Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
baizen. Ch III 14, 3. Gogoeta lizunez denaz bezanbatean, nondik nahi ethor daitezen, khasa eta aparta
detzakegu. He Gudu 114. Nundik nai datozkigun naigabeak eta desprezioak, pazienziarekin eramateko alegin
guziak egin bear ditugu. Gco II 27. Miñanze au izugarria da, nondik nai begira dakiola. AA I 402. Nola
nahikoak izanen badire ere, eta nondik nahi, baieta gizonen gaxtakeriatik ethorriko bada ere. Dh 69. Begira
dezagun xokoño hori, nondik nahi ager ditezen miruak. Barb Sup 108. Ez eta etsitu behar, atsegabea nondiknahi
dathorkizun. Leon Imit III 30, 3 (Mst nuntik nahi beita jin dadin). Nondinai zetorela, Iainko alda-eziña ez
nezaken aldakor siñetsi. Or Aitork 156.
�2. nundik-nahi (H (S)), nunti-nahi (H (S)). De todos modos, sea como sea. "Nundik nahi hola erran du,
quoiqu'il en soit, il a parlé de la sorte" H.
�3. (Sust.). Feria. Cf. Larramendi supra (1). � Debekatuak dira nondik naiak edo feriak. AA II 51.
- NONDIK-NAHI BAITA. Por cualquier parte. � Jinen da zure usikitera, nontik nahi baita, ala den zangotik,
azpitik, burutik. Tt Onsa 140. � (Con subj.). � Ez zunbait phenari, nuntik nahi beita jin dadin, zure ezpiritia
estekatü. Mst III 30, 3 (SP nondik ere heldu baita, Ch nondik nahi den, Leon nondik-nahi dathorkizun).
- NONDIK-NAHI DEN (H). a) De cualquier parte; por cualquier parte. � Eta hala dabiltzanak, nondik nahi den
dabiltza, hekentzat guztiak dira bide. Ax 479 (V 310). � (Con subj.). De cualquier parte que. � Eta nondik nahi
den ethor dakizun atsekabea, etzaitzu bihota erori behar. Ch III 30, 3 (Mst nuntik nahi beita). Nontik nai den xin
dein, nik, oiten daud mandua zainareki. Mdg 128. b) (nunti H (S)). Sea como sea, de todas formas.
- NONDIK-NAHIKO. (Adnom.). De cualquier parte. � Hitzak, bai, nondinahikoak dira. MIH 348. � (Con subj.
o similar). De cualquier parte (que sea, etc.). � Nondinahiko den, bada, euskarazkoa da euskaldunek erabili eta
erabiltzen badute. MEIG VII 188. Hitzak, nondinahikoak diren, molde bakar batean moldatu beharrez. Ib. 182.
Euskarazkoei, nondinahiko direla, eskuak zabaltzeaz gainera. MEIG V 99.
- NONDIK-NAHITIK (Dv, H; nundik H). "De tout côté" Dv. "Nondik, nundik nahitik sorthua, né, sorti de
n'importe quel lieu, quelle origine" H (s.v. nahi). � Ohoin tzarrez nondik-nahitik inguratua. Prop 1893, 176. �
(Con subj.). "Nondik nahitik ethor dadien, de quelque part qu'il vienne" Dv (s.v. non-nahi).
nondipait. v. nondik-bait.
nondu, nontu (Lar, H), nuntu (Lar). � Localizar(se). "Ubicarse" Lar. � Nondik nora "nondu" gure utsunea
emakume batengan? Txill Let 95.
nonerebait, nunberebaita. �1. Sin duda, ciertamente. � Nunberebaita asko dago / enetako dolorerik.
Lazarraga 1190r. Amoraduok ekustenean / euren buruak loturik, / aen biotzak nunberebaita / egon joazen
tristerik. Ib. 1179v.
� nonberebait (Añ). Seguramente, parece que. "Creo que" Añ. v. nonbait (2).
�2. +nunerebait. En algún sitio. � Geldituko zen [...] lenbaitlen bere Seme Jesus non-ere-bait ekusteko nai
andiarekin. Mb OtGai II 450. Nai zituzten nun-ere-bait alogeratu. Bv AsL 205.
nongarte (Lar � H). � "Situación" Lar.
nongo (V-ger, AN-egüés-ilzarb-olza; SP, Lar, Dv, H), nungo (V-gip; Lar), nunko. Ref.: Bon-Ond 171; Etxba
Eib (nungua); Holmer ApuntV; Elexp Berg (nungo).
I (Adnom.). � De dónde. "Nongoa da?" SP. "De dónde ser, nongo, nongoa, nungoa" Lar. "Nongo gizona da
ori?" Ib. (s.v. de aquí). "(De) dónde [...] nongo lekutik" Añ. � Nongo aiz hi? Lç Io 19, 9 (He, LE, Dv, Ol, Leon,
Or e IBk nongoa, Ker nungoa, TB nungo, EvS nunko; IBe nondikoa). Guk nongo hitzkunza dugu nongoak garen
iakiteko? Harb 142s. Au nongoa ote degu? Cb EBO 42. Jaunak, nunko ziradie / edo nurat juaiten ziradie?
Xarlem 1432. Nungua da agure ordi kantore au? Mg PAb 63. Nóngoa zára? LE Doc 77. Eta azkenez, nungoak
ziran / beti libreak? AB AmaE 40. --Beraz hango emazteak ere eleketariak dire eta buru gaixtokoak? --Holetan
ba. Nongoak ez?... HU Zez 63. Nongoa dala diozu? Alz STFer 141. Nongoak ete ziran gizon itoak? Ag Kr 203
(v. tbn. AL 116). --[...] Betiko kenduko dizkio Tripari izeneko miñak. --Nungo miñak? --Izenekuak, emakumia:
tripakuak. Urruz Zer 140. Eta nungo alkate oraino? Barb Sup 37 (48 nongo). Ta nungoa zaitugu, atrebentziz.
NEtx Antz 113. Nongo apaiza zegon maiburu? Or QA 190. v. tbn. Añ LoraS 87. Lard 455. Laph 65. Sor Bar 105.
Zab Gabon 38. Elzb PAd 5. Iraola 62. Otx 146. Ldi IL 87. Ir YKBiz 495. Etxde JJ 160. Anab Poli 88. Izeta DirG
56. Nungo: Astar II IV. Echta Jos 61. A Ardi 37. Kk Ab II 117. Lek EunD 30. EA OlBe 111. Osk Kurl 23. Ardoy
SFran 44. Nunko: ChantP 378.
� Etxeko anderea nongo, gure aideak ango (AN; FIr). A EY III 129. Andria nongo, aidiak ango (AN-5vill). Inza
NaEsZarr 1858.
� (SP, Dv, H), nonko. (Interrogativa indirecta). "Eztakit nongoa den" SP. Nongue da berau! exclamación de
desagrado (V-ger)" Ort Voc 141. � Eztakit zuek nongo zareten. Lç Lc 13, 25 (He, Oteiza, Dv, Ol, Leon, Or, Ker
e IBe nongoak, TB nungoak). Nungo direan esaten dabe / alkarri begiraturik. Lazarraga 1159r. Eta nola bat
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
1077