Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
JesBih 460. San Mathias ezarria izan zen Apostoluen nonbreko. Jaur 391. Ez nauk segurki beharko / eman
ingraten nonbreko. Gy 268. � (Con determinantes). � Salbatzen direnen nonbre xumeko izateko. Brtc 144.
Entseia gaiten nonbre hartako izaitera. Jaur 353.
2 nonbre (AN-egüés-ilzarb ap. Bon-Ond 151), lonbre. � Nombre (nombre de pila, apellido o sobrenombre,
indistintamente). � Oneinbatenaz oi kenduko jat / amoraduen nonbrea. Lazarraga 1195v. Guk, barriz, irabazten
dogu / infamearen nonbrea. Ib. (B) 1159vb. Deskubridurik jafindazu / apelliduaz nonbrea. Ib. (B) 1182rb. Au dá
guzién nónbre komúna: baña órtas lándara bakótxai paratzenzáío án bere nónbre bát edo bida. LE Doc 69. S...
de K... / da nere nonbrea / X...n jaio nintzan / bertako semea (1826). Balad 220. Aren nonbre sanduan juramentu
banorik ez egitea. CatR 9. Ezpaitakit beren uskarako nonbrea ta izen dienez ere. ZMoso 84. � (Añ), lonbri (Asp
Gehi). Apellido (opuesto a 'nombre de pila'). � Emon eutsan Demonioari bere arimia, loturik onetarako bere
izen ta lonbria paper baten imiñijagaz. Ur MarIl 75. Larreta nonbrea du, / izena Nizeto. JanEd I 16. Sebastian
du izena, / ez dakit lonbria. Arrantz 36. Erabakitzen du bere lonbrea gordetzea eta mintzatzen zaio gisa onetan
neskatx garbiari. "Apellido". Otag EE 1882c, 534. --Kalistro. --Eta lonbria? --Pi...pi...pi...kasarri. EEs 1918, 39.
Izena Daniel du / nonbria Eskurtza. Tx in Imaz Auspoa 24, 54. v. tbn. EusJok II 132. EusJok 37. BasoM 28.
- NONBREAN. (Tras gen.). En nombre de. � Orrengatik erraten daku Isaiasek unen lonbrean (Elizondo, s.
XVIII). BOEans 244.
nonbregabe. � Innumerable. � Jende bilduma nonbre gabe. Gç 168. Eta du han deskargatu / grazia nonbre
gabea. Ib. 145. Handiak eta nonbregabeak dire birjinitatearen abantailak. Brtc 225. Bainan nonbre gabe ere
izan ziren Aingeruak Jainkoari leial egonez, justizian eta saindutasunean iraun zutenak. Lap 104 (V 50). �
Nonbre gabe lapiñ eta oillo iretsirik. Gy 69.
nonbregabeko (Dv). � Innumerable. � Nonbre gabeko ontasunak ixurtzen. He Gudu 131. Ungi egiñ nonbre
gabekoak. Ib. 74. Egin darozkigun nonbregabeko on eta ontasunez eskerren emateko. Brtc 240. Ifernuko penak
nonbre gabekoak dire. Jaur 122. Haren mirakulu nonbre gabekoek ez dute guti laguntzen haren hitz botheretsua.
Laph 202.
nondanik. "Depuis quel endroit?" Dv.
nondar, nontar, nundar (G-azp), nuntar. � (En oraciones interrogativas, directas o indirectas). Natural de. �
Ontxe emetik igaro dan karabiñeruba, nundarra da? La Patria 1902, n.º 54 (ap. NeolAG). Azaldu barik orraitiño
nor ta nundarra ixan zan bere morroia. Kk Ab I 79. Nuntarra dan ezagutzeko. Garit Usand 31. Nundarra zara?
Otx 12. Ez omen zekin iñork nundarra zanik [sic]. TAg Uzt 180. Yaiotzez nontarra zaitugu? Zait Sof 111. Noren
seme, nontar eta nor naizenez zerorrek esan baitzizkidazu. Ib. 139. Geroago, dituen etorbidea ta iturburua
nuntarra ete zan jakiteko aukerea izan eban. Erkiag BatB 68. Pillar eztakit nundarra dan jaiotzez. Alzola Atalak
77.
nondibait. v. nondik-bait.
nondik (V-occ (no och), G, AN, L, BN-lab, Ae, Sal; Volt 74, SP, Urt Gram 413, Lar, Añ, Lecl, Dv, H), nondi
(V-occ (no och), G-azp, AN-araq; Lar), nondikan (Lar, H), nontik (R-vid; H), nundik (V-ger-arrig-oroz-och-mgip,
G, AN-larr-5vill-araq, L, BN; Dv (V, BN), H), nundikan (H), nuntik (G-nav, BN-ciz-mix-bard, S; Dv (S)),
nundi (V-m; Dv (V)), nunti (G-nav, S; H (S)). Ref.: Bon-Ond 171; EI 213; Lrq (nunti); Etxba Eib (nundik);
Holmer ApuntV; Elexp Berg (nundik). � Tr. De uso general en todas las épocas y dialectos. Para la distribución
non-/nun-, v. 1 non. La formas en -di se documentan en Lazarraga y en textos vizcaínos: Cardaberaz (CatV 13),
Moguel, fray Bartolomé, Añibarro (un sólo ej., EL
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten 1071
mende.
2 22), CatLlo (13), CatBus (10), E.M. Azcue (PB 296),
Enbeita (63) y Akesolo (Ipiñ 12). Los escritores suletinos usan nontik (tbn. Dechepare) o nuntik (tbn. en
CatLan); hay nonti en Oihenart y nunti en un canción popular suletina (Balad 116). Hay ejs. en -dikan en
CatBurg (12), V. Moguel (64), J.I. Arana, Apaolaza, Orixe (Eus 82), J.A. Irazusta (Bizia 125), Etxaide y
Uztapide (Sas 86 nundikan).
I (Adv.). � De dónde; por dónde. � Ioanesen Baptismoa nondik zen? zerutik ala gizonetarik? Lç Mt 21, 25 (He
nondikakoa). Zu nundi zabilz, amoradua, / bakotx deskonsoladurik? Lazarraga (B) 1198rb. Nondik heldu naiz?
Lurretik. Mat 324. Nondik joan behar dut ez hutsik egiteko, eta bidea laburtzeko? Volt 136. Mandazaia, nondik
zatoz? (c. 1620). TAV 3.2.7. Nondik zatoz gizon hona orla zeurori bakarrik? Ber Trat 113r. Nondik izan ditu
orren mezede orrek tapizok? Mic 13r. --Nontik da Espiritü Saintia? --Aitak eta Semiak algarren bethidanik dien
maitetarzünetik. Bp I 31. Hartarakotz bada nondik edo norenganik hasiko naiz izendatzen. ES 116. Nondik
datorkizu Kristabaren izen hori? CatBurg 9. Nondik nabil ni: bide estu, edo lasaietik; ate zabal, edo estutik? Cb
Eg II 133. Mesias ez bada Daviten semea baizik, nondik heldu da Davit berak [...] deitzen baidu bere Jauna? Lg