26.12.2012 Views

Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan<br />

samiñaren berri yakiteko? Zait Sof 79. Nor ba'aiz, neurtu zak ire ezpata nerearekin. Etxde AlosT 102. Negarrak<br />

edukitzeko nor etzala, iaiki ta ioan egin zan. Zait Plat 108. Ortan sartzeko ez naiz nor. Gand Elorri 19. Orrelako<br />

ordena itsu bat nola ezten ez nor ta ez ezer [...]. Vill Jaink 94. Bonbero bat ez da nor gizon prestu bat<br />

juzgatzeko. Lab SuEm 190. Ez naiz nor [...] hauzi hori erabakitzeko. MIH 293. Euskaldunei horrek eman die<br />

gehienbat aditzera nor diren eta nor direla. MEIG IX 62. v. tbn. Ataño TxanKan 244s. � Nafarroako<br />

Kontseiluak hori ontzat hartu zuen, nor zenak, agindu zuelako eta kito. MEIG IV 69. Erabat ontzat hartuak izan<br />

direino, eta batez ere, legezko "nor zenak" bihurtu zitueino. MEIG VIII 46. � Nere Kriadoria eta nere<br />

Redentoria, zu nor-zarena izen-agatik eta zergatik maitetzen zaituten gauze guziek beño geiago. CatJauf 6.<br />

- NORK DAKI. a) Quién sabe (si), a saber (si). � Nork daki, mehatxatu bagaitu ere geure Iainkoak, [...] itzuliko<br />

denz bertze aldera. Ax 70 (V 46). A! Ta nork daki bat-batean illko nazan? Cb Eg II 90 (Dv LEd 164 nork daki).<br />

Nork daki ez othe den heretiko bat? Laph 82. Nork daki, ama, ez ote zaigun oraindik gaur etorriko! Zab Gabon<br />

35. Nork daki, ian ez othe dugun Jesus maitea hekien artean kausituko. Jnn SBi 81. Nork daki ezkonduko dirala<br />

ere ez ote dezun amets egin! Alz Ram 54. Nork daki andik etortzerako gauzak zuzentzen ez ote diran. Etxde JJ<br />

63. Nork daki etzuten nunbeit aditua Larrunen badela urre? Zerb Azk 39. v. tbn. Goñi 108. Urruz Zer 139. Ill<br />

Pill 11. A Ardi 120. Lf Murtuts 4.<br />

b) (Seguido de un adverbio interrogativo). A saber. � Ezkutaturik eguzkia eta illargia, nork daki non. Lar<br />

SAgust 9. Begira erderari, ta ekusiko dezu [hitz] gehienak latin hitzkuntzarenak dituala, ta oez gañerakoak nok<br />

daki nongoak eta norenak. Ub 3. Ekusten zituela nork daki zenbat neke, pena eta gogortasun. AA III 297. Nork<br />

daki bertze zenbat gisetako profanazione sakrilejoz. Dh 135. Beste landare bat ezagutu izan da Oñatiko baratza<br />

batean, zeñari deitzen zitzaion minosa sensitiva, nork daki nondik eta nola eskuratua. Izt C 161. Aurthiki zituzten<br />

khurutzefikak orga tonberoetarat, eramaiteko nork daki norat! Elsb Fram 163. Mendiska hori, nork daki<br />

noizdanik, deitzen dugu Santa Barbara. Ox 17. Nork daki noizko iguzkiek apur bat horailduak, harri hek ere! JE<br />

Ber 19. Beste satelite bat bota ei juek oin be, nork jakik zenbat bidian. SM Zirik 23. v. tbn. Mb IArg II 301. Aran<br />

SIgn 203. Xe 274. AzpPr 50. Muj PAm 21. Mde Pr 139. � (Con bertze). � Haren ganat ethorri ziren bertze<br />

nork daki zenbat aingeru. Jnn SBi 13. Baduzu orotarik: arrosa, julufrei [...] eta nork daki bertze zenbat,<br />

eskuaraz izenda ez detzazkegunak! JE Bur 83. � Penaren pasioz nork daki zer esan ta zer egin zuen. Cb Just 40.<br />

Gogobetekoaren zañ egon balira, nork daki zer izango zirean zartzara orreik emakume biok! Ag Kr 161. Nork<br />

daki zer pasatzen den horren baitan! Larz Senper 124. Nork daki zenbat anima zintzotu ta zeruratu zitun! MAtx<br />

Gazt 102.<br />

c) (Exclam.). � Menturaz bai. Nork daki? Dv Lab 219. Nork daki! Sor Bar 71. Geroxeago ezarriko zutela<br />

ministro eta, nork daki? beharrez oraino zerbeit gehiago. HU Aurp 65. Erabili duke oraino bertzerik gogoan,<br />

nork daki, komisario dohakabeak. JE Bur 194. Nere begiak bereetan josi al banitza... nork daki! Alz Ram 81.<br />

Sinesteko da latinaren ikasten ere hasia zerala [sic, ¿por zela?], bai etxean, hango apezekin, bai Sanguesako<br />

eskolan, bai eta ere, nork daki? Tafallan eta Iruñen. Ardoy SFran 80. v. tbn. Ag G 158. FIr 138. Lab EEguna<br />

64. Etxde JJ 54. Txill Let 28. Larz Senper 114. Osk Kurl 45. SM Zirik 107. NEtx LBB 235.<br />

- NORK ESAN, ERRAN. a) (Con significado próximo a '¿quién es capaz de decir?', '¿cómo decir?'). � Nork<br />

erran zertaraino zen dolorez zaurthua. Lg II 94. Nork esan mandamentu onen kontra askok egiten dituzten<br />

loikeriak? Mg CC 172 (CO 252 nok esan). Nork esan zenbat kalte alde onetatik datozen? AA II 214. Nork esan<br />

aldi onetako Jakob-en biotz-erdiratzea! Lard 376. Nork esan aien lotsa eta errabia? It Fab 60. Nork erran<br />

Piarresen Erroman sartzea? Zby RIEV 1908, 604. Nork erran hiru hilabetez harek ukan zituen bihotzminak?<br />

HU Aurp 51. Eskual-Herrirat noizbeit ethorri zirenean, nork erran eskualdunen bozkarioa [...]? Barb Sup 166<br />

(v. tbn. Leg 129). Nork esan an egin zan tortilladea? Bilbao IpuiB 167. Nork esan nolako onurak el zitezkean<br />

guziontzat! Vill Jaink 170. Nork esan non bukatzen den Fellinigan urrikia, non hasten bihotz gogorkeria? MEIG<br />

I 183. v. tbn. Dh 171 (erran). JJMg BasEsc 191 (nok esan). Izt C 122. Hb Egia 53. Aran SIgn 39. Bv AsL 68. AB<br />

AmaE 126 (nok esan). A BeinB 76 (nok esan). Ag G 333. Goñi 96. Lab EEguna 92. EA OlBe 74. Munita 71. Zait<br />

Plat 2. Basarri 51.<br />

b) Quién iba a decir (que), quién diría (que). � Nork esan, ikusten diran sedazko jantzi ederrak zor zaizkala<br />

ingumari? It Dial 6 (Ur nok esan). Nok esan, jakin ezik, Juana eta Iñazi / baserrian zirala jaio eta azi? AB<br />

AmaE 417. Nork esan Isabel ta Eladi aitama batzuen aurrak zirala! A Ardi 19. Nork esan ori asmatu biar zuela<br />

Txibiribirik! Alz Txib 95. Nork esan emendik ordu batera gurekin izango ez dala! Alz Ram 40. Ozpiñetan<br />

bustitako zatar batzukin lotu zioten bekokia, ta, nork esan, aien bitartez igesegingo zula? Or SCruz 46. Au jazoko<br />

zala nok / esan aldi baten? Enb 43. Nork esan alako andereño apaiña alain ederki dantzatu bear zanik? TAg<br />

Uzt 295. Nork esan lênengoz ordun entzungo zindudala? Or Poem 544. Bigarrenez orrela artu bear zunik nork<br />

esan! Etxde JJ 261. Nork esan, itxasotik iru milla metrotara oinbeste ur? Or QA 52. Nork esan itsaso ura bera<br />

zala len ain zitala ibillia! Anab Poli 70. Bainan nork erran holako gaitzik bazagola haren baitan? Xa Odol 143.<br />

Nork esan neri orduan [...] neronek antolatu behar nuenik beste gisako bat haren ordez? MEIG I 77.<br />

c) Quién lo diría. � Guraso beren semeak ta nork esan? Ori dan bizia ta saiatua ta ni naizen epela ta ezereza.<br />

ABar Goi 30. Eta azkenean, nork esan, inor baino berritsuago azaldu zaigu. MIH 318.<br />

d) Quién sabe (si). � Nork esan, zuek egunen baten, / piztuko berriz ote ez zeraten / biotz au iltzen danean?<br />

Jaukol Biozk 2.<br />

Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten<br />

mende.<br />

1087

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!