Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
nere arreba, nere adiskidea, nere usoa, nere mantxagabea. "Immaculata mea". CantCS (G) 5, 2 (V y V-m
orbanbaga).
- MANTXAGABEKO. Inmaculado, limpio, puro. "Birjina mantxa bagekoa, vierge sans tache" H. � Zarzútu
obéna dá bizitza óna mantxagabékoa. LE in BOEanm 539. Artuko dezute urte barruko arkume mantxa gabeko
bana. Lard 71. Mantxa gabeko lora ederrak / estalirikan lurpian. Tx B I 131. v. tbn. Echag 150.
mantxagarri. "Mancilladero, anticuado" Lar.
mantxakor. "Manchoso, fácil de manchar" (Comunicación de S. Múgica).
mantxar. �1. "(G-goi), dispuesto" A. �2. (Gc ap. A). Lento. "Tardío, persona o animal que va siempre en pos
de otras, sin poder alcanzarlas" A. � Joaterakoan baño zabalagoa irudituko zitzaizun itxasoa, aruzkoan baño
mantxarragoa zure itxas-ontzia. EEs 1913, 258. Pernandok nere ona / ezin eraman txarra... / atzean gelditzeko /
ni ez naiz mantxarra. Muj PAm 55.
mantxarda. v. mantzarda.
mantxarrada. "Comida o cena especial después de terminar un trabajo vecinal. San Martzialen itte zuan
mantxarradia; bakaillau-jana. Elexp Berg.
mantxatu (AN-egüés-ilzarb-olza ap. Bon-Ond 160; Lar, Añ, H). � Manchar(se). � Pikea ukitzen duenak [sic]
pikez ateratzen da zikindua o mantxatua (B, s. XVIII). BOEans 924. Odolak mantxau eztagizan bildurrez. Mg
PAb 46s. Ez mantxatzeagátik honestidadea. LE Ong 78v. An ikasiko dozu [...], Santubak lotsatuten, arimia
mantxeetan ta Zeruba galduten. fB Ic I app. 18. Zeure eskubak bere seme maitiaren odolez orbandu edo
mantxadurik. Astar II 268. Anima añ mantxatua ta itsustua daukazula. Arr May 97. Zere lagun aundiya / zatoz
mantxatzera, / ortatikan obeki / irtengo etzera. AzpPr 56. Onek arekin mantxatzeko bildurra bai-luan, pixka bat
atzera egiten du. NEtx LBB 108. v. tbn. AA III 393. JJMg BasEsc 249. Ud 93.
mantxestertar. � Natural de Manchester. � Mantxestertarra deritxan ondasunetzazko liberalkeri onen erara.
Eguzk GizAuz 27.
mantxeta (SP, Urt). � "Collet, rabat" SP. "Mantxeta hegalak" Ib. "Collet" Urt Gram 26. � Yaun xahar bat,
xuriraino irindatua, yabota handi-larri bat paparoan, mantxetak esku muthurretan, zapatak burlekin, mintzatu
da hulatsu. Hb Egia 137.
mantxin. v. mantsin.
mantxo. v. mantso; mantxu.
mantxot (AN, L, S; -xot VocBN, Gèze). Ref.: A; Lrq. � Manco, lisiado. v. mantxu, maingu. � Ethorri ziren
harenganat berekin zituztela mainguak, itsuak, mutuak, mantxotak eta bertze hainitz. EvL Mt 15, 30 (He
hebaindu, Dv hebain, BiblE besamotz). Hobeago da sar zaiten bizian maingu edo mantxot, ezen ez bi zango edo
bi esku izanez, bethiko surat aurthikia izaitea. TB Mt 18, 8.
- MANTXOT EGIN. "Admutilare, [...] maingutu, mantxot egiñ" Urt I 211.
mantxote. "Manque de tabac" Dv.
mantxu (V-ple-arr-m-gip, G-goi-azp, AN, R), mantxo (V-gip). Ref.: A; Totor Arr; Iz ArOñ (mantxo); Etxba
Eib; Elexp Berg. � Manco, lisiado. v. mantxot, maingu. � Mantxu baltza agertu zanean. Alzola Atalak 42.
- BESO-MANTXU (V, G ap. A), BESO-MANTXO (V-gip ap. Iz ArOñ). "Manco a quien falta el brazo" A (s.v.
mantxu).
mantxunga (G-to-bet, AN-gip-5vill ap. A). � "Ganga, suerte loca" A. Cf. VocNav: "Manchunga, voz vasca que
significa buena o mucha suerte y que subsiste en apodos (Pamplona)". v. matxunga. � Eztek, esan nai bada,
mantxunga aundia, baiñan nik zerizkioat eunekoa egiten duanak millakoa ere egin lezakeala. Moc Ezale 1898,
359a. Iñoren lepo, mantxunga jorian igari ibilteko txakur-amesak. Erkiag BatB 158.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
119