Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
- NORK JAKIN. Quién sabe (si). � Behin hasiz geroz, nork jakin ez othe zen saminduko. Lf Murtuts 26. Etxean
egonda, nork jakin len baiño izkillu oberik ez ote zuten. Etxde JJ 90. Nork jakin gizalaba eder aren begi
gardenen barruan agiri zan osiñaren sakona? Erkiag Arran 102. Zein uros naizen nork jakin? Xa Odol 99.
- NOR NOR BAINO GEHIAGOKO. Competición. v. norgehiagoka. � Ikusten, mundu onetan nor nor baño
geiagokoa beti izan oi da. Anab Aprika 23.
- NOR-OTEKA. Preguntándose de quién se trata. � Sukaldeko ate ondotik ikusmiran eta nor oteka ari ziren
arrotzari buruz. Etxde JJ 160.
- NORTAZKO. "Nortazko grina hartuko du Jainkoaren beldur ez denak? de qui s'inquiétera celui qui ne craint
pas Dieu?" Dv.
nor. v. norte.
nora (gral.; Lcc, SP, Urt I 358, Lar, Añ (V, G), Dv (s.v. non), H (s.v. non)), norat (B; Volt 6, Urt Gram 413,
Lar, Añ (AN), VocS 144, H (s.v. non)), nura (S), nurat, norata (AN-egüés-ilzarb-olza). Ref.: Bon-Ond 171; A
(nora, norat); Lrq (nura, nurat); Etxba Eib; Holmer ApuntV; Elexp Berg. �1. (En interrogativas directas e
indirectas). A dónde. "Le souletin attribue le comparatif à nun [...]. Ansi le labourdin dira noratago" Dv. "Nora
zoaz? Eztautzut erranen nora nohan" H (s.v. non). "Badaki xori hegaldari arinak berak ere nora dohan? [...] où
il va? Norat dohazi ibaiak eta ur guziak? [...], où vont aboutir les rivières et toutes les eaux?" Ib. v. norantz. �
Tr. Nora es la forma más general; la emplean los autores occidentales y algunos septentrionales, sobre todo de
los ss. XVI a XVIII, aunque ya Dechepare emplea norat. En Leiçarraga, Haramburu, Axular, Belapeyre,
Duvoisin y Barbier hay tanto nora como norat, aunque en general no parece que haya diferencia de significado
entre ambas formas (si bien en Leiçarraga norat parece que equivale a norantz, etc.). Los autores suletinos
(excepto Belapeyre) emplean nurat; hay además nura en Oihenart (junto a nora) y Mercy. Hay noat en una
balada suletina (Balad 41) y en Zubiri (105). Hallamos norata en textos alto-navarros; Lizarraga emplea tanto
ésta como norat y, más frecuentemente, nora.
� Norat ihes naidi, zu neure ama utzirik? E 113. Nora zatoz penatean? Lazarraga 1197r. Itaundu eusten nora
lloazen. Ib. 1147r. Dudan zeudezela norat behar zuten partitu. EZ Noel 64. Eztezazula beha nondik iragan behar
duzun, baiña beha ezazu nora behar duzun. Ax 521 (V 335). Utz bazeneza harri handi bat eskuetarik, norat othe
lihoake, goiti ala beheiti? Ib. 109 (V 73). Gero nora ioan zen? Arg DevB 242. Nora isuri behar da batheiüko
hura? Bp I 61 (34 norat). Nora joan ziran israeldarrak, Ijitotik irten ziranean? Ub 27. Asi ze goárt egiten noratá
joatenzén. LE JMSB 190 (cf. ib. 100 nora, Kop 126 norat). Ez dakizu ez nondik heldu den, ez norat dohan. Dh
205. Nora biurtuko dodaz begiak? Añ EL 1 146. Nora aldegingo det zure jakiunde orrengandik? AA III 314.
Norata hua, o Dn. Theodosio kautela gutxikua! (Aralar, 1833). ETZ 189. Gizon itsutu bat bere itsu-aurrekoak,
nora nai ta ara, eramaten deban bezin zuzen. Izt C 10. Artu zuen, nora etziekiela, iges-egiteko asmoa. Lard 46.
Dohatsü izatia Jinkuaren dohatsütarzünez, horra nurat duatzan ene ezperantzak. Mysterio 14 (ap. DRA). Norat
eginen dut, Jauna, ez bada zugana? Dv LEd 105 (Cb Eg II 55 nora joango naiz; v. tbn. Dv LEd 267 nora).
Xorittua, nurat hua? ChantP 158. Norat doazi iltzen direnen arimak? Legaz 55. Besteak ezkutatu ituan deabruak
zekik nora. Apaol 96. Nora begira dagon bere eztaki orrek. Ag AL 114. Nora dijua ori muturrak austen? Alz
Txib 94. Gogoeta nindagolarik norat ote behar ginen handik abiatu. StPierre 26. Nora abiatu etzakiala. Tx B 85.
Baño nor gara gu? Norata heldu naiz? FIr 164. Nora ezkutatu ete zan? Lab EEguna 187. Zuek eztakizue nondik
natorren ta nora noan. Ir YKBiz 320. Norat hoa, seme? Zerb Azk 35. Nora joan da nere leengo pakea? Txill Let
40. Txuspin, nora ua onen goiz? Erkiag Arran 15. Nora jo? NEtx Antz 83. Horra norat eremanak zituzten
mendekoste gereziak. JEtchep 21. Orratza nora begira dagoan ikus dezagun. Vill Jaink 117. Norat airatuak ote
ziren? Ardoy SFran 91. Zaldi gañian urrindu zala ez jakin nora. Etxba Ibilt 460. Ba dakit nora etorri gaixo
nadiñean. NEtx LBB 340. Teatrora jo zuenean bazekien nora zihoan Erkiagak. MEIG III 78.
v. tbn. (Sólo para autores septentrionales): Harb 49 (273 norat). O Po 46 (11 nura). SP Phil 317. INav 63. Barb
Sup 6 (151 norat). Mde Pr 107 (Po 57 norat). Norat: Volt 134. Mat 324. Gç 180. Tt Onsa 53. ES 115. Ch III 29,
1. Lg I 237. Mih 104. Egiat 159. CatLuz 30. MarIl 71. Gy 29. Hb Egia 19. Laph 92. Elzb PAd 5. Jnn SBi 80. Lap
41 (V 23). Elsb Fram 169. Ip Hil 188. HU Zez 183. CatJauf 60. EOnAlm 1905, 19. JE Bur 12. Ox 18. Iratz 69.
Xa Odol 293. Nurat: Xarlem 1432. Etch 348. CatS 35.
� (Con la partícula interrogativa al). � Zu gabe zer egin al dezaket? eta nora al noake? "Quo ibo?" Ol III 29, 1.
� (Con beste). � Beste norarik ez idukirik, hospitalera baztertu eta [...] jango zuana atez ate eskean bildu bear
izaten zuan. Arr ASIgn 13 (cf. infra (4)).
�2. (Adv. relativo; con bait- o -(e)n). A donde. � Egin itzazue zeurondako zahartzen eztiraden mulsák, zeruetan
thesaur nehoiz ere falta eztaiten bat, nora ohoinik ezpaita hurbiltzen. Lç Lc 12, 33. Zoaz nora ta nundi gura
dozun. Lazarraga 1151v. Eztu urbazterrik erresakak hezatzen, / norat bidea xuxenkin ezbaitute aurkhitzen. EZ
Man II 127. Zü zirate ene lekhü segürra, nura retiratüko beiniz ene beharretan. Mercy 23. Ostatuba pagau ta
guazan emendi, nora etorriko ez nazan ostera buruba galduten ezpajat. Mg PAb 67. Azkenian dago leku bat,
orma baten sartuta legez, nora eruana izan nintzan estu estu. JJMg BasEsc 92. Geratu zan putzu-ondo batean,
nora erriko jendeak illunzeetan ur-eske irten oi ziran. Lard 27. Salamankara an bere ikasikizunak segitzera joan
zan, nora 1527 urte beraren atzenengo illetan iritxi zan. Aran SIgn 58. Iturri iori gezagozoa, nora bere ur bigun
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
1088