Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
gazta, etc.
- GAZTAINA-MAKILA. Madera de castaño. � Gaztaña makillakaz baserrian egindako lau edo sei esar leku.
Ag Kr 74.
- GOROSTI-MAKILA, GUDA-MAKILA, KANDELA-MAKILA, LANGA-MAKILA, LINO-MAKILA,
LIZAR-MAKILA, etc. v. gorosti, guda, kandela, langa, liho, lizar, etc.
- MAKILA-BORRA (Aq 530 (G, AN); -kh- SP, Dv). "Massue" SP. "Palo, porquera" Aq 530. � Herkules sendo
famatu hura [...], makilla borra bat edo maillu handi bat eskuan duela. Ax 54 (V 35).
- MAKILA-BORROKA. "Duelo a palos. Makilla burrukia izan da domekan Irukurutzetan" Etxba Eib.
- MAKILA-BURU. Mango del bastón, punta del bastón. � Adora zezan bere makhila buru gainean bermaturik.
"Bout de son bâton". Lç He 11, 21 (Ker, BiblE maki(l)la-buru, Ol makillburu; TB makhilaren punta, Dv, IBk
mak(h)ila, IBe makilaren mutur). Aguratxo bat [...], makill buruan esku biak eta eskuen gañean okotza ipiñita.
Ag G 190s.
- MAKILA-DANTZA. Danza de palos. "Aratostietarako, makilla dantzia ikasten dabiz gazte mordo bat" Etxba
Eib. Cf. VocNav s.v. danza y maquil-danza. Cf. CEEN 1970, 175: "Se baila en el cortejo procesional, delante de
la imagen de nuestro primer obispo el Makil gurutze dantza (Lesaca)". Cf. tbn. Echaide Orio 124. � Alparria ta
sekantza, / billarreko makil-dantza, / jendiaren alegrantza. Xe 233. Euskaldunen gauzak, / makilla dantza eta
bertsozko jolasak. AB AmaE 285. Makil-dantza bat ematen dute / soiñu ezagun onekin. Or Eus 169. v. tbn.
MAtx Gazt 61 (makil-dantza).
- MAKILA-DANTZARI. (El) que baila la danza de palos. � Txuntxun soñuan aurreskulari, / baita makildantzarijak,
/ pelotari ta irrintzilari. Enb 122 (v. tbn. 110).
- MAKILADUN, MAKILDUN. (El) que tiene palo, bastón. � Hautematen badiat / hurbiltzen ohoinik, / eskale,
makhiladun, / tzarki bezti denik; / saingaz hasten nauk. Zby RIEV 1908, 769. Makilladun gizon bat akitika ta
izerditan eurakana etorrela. Ag Kr 146. Makilladunak etziran lotu jorraketan amabija ildda lez beianganian itzi
ez artian. Otx 86. v. tbn. Osk Kurl 77 (makhildun).
- MAKILA-EKARTZAILE. Cetrero. � Hara heldu ginen egun berean, erregek igorri zuen bere makhilaekhartzalea,
untziko buruzagiarentzat letra batekin. Prop 1880b, 173. Jakin behar duzu makhila-ekhartzale edo
makhilaketari hori, erregeren ondoko lehen aitzindaria dela. Ib. 173 (donde se explica el origen de la palabra).
- MAKILA FERRATU. Bastón-estoque. � Bere makila ferratuari giderra kendu dio, eta burdin-gerren
zorrotzaz eztiki zirringilatuz harri gogor hotzak, zapartarazi dauzkigu bederazka. JE Ber 70. Nork behinere
entzun dio ele bat bera, han eta hemen [pilotaria zelarik] irabaziak zituen dirutze, zinta eta makila ferratuez?
Zerb Azk 78. --Biak joanen gituk. Nik makil ferratua hartzen diat. --Zer eginen duxi, xuk, makilarekin? --Sugeak
eta apoak kalituko. JEtchep 36.
- MAKILA-JOKA. Pegando con palo. � Makil-joka itxuak zuen elbarritu. It Fab 257.
- MAKILA-JOTZE. "Tunda de palos, aga, makil jaitea" Aq 1465.
- MAKILA-KASKA. Golpe de palo, garrotazo. � Eta kask, erdi hasarre, erdi hirriz, makhila kaska bat emaiten
dio. Barb Sup 97 (147 makila kaska).
- MAKILA-KASKAKA. Golpeando con un palo. � Moisek makhil kaskaka ura jauz-arazi zuen harroka batetik.
Zerb IxtS 37.
- MAKILAKO, MAKILEKO. Golpe, palo, garrotazo. � Juduak izan ziran [...] Jesusei lenengo makillekoak
eman zizkiotenak. Inza Azalp 67. Eman zitun makillakoak, baiño esaten duten amarretatik bat ere ez. Or SCruz
10.
- MAKILA-LANDARE. Rama sin hojas. � Begiratu aldezute iñoiz, nola, jorraill aldean, legor itxurako makilla
landareari ertetzen dion murgill bigun berdeak, osto, lore ta garaua aurki emateko? Ag G 140.
- MAKILA NAGUSI. Palo mayor. � Holandakoaren zuaitzearra edo baupresa sartzen zan gurekoaren makilla
nagusi eta mesanaren tartean. 'Palo mayor'. Izt C 438.
- MAKILAPE. (Con suf. local, en sing.). Bajo el palo, bajo castigo. � Gosez ill bearko det eta makil-pean. It
Fab 257. Guraso zarrak makillapean oituak bezela etzuten itzik ateratzen. NEtx LBB 32.
- MAKILA-SALDA. "Zurra, paliza, golpes. Etxera aillegatziaz bat aittak makilla-saldia emun zotsan" Elexp
Berg.
- MAKILA-SALTOAN. � Donostiyara pozez / gaur etorri gera: / ariñ makil saltoan / Aldapetan bera.
(Interpr?). Echag 80.
- MAKILA-SARDE. � Ba datoz, segak bizkarrean ta / eskuan makil-sardeak. "Bastones". Or Eus 311.
- MAKILA SARTU. "Ziri ederra sartu zion (V-gip, G-azp, AN-gip-5vill, B), zitoia, makilla, ziria sartu (AN-
5vill)" Gte Erd 310.
- MAKILA-UKALDI. v. makilukaldi.
- MAKILA-URRUNEAN, MAKILURRUNEAN. Jugando a lanzar el palo. � Besteak bolingozoa, au dantzan,
hura saltoka, atxi atxika, itzulamilka, makilurrunean, arriurtika. Izt C 229.
- MAKILAZ, MAKILEZ. A palos. � Ikusi zutenean / lurrean astoa, / arras elbarriturik / makillaz gaisoa. It
Fab 151. Ondo egiñaz ontzen elefantea da, / makillaz eskuratu iñoz ezin dana. AB AmaE 320. Makilez ditzagula
/ berri justiziak. Etcham 84.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
13