Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
- NON-NAHI BAITA (beita BN, S ap. A; Dv (S); nun-nahi beita Sc ap. A; Dv). Dondequiera que. � Eta behar
beitügü, nun nahi beita giren, haren lotsa ezinago ümil bat ükhen. Mst I 19, 1 (SP non ere baigara, Ol edonon).
- NON-NAHIDANIK (H). De donde sea, de cualquier parte.
- NON-NAHI DELA. En cualquier lugar. � Gaxuxa, alkarrekin bizi gaitezen nun nahi dela. Etxde JJ 65.
- NON-NAHI DEN (Lc, BNc, Sal, R; Urt Gram 411, H). Ref.: A (non-nai); Iz R 404. En cualquier lugar;
dondequiera que. "Non nahi, non nahi den atzeman gaitzazke heriotzeak" H. � Non nahi den hillik ere. EZ Man
II 157. Non nahi den arratsten eta ilhuntzen zaien lekhuan hartzen [animaliek etzauntzak]. Ax 24 (V 14). Berdin
ni galdurik / eztadukazu baturik / non nahi den nik bezanbat / berze zerbitza zaitzan bat. O Po 43. Non nahi den
izan zaitezen, eta norat nahi den itzul zaitezen, bethi dohakabe izanen zare. Ch I 22, 1 (SP non ere baitzaude,
Mst nun nahi beita, Ol edonon zaudela). Hartaz yabetzeko non nahi den gertha zadin. Lg II 207. Pirenen
inguruan eta non nahi den. Hb Esk 9. Gezurra erranen duzu non nahi den trebeki. Hb Egia 128.
- NON-NAHI HELDURIK. Pase lo que pase (quizá tbn. 'en cualquier parte'). � Lagunturen zutiet / solaz
orotarat nik, / eta libertituren gira / nun nahi helturik. AstLas 17. Zin egiten deitziet / bi besuak goititurik, / ziek
nahi duziena eginen dudala, / nun nahi helturik. Ib. 17.
- NON-NAHIKO (Lar, H). a) (Adnom.). De cualquier parte, de todas partes. "Vulgar, común, usado [...],
nonaikoa" Lar. "Non nahiko errana, [...]. Non nahiko oitura, coutume commune à n'importe quel pays" H. �
Dohaturen dutenak non nahiko herri. Hb Esk 150. Nonnaiko jenteak, legoa askoetatik ekartzen zituztela aurtxo
jaioberriak, [...] Gipuzkoa, Bizkaia ta Franziako errietatik ekartzen zituztela. Ag EE 1895b, 166. Ots, beste nonnaikoen
antzekoak [aurrak]. Ldi IL 15. Txit gogorra izan bazan nun-naiko alderditan areago Maltan. Etxde JJ
248. Non naiko gazteei atsegin baitzaie elexuriketan ari izatea. Zait Plat 40. Non-naiko eladetarren batasuna.
Ib. 119. Desira oiek betierekoak, non-naikoak baldin badira. Vill Jaink 117. Gaurkoak eta betikoak, hemengoak
eta nonnahikoak. MIH 138. Nonnahiko aditz batek, ikasi-k, bazituen segur aski, igorri-k ez bezala, forma
trinkoak. MEIG VI 192. v. tbn. Nun-nahiko: NEtx Nola 24. Gand Elorri 49. � (Con subj.). � Non-nahikoak
izan ziten, josteta txarra dute hori. Herr 14-1-1960, 2. Nun-nahikua izan zadien / Jaungoikoaren haurra zen.
Mattin 115. b) Apto, de valía. Cf. ezertako. � Berez gerrarako griñatua eta bulardetsua zan, eta non-naikoa.
Lard 135. c) (El) que es de cualquier manera. � Etxean dagon amona ez da / nonaiko jan-ontzallea. "No es
inhábil cocinera". Or Eus 78. d) (Sust.). "Vulgaridad, diartekoa, nonaikoa, oraldikoa" Lar.
- NON-NAHITAN. En cualquier lugar. � Leialtausna ain ona da ta / nunaitan maite gaituzte. Basarri 182.
Jainkoaren eskua ikusten zuten nunaitan ta zernaitan. Vill Jaink 77. Ezta beintzat egongo / nunaitan egiñik. Uzt
Noiz 103.
- NON-NAHITIK (Dv, H). "Non nahitik [...] heldu da, il en vient de tout côté" Dv. � Tentazioa nunaitik. PE 23.
Nunaitik aizea zetorren. Ag G 222. Zamorroen kantu-otsa zetorren nunaitik. TAg Uzt 251. Nonaitik datoz
euskal-semeak. SMitx Aranz 75 (92 nunaitik). Erdiaroko usai sendoa nun-naitik. Lek SClar 119. Gure oin-otsak
nun-naitik entzuten dituk. Etxde JJ 44. Nun-naitik bazitun metalezko botoi diztiragarriak. Ib. 173. Fabrika, taller
eta tximini / ageri dira nunaitik. Basarri 173. Ori orrela dela, gaia aixa zetorkiguk nun-naitik. NEtx LBB 113.
Epaillean trumoia jotzen duanean ardoa ta ogia nunaitik badatoz (G). DRA. v. tbn. Nun-nahitik: Gand Elorri
213. Ibiñ Virgil 62. Nunahitik: Uzt Sas 263. Azurm HitzB 46.
- NON-NAHITIKO. De dondequiera que. � Nun-naitikoa dala, ordea [...] etzan makala, etzan ez nola naiko
olerkaria. Lek SClar 121.
non-nahika (BN-arb ap. Gte Erd 124). � De todas formas.
non-nahikotar, nunaikotar. � Foráneo. � Nunaikotar erromesei gaitz eta min ematen dielako aitzekian.
Sorarrain EG 1954 (5-8), 81.
non-nahitar, nun-naitar. �1. De cualquier sitio. � Nun-naitar izan-miñez, / ostera, gizona / bai txori baldarra!
Ldi BB 72. �2. nunaitar. (Pl.) De todas partes. � Erre zanetik biamon bertan / ango nunaitar langille! SMitx
Aranz 102.
nono. �1. "Toro, vaca (voc. puer.)" A Apend. �2. "(La) oveja (infantil)" Iz ArOñ.
nonondik. v. NON EDO NONDIK.
nonso. v. nontsu.
nontan. � Donde. � Nontan ta zertan nahi den auzi baten azia ezta bi gizon perestiek akadoit elirokienik. Egiat
225 (v. NON-NAHI DEN).
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
1080