Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
Zby RIEV 1908, 91. A BeinB 88. Ag G 180. JanEd II 84. EusJok 165. Inza Azalp 43. Or Mi 77. ABar Goi 45.
SMitx Aranz 105. Or Aitork 159. Basarri 136. Vill Jaink 164. Ibiñ Virgil 38. Noratnahi: Egiat 267. Jaur 171.
Laph 133. Elsb Fram 91. Barb Sup 45. Noat nahi: Arch Fab 83.
� (Con subjuntivo o similar). A dondequiera (que). � Non nahi eta nora nahi dabilan, bethi dakusa Iainkoaren
bekoki ederra. Hm 230. Nora nahi goazen, non nahi gerta gaitezen, bethi eta guzietan Jainkoa present
aurkhitzen dugu. He Phil 98 (SP 96 nora ere baigoaz). Nora nai goazela, beti egongo gera Jaunaren aurrean.
AA III 323. Nora-nai zoazela, Jainko zure Jauna zerekin izango dezu. Lard 108. Norat-nahi goan zaitezen,
jarraikiren natzaitzu. Dv Lc 9, 57 (TB norat nahi yohan zaiten, Brunet nora nai zoazela). Noratnahi juan nadin,
orotan Jainkoaren hitza adiaraziko dut. Laph 150. Norat-nahi zohala, argitzen zituen itsuak. Jnn SBi 23. Ez gra
gatxiten noranai fan dein. Mdg 128. Noranai noala nerekin zaramat. Or Poem 556. Bere egoekin eguratsa
ebakiz nora-nai dioala. Ibiñ Virgil 78. Nerekin eramaten nuen txistua, noranahi nindoala. MEIG I 60. v. tbn.
Noratnahi: Lg I 186. Egiat 265. ChantP 92. Prop 1897, 85. Ardoy SFran 27. Nurat nahi: Ip Imit I 22, 1. � (Con
ere). � Beste zentzuak noranai doazela ere, ez al dauka ukimena Iainkoari eldurik bezala? Or QA 139. Bizitzako
goiberak noranai bultza gaitzatela ere [...]. Gand Elorri 12. Noranai juaten giñala ere / guk beti pesta goguan.
Uzt Sas 150.
� (Con participio). "Noranai juanda be, jakitziak lagunduko desku" Etxba Eib. � Noranai juan ta ere, beti zan
ondo artua. Bv AsL 119. Nurat nahi juanik ere eror eta ützülarrika. ChantP 350. Nurat nahi juanik, beti
kontrebanda egin zian kapitainak. Const 33. Belarriak an badu bere ixiltasun aundi ori, ta ez da sogortzen
Iainkoagandik, begiak noranai zabaldurik ere. Or QA 138. Norat-nahi joanik ere, eliza guti da Azkainekoa baino
ederragorik. Zerb Azk 13. � Nora nai joan berekin deramate zeruko gozamena. Inza Azalp 42.
- NORANAHI... HARA. � Akonpañatzen gaituena nora nai bagoas hara. Ber Trat 31.
- NORANAHI BAITA. A cualquier sitio. � Nurat nahi beita zuaza eta txerkha itzazü nahi dütüzün gaizak oro.
Mst II 12, 3. � (Con subjuntivo). � Nun nahi beita ziren, nurat nahi beita juan zitian. Mst I 22, 1 (SP nora ere,
Ch norat nahi den, Ip nurat nahi, Ol edonora).
- NORANAHI DEN (Urt Gram 411). A dondequiera (que). � Aitzinerat, gibelerat, saihetserat edo norat nahi
den beha dagoela. Ax 468 (V 304). Indietako zein-nahi den partetara edo nora-nai den dela. ES 399. Norat nahi
den itzul zaitezen, bethi dohakabe izanen zare. Ch I 22, 1. Norat nahi den beha dezadan, guzietan ez dut ikhusten
zure ontasunik baizen. Brtc 249.
- NORANAHIKO (Lar, H (s.v. non)). "(Hombre) convenible, noranaikoa" Lar. "Noranahikoa, qui peut être
envoyé n'importe où. Noranahiko sehia, xakurra" H. � Ikustian bere semiak zenbatxe aurreratuak zeuden
birtutian eta prest noranaiko. Bv AsL 163. Frantzian hainbertze bokazione baita, norat-nahiko, noiz arte egonen
naiz frantses lagun bat ere gabe? Prop 1892, 96. Izkuntza larrekoa, nai aunat ere noranaikoa. Ldi BB 136.
Noranaiko antzezlari-talde bat irasteko 1500 l[aurle]ko. Ldi IL 121. Noranaiko txangoetan. SMitx Aranz 177.
Ezeztatu ezezik, berau artzen du Kant-ek zernaitarako ta noranaiko asiera ta oiñarria bezala. Vill Jaink 98. Ez
baita noranahiko sarrera duten kritiko garai horietakoa. MEIG I 123. Hizkuntza larrekoa noranahiko bihurtu
nahi izan duena. MEIG VII 32. � Gizonak noranaiko eta emakumeak sukalderako! Etxde JJ 202. � Zu aña
gizon bada noranaiko're. AzpPr 77.
- NORANAHIRA. A cualquier parte. "Nora-nahira itzulikatzen da, il tourne de tous les côtés" Dv. � Ate guziak
zabal zabalik biok noranaira joanik. Basarri 34.
� NORANAHIRAKO (V-gip ap. Elexp Berg). (El) que puede ir a cualquier sitio. "Aintxiñan, leitzen da
eskribitzen jakiñ ezkero, noranairako mutillak" Elexp Berg. � Komulgatzian jarritzen gera / noranairako
moduan, / opiziua ikasitzia / beti eduki goguan. Uzt Sas 184.
noranahika. � Errando, vagabundeando. � Iñorenean limosnaz edo morroitzan egon baiño, naiago zizun
noranaika eskean ibilli. Etxde JJ 274.
norantxa. v. norantz.
norantz (Añ (-nz V), H (s.v. non)), norantza, norontz (Gc ap. A; vEys; -nz Lar, Añ (G, AN), Dv (G), H),
noruntz(a) (vEys (V, G), H; -nz Lar, Añ (G, AN)), norutz (V-gip ap. Elexp Berg; Lcc, vEys (V)), norantxa (Añ
(V)). � Hacia dónde. "Hazia do, norutz" Lcc. "(Hacia) dónde" Lar y Añ. "Norontz erorten geran, an izango gera
eternidadean" vEys. � Tr. Documentado sólo en textos meridionales. � Dakusazunean zere burua gisa onetan
noronz itzuliko dituzu zure begiak? AA III 459. Saul-ek bereala jakin zuen Dabid noronz zan, eta morroiak
bialdu zituen. Lard 169. Katamixarrak ezeben iñoiz igarri norantz alde egin eben gure lagunak. Otx 60. Norantz
zoaz burtzaña? Laux AB 27 (80 noruntz). Betirako izango dugu nundik ibilli ta noruntz joan. Txill Let 118.
Norantz joian, norantza? Gand Elorri 189. Seiñale uts-eziña da au, norantza ari geran jakiteko. Vill Jaink 81.
Hasten naizenean ez dakit artean noruntz naraman. MEIG IX 139 (en colab. con NEtx). Barrenak agintzen
diolako mugitzen denari, ordea, erakuts diezaioke nola eta norantz mugi. Ib. 33. v. tbn. Kk Ab I 8. Erkiag Arran
167. Norantza: Or Tormes 99. Bilbao IpuiB 109. BEnb NereA 66. Noruntz: AB AmaE 135 (272 noruntza).
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
1094