Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
margo-antze ta olertia ere ikasten ari izana zan. Zait Plat 10.
- MARGODUN. v. margodun.
- MARGO-ERTI (BeraLzM), MARGERTI. Pintura, arte de la pintura. � Iratertijak eta otallertiak gaia bere iru
neurritan darabille: luzeria, zabaleria ta sakontasuna. Margo-ertijak: marguak, lerruak eta ikuskaria. EEs
1925, 82. Margo-ertian eta harri bitxietan Fortunato [...] sasi-jakintsua zenuten. Mde Pr 106. v. tbn. Margerti:
EEs 1918, 3 (ap. NeolAG, s.v. margo).
- MARGO-GAI. Pintura. � Margo-gai asko erabiltzen zan garai onetan, argorritik eta lurgorritik atereak batez
ere. JMB ELG 35. v. un ej. de Zaitegi s.v. margokoi.
- MARGO-IRUDI, MARGIRUDI (BeraLzM). Cuadro, retrato. "Cuadro pictórico" BeraLzM. � Margo-irudi
erakusketa. GMant LEItz 56. Beste batzuentzat, itzegiten duen margoirudia, ut pictura poesis. Etxeg Itzald II 88.
Orman zintzilik gelan bazizun / aretxen margo-irudia. SMitx Aranz 219.
- MARGOKO (Lar), MARGOZKO (H). a) Característico. b) De color. � Eliz-leioetan margozko (kolorezko)
leiarkiak. J.B. Ayerbe EEs 1912, 61. Argi, dardar, margozko, / euri ta soiñuzko, / urbil ta urrin zoiataz, / ames
jaungikozko. 'De color'. Gand Elorri 181. � De color (de). � Txano ta galtzak gorri margozkoak (kolorezkoak)
ziran. Etxde AlosT 76. Ezpata beltza altzairu margozko zorroan sartuta. Ib. 77. � Lumadi ta iru margozko
gerrikotsua. Euskalduna 1899, 95 (tbn. 95 iru margoko). Zure inguruan, iru margoko ari auek, banaka, iru aldiz,
biltzen asiko naiz. Ibiñ Virgil 56.
- MARGO-LANGAI. "Boceto" BeraLzM.
- MARGO-LAURKA. Cuadro. � Lotsagabekeri ura margo-laurka (cuadro de pintura o color) artatik kentzeko.
J.B. Ayerbe EEs 1912, 58.
- MARGO-MIN. "Color vivo" A DBols.
- MARGOZ. De color, en cuanto al color. � Begi ederrak baitzituen, erneak, ilea labur, margoz kanela iduri. JE
Bur 15. Margoz dek txuri-gorria, / apal, on, pare gabia. Enb 169. Margoz, bikaña; eztarriz, abeslaria. Ldi BB
38. v. tbn. Markiegi in Ldi IL 13.
2 margo (Lar). �1. Derecho. "Derecho, acción" Lar. "(Ni hagas cohecho, ni pierdas) derecho, ez egin
emaitzagorik, ez eta galdu margorik" Ib. "(No tienes) derecho alguno a ésto, eztezu margorik, ez zuzenik
onetarako" Ib. � Zer deretxo edo margo dirade oiek? EConst 17. Guzion batzarrea erabat bata bestearen
margoen seguranzarako. Ib. 17. Zertan dago jabetasunaren margoa edo deretxoa? Ib. 17. �2. (Lar � H).
"Derecho, no torcido" Lar. "Recto" Ib.
- MARGOZ (Lar, H). "(En) derechura" Lar. "Par direction droite, droitement" H.
3 margo (S ap. A y Lrq; Arch VocGr, Dv (S), H), margu (H (S)). � Gubio. "Espèce de goujon" H. � Txipen,
margoen, aingiren, loluen atzamaiteko permisionerik ezta. Eskual 24-1-1908, 3.
margo. v. margu.
margode (Lar � H). � "Derechura" Lar. "Rectitud, derechura" Ib. "Droiture, direction droite" H.
margodun (L ap. Lh; BeraLzM). � (Lo) que tiene color, coloreado, colorido. � Buruan egaki eder margodunak
daukezala. Arriaga Lekob 42. Iñork lurbira osoan egunkari ori baño ezer zeatzagorik, ezer margodunagorik [...],
asmatu aal-ba-lezake, yaso beza eskua. Ldi IL 150. "Margodun ba dira", au diagote begiek, "guk iragarri
ditugu". Or Aitork 257. Botoiletan / thu margodunak dizdir ederkiro. Mde Po 91. � De color (de). � Begi
ameslarijak eukozan eta urre margodun (koloredun) ulia. Altuna 73. Noruntz aroe esku-lotuta / burni margodun
gorputz gogorroi? "De color de hierro". Laux AB 80. Egoaizeak isastu ditu atzo iñularrean zerupean ikusi
genduzan laño odol-margodunak. TAg GaGo 17. Ardo margodun untzorrian kokatuz. Zait Sof 125. � Iru
margodun girgillak edo txingolak aizean erabilliaz. Euskalduna 1899, 95. Jasorik gora iru margodun / abertzale
ikurriña. Enb 122.
margodura (L ap. Lh; BeraLzM). � "(L; Eskual), peinture" Lh. "Tonalidad" BeraLzM.
margogabe (L ap. Lh; BeraLzM). �1. Incoloro, descolorido; oscuro. � Amesa etzan izan; / baiña amesetan lez,
/ aundi ta margo gabe / t'errez gertatu zan. 'Oculto'. Gand Elorri 112s. �2. "Independiente, en política"
BeraLzM.
margogile, margogill. � Pintor. � Margogill (pintor) baten zipozkeria. J.B. Ayerbe EEs 1912, 57.
margoilo. � (Adj.). Redondo, esférico. � Ortze zabaleko illargi margolloak. EEs 1921, 16.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
140