ardi 46 (v. tbn. en contexto similar Cb
EBO 30, Mg PAb 197 y SM Zirik 24). Utzi naik eure pillosopokerijakaz makillatu barik. Kk Ab II 17. Araozko
mutillak makillakin bidera urten eta botia kendu eta makillatu egiten zituen (V-gip). Gand Eusk 1956, 229. Sartu
zan makildutakoaren antzeko gorputzarekin maindirepean. NEtx LBB 16. Berez ez dena, makilatu ta ere ez (Gnav).
Inza NaEsZarr 155 (190 (AN-larr) makillatu). v. tbn. Otx 173. � (Part. en función de adj.). "Palado, en el
Blasón, agaitua, makillatua" Lar. �2. Reducir a palo. � Ez, mertxika ez da pollit neguan, / makildua agertzen
denean. Kantuz 137 (ap. DRA). �3. (Uso sust.). "Makillaatu bat emun, dar una serie de palos" Iz ArOñ.
makilatxar, makiltxar (AN-ulz ap. Iz Ulz). � "Makiltxar bat, un palo delgado" Iz Ulz.
makilatxo (-ill- V-gip ap. Iz LinOñ 181), makilatxu, makiltxo (-khill- Urt III 242). � Dim. de makila. v.
makilaño, makilatto. � Danbolin-arratza makillatxoarekin joaz. Izt C 217. San Blas'alderat ninduelarik,
makhiltxo baten gainean, / arhantze beltz bat sarthu zitzautan, uspela nuien oinean! ChantP 104. Makillatxo bat
eskuan arturik abiatu zan Erromarunz bidegiten. Bv AsL 50. Auntzak neuk eruan gura dodaz nik neure aurretik,
makillatxubaz txaka-txaka. Otx 115. Ez luke kalte izango [landarea] eusgarritzat makilatxo bati lotzea. Munita
42. Urritz-zotza, urritz makiltxoa edo tzintzila. Mde Pr 312. Makillatxua edo aginpide-zartea gora jasota,
Perkain errizaiña asi zan erdian leku-egiten. Erkiag Arran 40 (v. tbn. BatB 65). Bixar egualdi ona, pralletxuak
makillatxua gorutz altzau jok-eta. SM Zirik 105. Andre galanta eta dotorea, bere makilatxuarekin, eztadin
errukaria lurrera eror. Arti Ipuin 55. v. tbn. Ag G 103. EEs 1917, 53. Makillatxu: Bertsol 18-9-1932, 320.
makilatzar, makiltzar. � Palo grande, bastón grande. � Oiñez, ankutsik makil-tzar bar eskuan eta bide-zorroak
lepoan. "Bordón". Berron Kijote 222.
makilau. v. bakailao.
makilaukaldika. v. makilukaldika.
makilazo. � Garrotazo, palo, golpe. � Tr. Documentado en la tradición meridional, sobre todo en autores
populares. � Arritu oi-naiz [...] nola muxinkari txar oek biraltzen ez dituzten makillazoz aunditurik [...] andikan
barrena. Izt D 26. Gaurdaño eman / dizkigun fueroak / dira miseria ta / makillazoak. It Fab 210. Ez balitz egiten
meatxu edo desafiorik eta tiratzen makillazorik, nork ekarri askotan ardi errebelatuak bide zuzenera? LE Urt
225 (ms. 80v ezpález in meátxus ta makilas). Amasei [...] makillazo artu biar zendituke... Sor AuOst 81. Ondo
pagatubak daude makillazuarekin arkumiak eta arkumiarekin makillazuak. Sor AKaik 118. v. tbn. Iraola 41. Tx
B I 188.
makilazoka. � A palos, apaleando. v. makilaka. � Makillazoka josi eta buruba autsi. Sor Akaik 123.
Makillazoka ta jipoika erabilli zuten, dirua nun zegoan aitor-arazi naiean. A. Zavala in Goñi 14.
makilaztatu (Lh (+ -las-); -ill- AN ap. A � Aq 976 (AN)). � Apalear. "Bâtonner" Lh. v. makilatu. �
Makilastatu zein bata, il zein berzia eta berzia arrikaldikatu zein. Hual Mt 21, 35 (Dv, BiblE jo, Samper
maklukaldistatu, Ker makillaka astindu).
makildu. v. makilatu.
makilgoxo. "Regaliz de palo (G-bet)" Maite Etxenike (comunicación personal).
makilitro. Cf. Urruz Urz 47: Deabrutzarren batek asmatuak, kilimetroak eta makilitroak bezela.
makiltxo. v. makilatxo.
makilukaldi (BN-baig; H (+ -khal-, -khilukhal-)), makilakaldi (-khilakh- H (L)), makila-ukaldi, makilkaldi,
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
16