Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
forma general es markatu; hay merkatu en Etcheberri de Ziburu. En DFrec hay 75 ejs. de markatu. �1. Marcar,
señalar; representar, indicar; mostrar, probar. "Kanpofubola markatzen ziarduan atsaldeko partidurako" Elexp
Berg. � Bereak merkaturen tu zigilluaz buruan. EZ Man I 68. Lekzioak naturazko legea du merkatzen. EZ Man
II 47. Ala zuk onsa markatu / zeluratko bidia. In Tt Onsa 183. Misterio huntan Eliza sainduak / markatzen
daroku gau sainduko besta. Gç 124 (159 markhatua). Markatu baituzu gizon bakhotxaren merezimenduen
neurria. Ch III 22, 3 (Mst izartü). Zer markatzen edo errepresentatzen du gurutzearen seinaleak? CatLav 22 (V
19). Semeagana, onen señaleaz markatua bezala eramango zaitu. Cb Eg III 248. Lurrezko eltze hek markatzen
zuten gure gorphutzaren herbaltasuna. Lg I 215. Ezagüterazitzen edo markatzen bada hainbeste estimü. Mercy
13. Birjina osoki seindiari gure debozioniaren markatzeko. CatLan 105. Ene espata nahi düt / plaza huntan
lantatü / markatzeko batailla / izan dela finitü. Xarlem 1159. Noiz ere bai doa / dostatzerat / atsegin-bila /
mundu-perat, / duke betea / Jaunak markatu epea. Monho 140. Kristorén árdiak, emén bear díre markátu
gurútzeas. LE Ong 17r. Halako giristino bat ifernukotzat markatua da. Dh 251. Onelakoak markatu bear lirake
mingañean burni gorituarekin. AA I 571. Au bera aditzen da, kandelan markatu bada prezioa. AA II 167.
Euskeeran liburu egitita, markeetia edo ondo letratutia. fB Ic I VI. Ezarri zuten orobat haren buruaren gainean
izkribu hau, haren yuiamenduaren markatzeko. TB Mt 27, 37. Zazpigarren kapituluan markatuak diren
othoitzak. JesBih 406s. Marka dezogun gure ezagutza eta gure samurtasuna, gure fidelitateaz haren
zerbitzatzeko. Jaur 370. Jinkuak eman dona, nitan nül agitü / ene suita tristik, beiterit markatü. 'Prouvé'. Etch
176. Ema zaharrak etzuen nihoiz berze griñarik, / lan egunekoa nesker markatzekoa baizik. Gy 77. Sillua
markatu zioten, iñork erabiltzen bazuen ere ezagutu zedin. Lard 465. Xerto-gaia behar da fruitua markatzen
duena, bertzenaz arbola alferra ethorriko da. Dv Lab 381 (382 markhatzen). Eskuak berdiñ, / kondeziyuak
markatu, / amabost lagun jarriko gera / iñork nai badu jokatu. Xe 284. Jinko salbazalia jin zen profetek markatü
denboran. Ip Hil 95.
� (s. XX). Galderik beharrenak khurutze batez markatuak dire. CatJauf 45. Florentino berriz aurrian / kolpia
markatutzeko. Tx B I 223. Zenbatu, gerriaren luzelodiak ikusi ta jaso, ertzak artu, markatu ta abar. Munita 61.
Ritmoa markatuz. Lek SClar 107 (v. tbn. EunD 13). Berrehun libera zen markatua eta hiru ehun galdatu dauku.
JEtchep 96. Atzean hildoak / goldeak markatuak. Arti MaldanB 213. Itxasoari Jainkoak bere bazterrak markatu
zizkiola. Vill Jaink 44. Lerroak lapizez nai igeltsu zuriz markauaz. Erkiag BatB 40. Bere bizitzan orbelak
markatu zizkoten ezbear-orduak. NEtx LBB 65. Jeneralian ostegunian / oi zan garo-markatzia, / guk Oiartzunen
ez gendun libre / ortako sega artzia. Uzt Sas 79. Ene biziaren tristeziazko / sinoak [...] / zeinek bait du ene
arpegiaren eskultura / beheraka zimurrez markatzen. Lasa Poem 61. Neurriaren markatzeko arizale bakotxak
kana edo makila bat badu eskuan. Lf in Casve SGrazi 13. Beste alde batetik, ordea, hizkuntzak markatzen gaitu
(nola markatu ere!). MIH 386n. Batasunerako balio zezakeen eredu baten zenbait ezaugarri nagusi markatzen
hasi zen. Ib. 223. Nik aurrera gabe, puntu bat markatu nahi nuke. MEIG VI 83. Testuetan agertzen dena
markatu nahi dugu eta baita ere agertzen ez dena. MEIG VII 80. Euskal eta erdal hitzak zifraz markatuak datoz.
Ib. 102. Bidea markatua eta irekia aurkitu nuen nik. MEIG IX 62. v. tbn. Arg DevB 137. He Gudu 165. Mih 26.
Brtc 213. UskLiB 86. MarIl 22. EusJok II 32. AB AmaE 159. Bv AsL 23. HerVal 238. JanEd II 17. Mde HaurB
68. Or Aitork 329. Anab Poli 76. Osk Kurl 77. Ibiñ Virgil 108. Berron Kijote 217.
� (Part. en función de adj.). � Haur bakhotxak behar du izan bere lekhu markatua. CatLav A 5v (V 6). Erraten
zuten bezala, denbora hartan, Tristanten hitzak balio zuen paper markatua. Elsb LehE 7 (ap. DRA). Izar aralde
hau [...] bethi itzul-inguruka bere bide markatuan. Darric RIEV 1912, 224.
� Marcar (puntos, tantos, etc...). � Hirurgarrenak ederki / tanteatzen omen daki; / hamarrekoak harek zituen /
omen markatzen orori. Bordel 79 (v. tbn. el mismo ej. en ChantP 310).
� Marcar, puntuar, juzgar. � Donostiyan jokatuak / gu lau bertsolari [...] / lan ori markatzeko / iru epailari. Ud
35.
� Marcar, dejar señal, provocar marca (a golpes). "Gure mutikua markauta etorri da burrukan eindda" Elexp
Berg. � Jo edo markatu zuten hobia hesten zuen harria hiriko zigiloez. Jnn SBi 31. Topeka eta adarkazoka /
buru guziya markatu. EusJok II 91. Gustatzen zitzaion [...] mutur-joka ibiltzea. Iñoiz etorri izan zan etxera
arpegia markatuta, bañan oso gustora. Salav 33. v. tbn. Imaz Auspoa 24, 144. Anab Aprika 98.
� Marcar (la hora). � --Zer da [...]? --Ura? Erlojuba. --Oi? Ez du bada markatzen. Alz STFer 136. Badirudi
tresna au orduak markatzeko egiña izan dela. Vill Jaink 53.
� Horrexegatik eta azentuaren aldetik markatua delarik, ohi ez bezalakoa nabarmenago ageri da. MEIG VI
141.
�2. Desafiar. � Uztako illaren amarrian zan / apustu ori zerratu, / Jose Antoniok ginduelako / astuarekin
markatu. PE 40. Ez nuke nai markatu / erriko jendia, / zergatikan daguen / geiena pobria. EusJok 15. Iru amar
minutukotan ezetz / nere erdiya altxatu, / panparroi samar balin bazaude / orra dotore markatu. Tx B I 224.
Batite Heletak sei lanbidêtan / Larraun guzia markatzen. "Desafiaba". Or Eus 302.
�3. Imprimir. Cf. NeolAG s.v. marrkatu. � Egin eban, [...] Kapanagago Otxoa'tar Martiñek, eta markatu,
Bilbon, Azpiroz'tar Jonek. Bizkaitarra 1894 n.º 5 (ap. NeolAG).
markatxo. "Cicatricula, [...] kolpe señaletxoa, merkatxoa" Urt V 20.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
153