Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
manamendu, Samper instruizio, Ur agindu). Zure eta elizaren manü saintier fidelki jarraikiteko. UskLiB 104.
Zer debetatzen deikü Jinkuak bigerren maniaz? CatS 44. Mania jiten beita orori, Augüsti enperadoriaren
pharthez, joaiteko bere izenen emaitera. Ip Hil 89. Remesgo kontzilioak manu berezi hau ekharri izan zuen. Arb
Igand 125. Elizaren imitorioa egin behar zela, ukan dut manua, joaiteko hunenbertze soldadorekin. HU Zez 135.
Guzien hilarazteko manua eman zuen. Barb Leg 137. Epailiek manuak eman artzaieri aldarrikarien (kridatzaile)
bitartez. Herr 11-6-1956 (ap. DRA, s.v. aldarrikari). Manua zuten bildu gauzaren / meriarat ekartzeko. Mattin
37.
v. tbn. Harb 9. FPrS 13. Hm 9. Arg DevB 144. Gç 56. Bp I 108. ES 107. CatLav 33 (V 25). Mih 73. Mercy 12.
Pau 1780 (ap. DRA). Brtc 70. Egiat 196. Monho 130. Dh 257. JesBih 432. MarIl 34. Jaur 354. Etch 664. Dv LEd
162. Laph 205. Elzb PAd 83. Zby RIEV 1908, 208. Jnn SBi 174. Elsb Fram 110. Lap 105 (V 50). CatJauf 26.
StPierre 20. RolTrag 66 (ap. DRA). JE Ber 34. Zerb IxtS 73. Lf Murtuts 49. Mde Pr 124 y HaurB 67. Ardoy
SFran 210. Xa Odol 137. In MIH 244.
�2. (AN, L, BN, S, R ap. A; Lar, Aq 1400, Añ (AN), H). Mandato, poder, autoridad. "Mando, poder, imperio"
Lar y Añ. "Imperio" Aq 1400. "Untziaren manua hartzea, prendre le commandement du navire" H. � Tr. A
partir de comienzos del s. XX sólo hay un ej. de Aresti. � Pairatu zuen Ponzio Pilatusen manuaren azpian,
kruzifikatu zuten. Mat 4 (v. tbn. el mismo ej. en TAV 3.2.11 (1614), Harb 5, El 6, CatLav 84 (V 50), CatLan 42
(maniaren), LE Ong 29v, Mg PAb 158 (en boca del de Baigorri), Añ CatAN 4, CatB 11, CatLuz 3, Hb Egia 96,
CatOrb2 946, Legaz 2, CatJauf 2, CatUlz 4). Berze aren manuaren azpian dauden Perladoei. Ber Trat 75v.
Eztuzu pausurik edirenen superior baten manuaren azpian humilki iarririk baizen. SP Imit I 9, 1 (Ch gida, Mst,
Ip gobernü, Leon norbaiten meneko). Baldin badire zeinbait ardi arzaiaren manuaren azpitik eskapatzen
diranak eta sujetatu nai ez dutenak (Muruzabal, s. XVIII). ETZ 71. Ematen darotzuet zuei ere botherea eta
manua egiteko nik egiten dudana. Lg II 254. Dantzak berak, haren manuaren meneko dire. Zby RIEV 1908, 85.
Konpainia honen manuan oso kapitain agurgarri eta bizartsu bat etorri da. Arti Tobera 263. v. tbn. Harb 411.
Ub 60.
�3. (AN ap. A � Añ (AN)). "Manda, oferta" Añ.
- MANU-AIRE. � Legez nahiago nitzaioken hila bete oso batez jautsi manu-aire zukeien hitz bat erran baino.
"Une seule parole qui approchât du commandement". Birjin 501.
- MANU-BETETZAILE. "Celui qui est chargé d'exécuter les ordres d'un supérieur. Aingeruak dire Jainkoaren
manu-bethetzaileak, les anges sont les ministres de Dieu" Dv.
- MANU EGIN. a) Ordenar, mandar. � Egünko bestak manü egiten derizie [...] Jinkoaren zerbütxatzera. FPrS
1s. Lekhu hontan gure Iaunak manu egiten du fariseu gaixtoer amoina egin lezaten. Tt Arima 95. Legiak manü
egin zerien ordietan elizala zabilzan. Bp II 37. v. tbn. Egiat 159. � (Con determinantes). � Hartzen ditu gogo
onez eta berehala konplitzen egiten zaizkon manu guziak. Ch I 25, 7. Manu bat egiten darotzun lurreko nausi
batek. Mih 74. Nausiak manu hori / egin bezein sarri, / itsaso ta haizeak / geldi ziren jarri. Zby RIEV 1908, 412.
Jesu-Kristok egin dauku hortaz manu berezi bat. CatJauf 76. v. tbn. Dh 255. b) (Con determinantes). Cumplir
órdenes. � Zeñak egin baitzituzten Iainkoaren manuak. EZ Man I 128. Egitzu beraz hekin manuak, berdin hala
behar da. SP Phil 247 (He 249 manu). Nola sumetituko da bertzeren manua egitera. He Gudu 65. Gizunen
salbatzeko emaiten deitzen maniak egiten dütie. CatS 22. Jainkoak bere loriakotzat eta bere manuen egiteko
kreatu dituenak. CatJauf 52. v. tbn. Harb 416. Tt Onsa 127. CatLav 36 (V 26). Gy 17. Ip Hil 137. c) Manu egiten
tionak xatan tu gaiza onak (R). "Quien hace recados, come buenos bocados". A EY III 215.
- MANU EMAN (Urt I 190). Ordenar, mandar. (Los ejs. con determinantes los hemos incluído en la primera
acepción). � Eman du manu bere soldadoer, Orestes har dezaten eta masakra. Tt Onsa 131. Egün oroz egiten
beitie, zük manü emaiten deiezüna. Mst III 10, 3 (Ch eman diotzotzuten manuak). Hala nahi lukelarik, ez luke
batere manu emate beharrik ere. Jnn SBi 18. Manü eman zian nausiak sal litzen, bera eta haren emaztia eta
haurrak eta zütian güziak. Ip Mt 18, 25 (Lç, He, TB, Samper, Dv, Echn, Leon manatu, Ur (G), Ol, Ker, BiblE
agindu). v. tbn. Egiat 171. Brtc 210. Xarlem 1178.
- MANU-GAIZTO. "Manugaixto, desobediente, insubordinado. Manugaixto ta alferra mutiko tzar oi" Izeta
BHizt2.
- MANU-GOGOR. "(R), desobediente" A.
- MANU IZAN (trans.). Ordenar, mandar. � Iainkoak manu bezala batak berzeari karitate, fede eta leialtate
begiratzen draukazuela. Lç Ins B 6v. Hik manu drauzkiguanak ez eginez. Lç ABC A 7r (v. tbn. B 3v).
- MANUKO. v. manuko.
- MANU-LETRA. "Commonitorium, [...] manu letra, manaletra" Urt V 464.
- MANU-NEKE. "Manu-nekhe, insubordonné" Lh.
- MANU ONEKO. "(B), obediente" A.
- MANURA. A (su...) orden. � Haren manura haizeak zesatu izan dirade, itsaso gaiztua ematu. Lç Adv ** 5r.
Zenbat nizan / zutan izan / beti tink eta ekuru; / zein manura / er', ardura, / erpai, ern' et' aiduru. O Po 7.
Jangoikoaren, nausiaren manura egon (371). LE-Ir. Milágro izán ze gelditzea irúzkia bere karréran Josuén
manurá. LE Orden 36.
- MANUZ (SP, Lecl). (Precedido de gen.). Por orden (de). "Zure manuz, par votre commandement" SP. � Tr.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
121