Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
norbalitz. "Prosopopeya, norbaliza" Lar.
norban. v. orban.
norbegiar, norbegar. � Noruego. � Lehenik norvegarrak etorri ziren, VIII garren mendearen azken urteetan.
Mde Pr 207.
norbeit. v. norbait.
norbejiano. � Noruego. v. norbegiar. � Norbejianoen bihotzetan gelditu zen, Jainkoari esker, sinheste
katolikoarekilako batasun handi bat. Prop 1906, 127.
norbel. "(B), lugar desembarazado de nieve" A. v. lurmen.
norbeldu. "(B), desembarazarse de nieve un lugar" A.
norbera (V, G, B, R; SP, Añ, Dv, H (s.v. nor), Zam Voc), nurbera (S; H (s.v. nor)), nopera (V-ger-arr, BNbaig),
nobera (V; H (V, s.v. nor)), norpera (V-gip). Ref.: A (nobera, nopera, norbera); Lrq /nu)rbea
[proparoxítona]/; A Apend (noperak, norbera); Etxba Eib; SM EiTec1 (biargintza); Elexp Berg; Gte Erd 256.
� Tr. Documentado en todos los dialectos, el primer ejemplo septentrional es de Baratciart (pero cf. el dudoso ej.
de Etcheberri de Ziburu). Desde el s. XIX su uso se hace más frecuente al Norte. En algunos textos (no después
del s. XIX) se declinan tanto nor como bera: nok berak en RS y Moguel; nork berak en Baratciart, Duhalde (59),
AzpPr (119), Duvoisin, CatS (30 nurk berak), Joannateguy y Elissamburu; nori berari en Duvoisin. La var.
nobera aparece en textos vizcaínos, alternando a menudo con norbera. En DFrec hay 53 ejs., meridionales, de
norbera (no podemos contabilizar los de nor bera).
La forma de gen. norbere (nobere en KIkV) se documenta en textos meridionales, en su mayoría vizcaínos; al
Norte sólo lo emplea Eguiateguy. Norberen (noberen en Arrese Beitia) aparece en autores vizcaínos.
� Uno mismo, cada uno. "Nork berak behar du bere burua ezagutu, chacun doit se connaître soi-même" Dv.
"Gure katuak buztana luze, nork berak bezala besteak uste (G, L, BN, S)" H. "Nurbera nulako, uste besteak
halako (Sc)" A. "Noperak eskubete, umeak eskuerdi, beti arloa aurrera (V-arr)" A Apend. "Norbera dagoan
tokian Jainkoa (V-gip). Norbera lako mandataririk eztago (V-m)" Ib. "Norbera da bein, norbera da lenago (V)"
Zait Sof II Voc. "Iñori asarre eitteko, lelengo norbera biar da izan oratu-leku bakua" Etxba Eib. "Bestiak gaixki
darenian nobera be ezta gustora egoten" Elexp Berg. "Agiriak nork berak aurkeztu bear ditu (G-azp, B)" Gte
Erd 256.
� Samarien ostikoa da gestoa, nok berak ar bez bere idekoa. RS 363. Bere probetxua gatik munduaren kaltea /
billhatzen du trunpaturik fermu ezten norbea. EZ Man I 53 (el editor se pregunta si no estará por norhabea o,
quizá también, por norbera). Nork berak bere gaztigua eramanen du. Ax (ap. H; cf. Ax 565 (V 362): Nork
bereak iasaneintu). Projimue [amadu eitea] norbera legez. VJ 12. Norberak daukanerik bere emon biar dau
nezesidadian dagozan pobriak sokorrietako. Oe (ed. 1872), 79 (ap. DRA). Aphezaren komuninean, nork berak
komuniatzen ez duenean errealki. Brtc 32. Norberak jarraik baleza bere zatua. Egiat 224. Nok berak konfesau
dagijala zuzen ta garbiro. Mg CO 14. Arimea norberak eta ez bestek landu lei. Añ LoraS 192 (176 nobera).
Beintzat leleengo urte betian ez eratzoteko seiña nor beragaz oian. JJMg BasEsc 26. Noberaren gogokua ez
bada. fB Ic I 39. Nor beraren eskuban. fB Ic III 324. Ene semea, nori berari egiten dio bidegabe burugaixtokeriak.
Dv Lab 159 (311 nork berak). Nahi balin baduzu unione huna, nor berak xerka beza aldeko
laguna. Bordel 125. Jakintsunen arabera nork berak du berea, / mundur' agertu denean ekarria zortea. Elzb Po
(ed. 1991), 47. Bakotxak berak daki norberaren barri. AB AmaE 335 (223 nobera). Nor beran odolekuari.
Apaol 110. Nork-berak ikus dezaken bezala. Jnn SBi 105. O, zer samiña, norberak maite duan umea otso
biurturik ikusi bearra. Ag G 358. Edozeinek ditu bi sorterri: norberarena ta Frantzia. A Ardi V. Gizonaren
etsairik aundiena norbera da. EgutTo 15-1-1919 (ap. DRA). Bakoitzak norberaren mediku izaten ikasi ez badu,
ez daki ezer. Lab EEguna 111 (v. tbn. SuEm 203). Ortarako nor berak aitortu bear bere gaizkiegiñak. Ir YKBiz
531 (v. tbn. 355). Norberarentzat eztana ezta inorentzat (V-m). A EY III 218. Eskale-antzo bildutako
goreskizunak norbera aupatzea baitute muga. Or Aitork 295 (Tormes 91 nobera). Baiña, ama, senargaia
norberak autetsi bear al dau? Erkiag Arran 110. Iñor berotuteko noberak ez ete yok egon bear bero? Bilbao
IpuiB 56. Kanpo laguntza ona da baña / gogor saiatuz nor bera. Basarri 104. Norbera bizi den etxeari eztio
iñork su ematen. Vill Jaink 82. Orixe egin dezala agintzen dio norberak norberari. Ib. 90. Norbera baño geiago
dana beratu egin gura du. BEnb NereA 191. Inoren begia zorrotzagoa izaten baita bereizketa horietan
norberarena baino. MIH 365. Gogoa nabari da norberarentzat; estari, beste nornahirentzat. MEIG VI 118.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
1098