Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
- NORA EZEAN (Vc ap. A), NOREZEAN. En DFrec hay 2 ejs. de noraezean. Cf. noraezeko. a) "Por
necesidad, forzosamente o inevitablemente" A. "Por necesidad, sin remedio. Olango gauzak nora ezean egiten
dira" Zam Man 59. "Nora ezean, no habiendo otra solución" A EY III 338. � Tr. Documentado en textos
vizcaínos. � Ez oi naz sartu ardantegijetan nora ezian, premiñaz ta ezin bestez baño. Mg PAb 43. Sinistu zituen
kurulloak otsoaren eskintza nora ezean edo ezin bestez egin ziozkanak. VMg 8. Beste erremedijorik ez
daukanian, nora-ezian. fB Ic II 170 (v. tbn. III 305). Nire erregu ta errezuak dira laburrak, epelak, otzak,
noraezian ta naitaez legez egiñak. Ur MarIl 104. Nunbait bizi bear ta noraezean, Sain Jacques-ko erromesen
ospitalera jun zan. Manzi GPatroi 110. Nora ezean eta ezin bestean, ondo dago. Erkiag BatB 121. Bata hartu
behar noraezean, eta bestea baztertu. MIH 377. Zenbaitek noraezean gorde nahi genukeen nolabaiteko oreka
irristakorra. MEIG V 132. v. tbn. Itz Azald 39. Zait Plat 121. � "Necesario, necesitate medii, noraezian biarra"
Dgs-Lar 4. b) (V; Izt). Ref.: A; Elexp Berg (noraezian); Gte Erd 39. Sin rumbo. "Sin saber a donde ir, nora
ezean nengoala" Izt 108r. "Sin rumbo, a la ventura" A. "Laiñua sartu jakun da ordutan ibili giñan noraezian"
Elexp Berg. "Noraezean dabil (V-gip)" Gte Erd 39. � Eztabil ondo nora-ezean dabillena. Zam Man 59.
Sarritan nora ezean ibilli oi ziran. Etxde JJ 258. Zer egin ez baleki bezela, gora ta bera begira, noraezean
geratu zan. Loidi 52. Gogoa oraindik urduri eta nora-ezean zedukan. Mde HaurB 72. Orientaziñoaren berri
galdu ondoren noraezean aterako zen. Etxde JJ 258. Itxas zabalez zear / nora-ezean larri / ontzia doi-doi jitoan
darama. Gazt MusIx 119. v. tbn. EgutAr 5-12-1957 (ap. DRA). SM Zirik 86. Berron Kijote 194.
- NORA EZIK. Sin rumbo. v. NORA EZEAN. � Emen nenbillen, nora-ezik, elurretan negargarri. NEtx LBB
161.
- NORA EZ IZAN. "Gabak nora eztireala, sin mencionar las noches (V-ger)" A Apend. "Nora eztirala, aintzat
artu bage (V)" Zait Sof II Voc. � Unean unean txakoliña, sagar eder bi atzetik, umearentzat euki eroen salda
garbia nora eztala. A BeinB 46. Etorri naizeneko, lengo gaitzak nora ez zirala, berriak idoro ditut. Zait Sof 36.
v. tbn. Otx 142.
- NORA GABE, NORAGE. "Noragabe, nora io iakiteke, alderrai (V)" Zait Sof II Voc. Cf. noragabe. � Barku
bat alderatu zitzaigun noragabe zetorrena, erabat etsipenak jota. Etxde Itxas 174. Gaurgero, basabereak bezela
mendiz-mendi, orron eta norabage ibilli bearra izanen zun. Etxde JJ 157. Nora-bage, lur-iota lotu zitezkean batbatean.
Zait Plat 41. Erlakumea noragabe egan ari denean. Ibiñ Virgil 109. Hizketa nora gabe dabil, atzera eta
aurrera. MIH 129. v. tbn. LMuj EG 1958, 445 (norage). � NORA BARIK. � Xirimiri txanka meia, / nora
barik eta bustia, / baso aldetik agertu da gaur. "Desorientado". Gand Elorri 60.
- NORA GABEKO. "Nor dozu errukien, nekazale elbarritua, ala jokolari nora-bakoa? (V). ¿[...] al jugador que
ya no tiene medios?" A (s.v. errukien). � Noragabeko landerbidean / zetorren aldi batean. SMitx Aranz 166.
- NORA NORA. "Alguna parte, a alguna parte, nora-nora" Izt 9v. "Nora nora joango dira (G-azp)" Gte Erd
286. "Oiñezkero gure turistak nora nora aillegau die" Elexp Berg. v. NORA EDO HARA, norabait.
nora-agiri. � Pasaporte. "Nora-agiria, pasaporte" Markiegi in Ldi IL 13. � Orain, beribilleen ta gu geronen
nora-agiriak erakutsi bearra. Ldi IL 41. "Uitzi" zintzo orrek nere anaiaren nora-agiria darama, alkarren antzik
bai-baitute. Ib. 42.
norabait (V, G, AN, BN, R-uzt; SP, Lar, H (s.v. non)), norapait (B, BN, S; Urt I 128, VocBN, Dv, H (s.v. non)),
nora(t)peit (H (s.v. non)), nurapait (S), norapit (H (s.v. non)). Ref.: A; Lrq (nura); Iz R 396; Etxba Eib; Elexp
Berg; Gte Erd 233. � A alguna parte. "Acudir, ir a alguna parte o persona, norabait edo norbaitegana joan" Lar.
"Norapaiteko urhatsa hartu du hemendik" Dv. "Norapait begira zegoen, il regardait (vaguement) quelque part.
Norapaiteko xedea du, il a dessein d'aller quelque part" H. � Tr. Documentado en todas las épocas y dialectos.
Norabait es la variante que aparece en autores occidentales y en los septentrionales Etcheberri de Ziburu,
Oihenart (Po 15) y Mirande (HaurB 102). En los textos orientales de los ss. XIX y XX (salvo Mirande) se
documentan tanto norapait como norapeit; en Barbier y Arradoy hay ambas formas. Hay además noratbait en
Arbelbide (tbn. norapait), y noratpeit y noratbeit en Prop. � Suak den lekhutik bethi norabait dik ilkhitzen. EZ
Noel 110. Auzora edo norabait joatea. AA II 95. Norapait parthitü. Tragedie de R. de Normandie (ap. DRA).
Nurapait beitzira etxerik hürrüntü (Pastorale). Arch (ap. DRA). Il edo bizi, norabait irten bearrean. Lard 173.
Nire ustea zan Donostiera eldu ta andi Frantziera edo norabait gizon egitera ioatea. A BeinB 140. Nere
arrangura gaxto guziak norapait hegaldatzen dire. Arb Igand 118. Higi diten hortik norapeit. HU Aurp 137.
Norabait juan bear al dezu? Moc Damu 22. Gabez izkutau ta eroan ei dabez norabait. Or Tormes 97. Norapait
eskapatu behar! Lf Murtuts 27. Beraka joatekotan norabait ertengo zala iritzita. Etxde JJ 258. Norapait joan
nahi zuten, etxetik ihes. JEtchep 16 (27 norapeit). Txoriak bezela, norabait igesi. Ugalde Iltz 27. Pentsatu nuan
etxe artatik norabait aldegin bear nuala. Salav 30. Mezetara edo norabait joan bear zuanean. Ib. 28. Beti
norabait juan bear zan / etorri ezkero jaia. Uzt Sas 173. Alde egingo du amaren etxetik, norabait, arlotearen
ondotik. MEIG I 164.
v. tbn. Astar II 109. Ag Kr 210. Lab EEguna 108. TAg Uzt 13. SMitx Aranz 55. Munita 129. Txill Let 56. Erkiag
Arran 25. SM Zirik 106. NEtx LBB 188. Norapait: Gy 40. Hb Egia 25. Barb Sup 28 (4 norapeit). FIr 147. JE
Ber 39. Ardoy SFran 284 (82 norapeit). Norapeit: Darthayet Manuel 342 (ap. DRA). Dih MarH 212 (ap. DRA).
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten 1090
mende.