Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
1 markestu (L-ain, B ap. A; -kh- Dv, H (+ -etstu)), marketxtu (-kh- H), markistu (BN-baig, Sal ap. A; -kh- H),
markixtu (VocBN (-khitx-), H (-khix-)), markitztu (-kh- vEys). � Deformar(se), desvirtuar(se); estropear(se).
"Rendre un corps défectueux ou en déficit en lui enlevant un morceau" VocBN. "Desportillar, romper el morro de
un jarro, deformarse" A. � Tr. Documentado desde finales del s. XIX. Emplean markistu J. Etchepare,
Etxehandy, Sokorri y Xalbador. � Frantses edo español mintzaiari maileatzen daizko hizkuntza zonbait,
ahalgearekin eta errabiaz ardurenik markisten dituela. JE GH 1922, 350. Erabiliaren erabiliaz, San Frututsuren
izena guti edo aski andeatu eta markestu dute. Lf Murtuts 2s. Tupin markistu batean. Etxehandy
Mozkortzetik saindutzerat 21 (ap. DRA). Eladeko eredurik ederrenaren lilura berarengan markesturik eta
urraturik begitantzen zaigu. Zait Plat 109. Lili markistu edo beltzatu edo histuak. Sokorri Gazte Mayo 1962, 1
(ap. DRA). Behin hargatik poza zitzaidan markistu, / entzulek eskainirik bost minutu xixtu. Xa Odol 317. Deusek
ez dezan markits hauen batasuna. Ib. 325. � (Part. en función de adj.). "Esportillado (AN)" Aq 520. �
Multzoaren aitzinean dago tente, bere themazko elhasturi buztangabean, pirripita markistuaren jabe hori. JE
Ber 46. � Apagar (la voz). � Idurituko zaitzu berak ere hiltzera dohazila, mintzoa bera ere markestua dute.
Prop 1897, 277 (ap. DRA; la ref. es incorrecta).
2 markestu. � Colocarse en forma de panal. � Guziak zeuden arriturik izar markestutakoak zirikozko zapiartetik
ekusten. A Ezale 1898, 69b.
1 markets (L, B ap. A; Lar Sup, Aq 520 (AN); -kh- Dv, H (L)), marketz (SP), markits (BN-baig ap. A; -khis H
(BN)), markitx (-kh- BN ap. A; VocBN), markitz (vEys (BN)). � Tr. Atestiguado al Norte ya en Axular, no
vuelve a documentarse otra vez hasta mediados del s. XIX. Al Sur sólo hay testimonios del s. XX. La única
forma documentada es markets (-kh- en Duvoisin y markes en Herr). �1. (Adj.). Deforme, defectuoso,
estropeado. "Laid" SP. "Fea cosa" Lar Sup. "Esportillado" Aq 520. "État d'un corps où l'on manque un morceau"
VocBN. "Gophor, mahain markhetsa, bol, table à lèvre, à bord entamé" H. � Itsusiak, marketsak, behar du
anhitz estalki, anhitz bernizadura eta aphaindura. Ax 513 (V 331). Maingu edo itsu edo bertze nonbaitik
markhets edo erphil balitz. Dv Deut 15, 21 (Ol narriodun). Edozoin edozoinekin berdin zeie. Eder, itsusi, [...],
markets, ez dute axolarik. JE Bur 94. Ain gera markets! Ol Imit I 4, 1 (SP flako, Mst, Ip flakü, Pi makal, Leon
ahul). Ingurti onek utsune asko eukazala, amaitubako lan marketsa zala. Eguzk LEItz 19. Gizona gizartean
osoago izateko sartzen da ta ez motz eta marketsago izateko. Eguzk GizAuz 96. Erabateko batasuna, ordea,
Alexander aundiak iritxi zuen eta onek ere markets (ez osorik, gaizki). Zait Plat 37. Ezin ulertuzko olerkiak, dena
ilhunkeria, ahapaldi trukes eta markets. Lf ELit 338. Zezen edo abere ttipi markets edo moldegabea nahizko
eskaintza egin dezakezu. Bibl Lev 22, 23. �2. (Dv (-kh-), Lh). (Sust.). "Brèche" Dv. "Markets bat egin dio
pegarrari, il a ébréché la cruche" Lh. �3. (BN-lab ap. A), markes. (Adj.). "Cosa insonora, apagada. Boz
marketsa, voz apagada; urhe marketsa, pieza de oro falsa o que suena mal" A. � Iduri zakurra bere haragipoziaren
beha, ihausi markes bat noiztenka goiti botatuz. SoEg Herr 24-7-1958, 1. Askotan, luzara, urhe pheza
ozen fina bilhakatzen da plomu markets arruntaren iduriko. Etcheb MGaric 45 (ap. DRA).
- MARKETX (-kh- H), MARKITX (-kh- H). "Diminutif de markhetsa" H.
2 markets. � Panal. � Gau artan izarrak marketsa edo abaraska edo ezti-abaua bezela agertuko ziradela. A
Ezale 1898, 69b. Erle-ontziko ezti garbidun marketsa eskuetan zeramakiola. EEs 1924, 82.
markex. v. markes.
markexko. � Dim. de markes. � Markexko! Eztirudi ba, amaren aldetik ere, jatorri goitar bikañekoa. Ag G
224. A ze markexko arroa! Petrala ori galanta. Ib. 224.
marki. � Nombre de una clase de castaño. � Zazpietakoa, Tipia, Marki, Hobea. Begiak hetsirik hartzen ahal
dire zazpi mota horiek eta landatzen gure larretan! Larz in Zerb Azk 41.
- MARKI-MADARI. "Madari mota bat, ale handikoa eta urtsua" Elexp Berg.
markilatz. v. markaklatz.
markin. v. 1 margin.
markineta. v. martineta; martinete.
markiriatu (S), markizatu (S; Foix ap. Lh). Ref.: A; Alth in Lander RIEV 1911, 600; Lh. � "Cortar el pelo de
cerca de la ubre de las ovejas a fin de ordeñarlas mejor" A. "Markizatzia, ardiari, errape sahetsetako ilearen
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
155