Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
Lç 2 Tim 4, 13 (He, TB, Dv kapa, BiblE soingaineko). Xingolak aintzin-gibeletan / mantelinak galtzar-azpitan, /
apaindurik. 'Mantilles'. Monho 34. Batzuek geiegi makurtzen due burua edo manteliña. AA I 458. Noizean beñ
ekusiko dira manteliña lasaiak, gorputz guzia erakusteko egokiak. Ib. 453. Badu igandetako bere mantalina. Hb
Esk 178. Besoak, sorbaldak... ere agirian darabiltzkite eta estaltzen badituzte, izaten da sarezko manteliñ edo
estalki [...] ariñarekin. Donce 51. Burutik behera dauka mantalliña beltza, zirikuzko punpollo bat dilindan
duakona kopetaren erdirat. Atheka 47. Zillarrezko bretxa, / mantelin sedazkua, / enkajia beltxa. Xe 180.
Arpegira irten zitzaiozkan kolore gorriak iñork ikusi ez zitzan, itzulita manteliña ipintzen asi zan. Zab Gabon 56.
Bere pranelazko mataliña tolostuaz. Apaol 120. Elgarren artean elheketa ari ziren, mantalinaren azpitik. JE Bur
73. Orrako eliz-oiala, manteliña, amarauna baño meiagoa. Ag G 52. Besperetako mantalin baltza / tolestetan
daun artean. Lek EuskOl 1931, 60. Burua ta musuerdia mantaliñaz estalita. JAIraz Bizia 127. An izango zan
gaur ere gabeko errosarioan bere mantaliña burutik zuala. NEtx Antz 111. Margo eta hunen ama, tortxa
batekin, mantalinak eskuetan, sakramenduen beha daude. Larz Senper 112. Harturik bere mantelina estali zen
Rebeka. Bibl Gen 24, 65 (Dv bela, Ur belo, Ol, Ker estalki, BiblE zapi). v. tbn. Ill Testim 10. Barb Piar I 166.
Ldi UO 42.
- MANTELINAPE. (Con suf. local de decl., en sing.). Bajo (la) mantilla. � Aritzaki ona dago / meza-egunean, /
botilla tapatzeko / manteliña pean. JanEd II 22.
- MANTELINETAN. Con mantilla. � --Heldu dira. (Mantalinetan, tortxa piztua, belhaunikatzen dira.) Larz
Senper 112.
mantenalari. "Lex alimentaria, [...] lege buraso mantenalária, lege buraso hazlária" Urt I 497. "Altor, [...]
mantenatzaillea, mantenalária" Ib. 546.
mantenamendu, mantenamentu. � Mantenimiento, sustento. v. mantenimendu, mantenu. � Ezkontzako
ontasunaren mantenamendua. SP Phil 391 (He 396 mantenu). Izan dadien gure arimaren mantenamentua (Igal,
c. 1800). BOEsal 126. Eman ditzagula Jainkoak gorputzeko konbeni den mantenamendua. CatLuz 15.
mantenantza. "Alimentum, hazkaria, mantenantza" Urt I 498.
mantenatu (SP, Urt I 483, Lar Sup, Arch VocGr, VocBN, Dv, H). �1. Mantener(se), sustentar(se); alimentar(se).
v. mantendu, mantenitu. � Tr. Documentado en textos septentrionales y alto-navarros desde el s. XVII (tbn. en
Guerrico). Su uso disminuye durante el s. XIX, y en el XX sólo se encuentra un ej. de Etchamendy. En DFrec
hay 2 ejs. � Mantena ezpagaizke ere / ogi utsak mundu onetan. TAV 3.1.20, 115. Sagaramendu sainduak, zeren
hekin batean hazten eta mantenatzen da arima Iainkoaren garazian. Mat 82. Lurreko gauzez gorputza
mantenatzea. Harb 95. Behar den hazkuntzaz / zuk nazazu mantena. EZ Eliç 284. Mantenazazu emanez
marxandiza onak. Volt 178. Haurretik pozoin iaten usatzen dena, azkenean pozoiñez haz ditekeiela eta mantena.
Ax 92 (V 62). Nolako gorputza, nolako onhasunak haren mantenatzeko. SP Phil 39s (He 39 mantenatzeko). Bere
kreatura guzien mantenatzen eta konserbatzen. Arg DevB 235. Mantenatzen gaituénak lúrrean bedeika gaitzála
zéruan. LE Prog 100. Gure Beren umeen mantenatzeko erian eta osasunean (B, s. XVIII). BOEans 780. An
pobre bekála / mantenatzen zire, / biak bereála / lanéan ai zire, / atratzeko ogía. LE Kop 39. Nola bere
probidenzia miragarriarekin guziok mantenatzen gaituan. Gco II 78s. v. tbn. Ber Doc 130v. Hm 76. Brtc 197.
Dv Lab 276.
�2. Mantener(se), sostener. � Prometatzen derautzut / neure fedea [...] / eta bizi naizen artean ez faltatzeko /
eta lealkiro mantenatzeko (Belascoain, 1536). ASJU 1981, 82. Fede katolikaren mantenatzeagatik. Mat 303.
Zergatik arrantzaleak duen bere bizia / mantenatzen itsaspetik atheraz arraindia. EZ Man II 153. Gure
aiphamen ona desira eta prezioski mantena dezagula. SP Phil 222 (He 223 mantena). Kontinenzia handi batetan
mantenatzen dituzte bere gorpitzak. Tt Onsa 76. Erran diteke gure Eskuara dela laudakizun [...] munduan diren
etsairik borthitzenen kontra mantenatu eta mantenatzen baita. ES 190. � Mantener, sostener (un testimonio, una
creencia, etc.). � Nik Maria zu Martin arzen zaitut neure senarzat Erromako legeak manatzen duen bekala eta
Eliza sanduak mantenatzen duen bekala. (Aoiz, 1551). FLV 1992, 64. Akhusatuak ukha, [...], etzela halakorik,
etzuela hobenik. Baiña lekhukoek mantena, on eduki, hala zela. Ax 378 (V 249).
�3. Sostener, sujetar. � Asko aldiz an ama maiteak / mantenatu bularretan, / atxikirik besoetan / aitak ere
belaunetan, / gero laster aztekotan. Bordel 33 (v. tbn. el mismo ej. en Etcham 31). v. tbn. ChantP 86 (el mismo
ej. en A EY IV 42 mantenitu).
mantenatzaile. "Mantenatzaillea, qui maintient" SP. "Altor, [...] mantenatzaillea, mantenalária" Urt I 546. v.
mantentzaile.
mantendu (V-gip, AN-larr; Añ, Arch VocGr), mentendu. Ref.: Etxba Eib; Asp Leiz2; Elexp Berg. � Tr.
Documentado al Sur desde finales del s. XVIII. En Txirrita hay un ej. de mentendu, probablemente errata. En
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
111