Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
mardultasuna zimeldu bazitzaion ere, oraindik emakume itxurazkoa ta gordiña zegon. Etxde JJ 98. � Fertilidad.
� Lurreko mardultasunean eta zeruko goiko intzean izango da zure bendizioa. Ur Gen 27, 39 (Dv goritasun).
mardultu. v. marduldu.
mardune. � Médula (de las plantas). � Artho zankhoaren barneko mardünia, bihotza. Eskual 3-7-1908, 4.
mardura (V-gip). Ref.: Iz ArOñ; Elexp Berg. �1. "Mardura, marduria ifiñi, el relleno que ponen las mujeres en
el pecho y en el vestido para aparentar" Iz ArOñ. �2. "Se dice de una ropa muy delgada y con pliegues" Iz ArOñ.
mardura. v. mardera.
marduzki (Lar � H). � "Redrojo, racimo que dejan los vendimiadores" Lar.
mare. v. 1 bare.
marea (SP, Urt I 77, Ht VocGr, Lar, Añ, Dv, H (que cita a EZ)), maria. � Tr. Documentado desde mediados del
s. XIX en textos vizcaínos y guipuzcoanos, y al Norte en Etcheberri de Ziburu, Axular, INav, Maister,
Goyhetche (27), Hiribarren y Lafitte (Murtuts 1). Hay un ej. de mare en Berriatua. En DFrec hay 3 ejs. �1.
Marea. � Zuek ditutzue haize / muthiriak ematzen, / itzeak eta marea / zuek neurriz egiten. EZ Noel 157. Baditu
itsasoak bere gora beherak, bere mareak eta muthantzak. Ax 600 (V 386). Baldin marea bada, goardia emozu
eraman etzaitzan. INav 39. Hartzazu uestetik zeren marea hagitz doha norterat. Ib. 39. Untzi handiarekin
hartzazu marea ona. Ib. 78. Hala nula itxas mareak untzi bat horrat hunat erabilten beitü. Mst I 13, 5 (SP, Ch,
Leon uhinek, Ip itxas ühainek). Marearen gora beerak. Izt C 78. Lehen errotaraino heldu da marea. Hb Esk 93.
Billatu omen zuben / urrengo egunian, / maria bajatu ta / agertu zanian. JanEd I 75. Maria gora zijuala. Iraola
79. Ez mariak gorabera aundik izaten ditualako baizik aldi batean ur txikik diralako. JAIraz Bizia 11s. Mareak,
ur-bera denean, txalupak berakin eramaten dituan bezalaxe. Vill Jaink 44. v. tbn. Arti MaldanB 191. Maria:
Aran-Bago ManMed 303. � mare (V-m). Marea (ref. al tiempo que dura la pesca). � Danok gagoz pozik.
Pixuak amabost tonelada emon deuskuz. Mare ona egin dogu. Berriat Bermeo 391. �2. "Mar" Lar. �3. "Marea,
viento apacible de la mar" Lar. �4. (-ia V-ger-m ap. A; Ort Voc). "Quiñón, ganancia correspondiente a cada
tripulante" A. "Maria, arrantzaleen alogerari esaten iako. Dirutan barik arraiñetan artuten dabe" A BGuzur 163.
"Maridxie, el mareaje, una de las partes alicuotas en que dividen la ganancia obtenida" Ort Voc 140.
"Maridxerdi, medio mareaje" Ib. 140. � Nire besoak inder asko euki ezarren, marie osoa emon ostien. A
BGuzur 130. Txitxotxu! Etzi maridxerdidxe. Ort Oroig 123. Orduan, mutillak maria laurena bakarrik irabazten
eben. Berriat Bermeo 388. � A zuan moskorra, maria-ta erdikoa gitxienez! Erkiag Arran 18.
- MAREA HANDI. Marea viva. � Baldin heldu bazare kanpora zato estean nordestean laurdenean zerengatik
marea handiak baitabilza. INav 112. Naiz izan bere kontra / aize-mot guztiak, / eta marea andi / edo ur biziak. It
Fab 102.
- MAREA-BEHEITI. "Est maris recessus, baxamará da, maréa behéiti dóha" Urt I 77.
- MAREA-BEHERA, MARIABERA (V-gip ap. Etxba Eib; G-bet). Bajamar. "Eguardixan da gaur mariabera"
Etxba Eib. v. itsasbehera. � Askotzat indar geiago edukitzen duala itxasoak mariagoran mariaberan bañan.
Aran-Bago ManMed 303s. Iruren artian bazeramaten upela maria-beran. Urruz Zer 101.
- MAREADUN. "Aequorei amnes, ibaia mareadúnak" Urt I 339.
- MAREA-ERDIKO, MARIERDIKO (V-ger-m ap. A; Ort Voc). "Grumetes que ganan media ración o sueldo en
la lancha" A. "Maridxerdiko, muchacho de medio mareaje. Es el encargado de cuidar y limpiar la lancha, así
como de llamar de madrugada a los tripulante de a bordo" Ort Voc 140. Cf. MAREA OSODUN. � Semeak sei
ilebete itxesoan eroanarren, marie erdiko baino etzan. A BGuzur 130. Apurren baten ibili nintzen arrantzale
Lekeition, marie erdiko. Ib. 129. Maridxerdikue ta txalupe-neskatillek. Ort Oroig 122.
- MAREA-GOITI. "Est maris accessus, maréa da, marea goiti doha" Urt I 77.
- MAREA-GORA, MARIAGORA (V, G), MARIGORA. Ref.: A (maria-gora); Etxba Eib (mariagora). a)
Pleamar. "Andik sei ordura, mariagora" Etxba Eib. v. itsasgora. � Toki beroetan marea goran uzten dute
sartzen ura zelai zabaletan. It Dial 113 (Ur ur goran, Dv itsasoa gora delarik, Ip itxasua gora denian). v. ej. de
Aran-Bago in MAREA-BEHERA. � (Fig.). � Gau da nik hau idaztean, / nekearen marigora. Azurm HitzB 36.
b) (maria-gora V-m ap. A; marigora Izt C 206 � H). "Sorte de poisson" H. "Una almeja grande" A.
- MAREA-KONTRA. Contra marea. � Ioan behar du marea kontra iakin nahi duben lekuban. INav 136. Maria
kontra, / naiko lana bazan, / ala ere eguardiko / balia erriyan zan. Arrantz 107.
- MAREA MUTU (maridxe mutue Ort Voc). "La parte de la ganancia que reservan para repartir por las fiestas de
Carnaval y Andramarías" Ort Voc 140. � Da sosidxuek konfrome badauz, enparadue lotu deidxela maridxe
mutuentzat. Ort Oroig 122.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
136