Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
portau biar dan nora ezeko okasinoerik estubeenetan. JJMg BasEsc 234. Usurerubari bere eskintzen jako
geijago premiñia gaitik, baña ezin eruan lei. Nora ezeko eskintsarijak dira, ta justiziaren kontra da artutia. Ib.
199. �2. (Uso sust.). Necesitado (?). � Esker onik bere ez deutsee batzuk nora ezekuari emoten. JJMg BasEsc
(ed. 1845), 252.
noragabe. � Inútil, sin sentido. Cf. NORA GABE. � Karlista-liberalen arteko gerra aski alferrikakoa,
noragabea, iruditzen zitzaion Campioni. MEIG VI 76.
noraganatu. � "(V, G), dirigirse a dónde" VocCB. � Nora bada begiak jaso ta egorri? / Ez lur, ez etxe, ez esku,
biotz tristea / noraganatu? SBaroj CancB III 322.
noragino. v. noraino.
nor-agiri. � Cédula personal. � Etxeguren-ek bera ere gezurrezko agiriz datorrela aitortu digu... [...] Ta ez
nola-naiko gezurra, ibarluzearra bailizko nor-agiria (zedula) atera baitu. Ldi IL 43.
noragura (V-ple; Añ (V)), noragure (V (no och)). Ref.: EI 269. � "Adonde quiera" Añ.
noraino (V, G, AN, L; Dv, H (s.v. non); -raño Lar, Añ (G, AN)), noreraino, noraraino (SP, Lecl), noradino (L;
Dv, H (s.v. non)), noreino (AN-olza), noragino (V), noraindo. Ref.: Bon-Ond 171; A (noraino, noradino,
noragiño); Elexp Berg. �1. Hasta dónde. "Jusqu'où, jusqu'à quelle limite; avec ou sans interrogation. Noraino
zohaz urhats laster hortan? Jusqu'où allez-vous [...]? Badakit noraino heltzen duzun harria, je sais combien loin
vous lancez la pierre. Au fig. Ikhusi behar dugu bada noraino hedatzen den zure ahala, [...] jusqu'où s'étend
votre puissance" H. � Seiñalatu dio noreraiño hel, bere xedea, bere mugarria eta marra. Ax 114 (V 76).
Zeinetan deklaratzen baitzuen noraraino hedatzen zen haren iphizpikutasuneko eremua. ES 160. Noraraño
dohan gure flakotasuna. He Gudu 42. Orri berari eragiten zaizkan bekatu andiak noraño aser-eraziko dute? Mb
IArg I 142. Eztago izentadu edo señaladurik nostik eta noraino enzun biar dan osua izateko. Astar II 197.
Noragino elduten da, bada, sazerdote baten alizatia? fB Ic III 294 (Olg 62 noragino). Bañan noraño segitu biar
gaituzu? Sor Gabon 51 (v. tbn. 37). Behazue! Diren bezalako nahasi tzarrek, zertan eta noraino sartzen duten
sudurra! HU Zez 123. Noradino emenda othe dezakegun lanez ala ongailuz geure lurren mozkina. EOnAlm
1905, 17 (ap. DRA). Zer den zeru gain hortan, noradino doatzin horko eremuak. JE Bur 166 (Ber 41 noraino).
Etzekiten noraño jaso etxekoandre zarra. Ag G 245 (AL 83 noraiño). Nok azaldu noraño goratuba ixan zan Peru
Makur kaikuaren jakindasuna? Kk Ab I 27. Maitakeri hark noradino nau iroan. Mde Po 94 (HaurB 100
noraino). Ikusiko ebala norañok diabruak astindutzen eban koittaua. Etxba Ibilt 465. Ez dakit ibil aldi berriak
noradino zaramatzan. Xa Odol 295. Martxoan lainoa noraindo, apirilan elurra a(r)untzaindo (G-nav). Inza
NaEsZarr 173. Artzaiek berek ere antz-eman zioten noraiño burutik egiña zegon gure Don Kijote. Berron Kijote
149. Iritzi hau noraino har daitekeen ontzat. MEIG I 179 (v. tbn. MIH 343). Noraino dakigun belarri hutsaz
baliatzen. MEIG VI 135.
v. tbn. Hb Esk 10. Arb Igand 122. StPierre 33. Noraiño: Ur MarIl 111. Or Aitork 274. Erkiag Arran 166.
Noraño: Lar SAgust 15. Ub 86. LE Kop 73. Mg PAb 298. AA III 481. Izt C 170. Bv AsL 181. AB AmaE 398.
AzpPr 50. FIr 175 (184 noraraño). Enb 200. TAg Uzt 109. Eguzk GizAuz 38. Zait Sof 94. Etxde AlosT 10. NEtx
Nola 31. Txill Let 126. Anab Aprika 23. Lab SuEm 167. Noragiño: JJMg BasEsc 259 (noraa-). Arti MaldanB
213. Noraraino: Dv Lab 166. Elsb Fram 123.
�2. (Pron. relativo). Hasta donde. � Hareraño iganen da Suaren khar bizia / noreraño igan baitzen dilubio
handia. EZ Man I 80. Zaren beraz laudatua egun eta sekulan / noraraiño zure izena hedatzen den lekhutan. Ib.
35. Noreraño hartu zuk baituzu bidea, / zure presenziaren biz arrai sainduz bethea. EZ Man II 86. Guazan orain
urrengo olara, noraño daukagun ordu beteko bidia. Mg PAb 119.
- NORAINO... HARAINO. � Begia noraño, gogoa araño (B). 'Ikusteak gogoa sortzen: jateko, erosteko...'. Inza
NaEsZarr 2128.
- NORAINOKO (V-gip ap. Elexp Berg; Dv). "Qui s'étend jusqu'où. Berak ez daki norainoko zuzena, il ne sait
pas lui-même jusqu'où s'étend son droit" Dv. "Noraiñoko kablia da au ba?" Elexp Berg. � Norañokoa dan
purgategiko suaren indarra. Mb IArg I 256. Eztakigu norañoko kalteak ekarriko dituan. AA III 473. Aren buruzolitasun
noragiñokoa zan berorrek ikusi dagian. Or Tormes 23 (Eus 267 noraiñoko). Besteak beste, nor
noragiñokoa zan emen ikusten dugu. Zait Plat 23. Noraiñokoa den Jainkoaren jakituria ta ontasuna. Vill Jaink
49. Giza biotzak noraiñoko leize beltzak dituan jakiteko. NEtx LBB 79. Noraiñoko poz-atsegiña dakarren
jakiteko ere. Berron Kijote 194. Ongi baitaki norainokoa den [lana]. MIH 354. Norainoko asmoetan hasiak
garen gogoan eduki dezagun. MEIG VIII 118s. v. tbn. Osk Kurl 183. Noraiñoko: Ldi IL 11. Norañoko: Izt C 21.
AB AmaE 169. Arr Orac 177. Itz Berb I 229. Ag G 40. JMB ELG 10. TAg Uzt 35. Eguzk GizAuz 149. SMitx
Aranz 120. Txill Let 96. SM Zirik 43. Lek SClar 140. Noragiñoko: Otx 131. � Giza-desiraren aundi-txikia
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
1092