Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
- MANTALPE. (Con suf. local de decl., en sing.). Bajo (el) delantal, a escondidas. � Goizetik mantalpian /
arturik botilla, / tabernara dijua / pattarraren billa. JanEd I 63. Arrua bat urdai eta bi dozena odolki pasa
zituena mantalpian. Iraola 41. Librua mantalpian bilduaz. Ib. 93.
mantalet (VocBN, Gèze, H), mantaleta, mantelet (H). �1. Mantilla. � Amabitxia ikhusten zen mantalet baten
azpian zohala. Elsb Fram VI. Gaixo ama nigarrez hipaka hautemaiten zutela bere mantaleta beltxaren pean.
JEtchep 58. �2. mantaleta (T-L), manteleta. Chaqueta. "Mantelet" T-L. � Lau gizonek, manteleta beltxetan,
eskularru xuritan baderamate Jainko-Gizona gerizatzen duen pabillona. Barb Piar I 167.
mantalina. v. mantelina.
mantalpeko (AN-gip). "Propina. Se distingue de eskupeko, en que es más bien soborno" BU Arano.
mantanera. "(Sc), instrumento de madera de que se sirven los pastores para mover las tortas de maíz que están
al fuego" A.
mantangorri. � Mariquita. � Kilikili bizia egiten dit beatzean mantangorri batek. Txill Let 65. � "Amona
mantan gorri gorri gorri gorri..." Ume guzien xomorro maitatua. Txill Let 65.
1 mantar (BN, Sal, S, R-uzt; SP, H; -th- VocS, VocBN, Gèze, Dv (BN), H (S)), mantarre. Ref.: A; A Apend
(atorra); Lrq (manthar); Iz R 396. � Tr. Documentado en Oihenart, Tartas, Eguiateguy y Archu en la 1. a
acepción y en textos meridionales de los ss. XIX y XX en la segunda y tercera. �1. Camisa (de mujer), blusa.
Cf. VocNav s.v. mantar y mantarra. Cf. mandar. � Haurreki dena etziten, ezta bere mantarra xahurik ieikiten.
"Chemise". O Pr 222. Huros date athorra bat, manthar bat edo mihise bat badu hoberat ioaitian. Tt Onsa 145.
Nekez zian mantharra lürrilat egoitzi. Egiat 160. Dendariak yosten tü ene mantharrak. "Chemises". Arch Gram
120. �2. (G-goi-to; Aq 412 y 1415, H (+ -th-)). Ref.: A; AEF 1926, 44; Iz To. Manta de abarcas. "Trapos para
con las abarcas" Aq 412. "Mantarrak, gruesos tejidos de lana para calzar las albarcas" AEF 1926, 44. Cf.
VocNav s.v. mantarres. v. amantar. � Alkandora ta frakakin abarka mantarrak janzi eta beste soñekorik bage
joan omen zan. Izt C 248 (v. tbn. abarka mantar en Zab Gabon 40 y Ag AL 39). Antonek agertu biar du jantziya
galtza zuriarekin, abarkak, mantarrak [...] eta elastiku urdiña arrai gorriduna zintzilikaiuarekin. Sor AKaik 110.
Ule lodiagaz egindako oial zati edo mantarrak berna lodi-gaiñean. Ag AL 24. Belaunberakua estaltzeko aldi
artan nekazariak erabilli oi zittuzten mantarreak. Etxde AlosT 14. Kopia beteta ematen zion eta a edandakoan
askiñikoakin (anketako mantarrakin) ezpaiñak igortzi. And AUzta 70. �3. (V, G; Zam Voc). Ref.: A; Ort Voc
151. Trapo. � Txiñan antxiña antxiñatik ezautu zan marras edo mantarrakaz egiñiko papera. A Ezale 1897,
232a. Komada zaarreko mantar artean, aurkitu eban trapu zuritxu bat. Erkiag BatB 97. � "Ime mantarrak,
chiquillos traviesos" (V-ger) Ort Voc. � Nonguek die ime mantarrok? Ort Oroig 106. �4. "Manta, mandil. Aste
guztian lo eitteko be ez dau kentzen mantarra" Etxba Eib.
- MANTAR-SOIN. "(R-uzt), pieza superior, de cintura arriba, de las dos de que se componía la camisa de mujer"
A.
2 mantar (AN-5vill, L-ain, BN-baig ap. A; Lar, H; -th- Dv, H), mandar (AN, L-côte-sar ap. A; Aq 1036 (AN)).
�1. Emplasto, bizma. � Hunekin egiten dira xirioak, tela ezkodunak eta asko manthar mota. Dv Dial 11 (It
enplasto, Ur enplastu, Ip herskallü). Uli hunekin egiten da mantharra. Ib. 16. Ospital bateko mantar guziak.
"Emplastos". Berron Kijote 170. �2. (-th- Dv � A). "Crasse luisante sur les habits" Dv. "Mugre en los vestidos"
A. �3. "(BN), endopleura, membrana interior de la castaña. Iru estalki ditu gaztenak: kormutza, azala ta
mantarra" A. �4. "(L-ain), legaña dura" A. �5. "(V-ger-m, G-azp), cosa que no vale nada. Eguraldi onen
mantarra!, ¡qué mal tiempo hace! Edan ete dogu sekularean ardao mantarragorik! ¡habremos bebido jamás
vino más malo!" A. � Itsuki mantar batzuk baño eztie-on, da urrengoko partillerako itxi de. Ort Oroig 122.
mantardun. "Manthardün (S-saug), les femmes" Lh.
mantar-hegal. v. mantarregal.
mantargai. "De quoi faire une chemise" SP.
mantarras (R-uzt ap. A), mantarra-has. � "En mangas de camisa (las mujeres)" A. � Ilunbe hortan jendea
athorra-has edo mantarra-has. Herr 10-12-1959, 1.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
109