Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
- NON EDO NORA (nuonora V-gip). "A alguna parte. Nuonora urten dau ezer esan barik iñori" Etxba Eib.
- NON EDO NORAKO. Para alguna parte. � Nola diteke au, gure arima ezpalin badator beste nunbaitetik eta
ezpadago egiña beste non-edo-norako? Vill Jaink 125.
- NON-ELKAR. Lugar de encuentro. � Non-elkarra, ta noiza, are, / tiñel daduzkate. Ldi UO 45.
- NON ERE (SP). a) Donde; dondequiera que. "Non ere baita, quelque part qu'il soit" SP. � Tr. Con sintagma
con suf. -(e)n lo emplean los autores meridionales y con bait- los septentrionales. En Mirande se encuentra sin
sufijo. � Non-ere predikaturen baita Ebanjelio haur mundu guzian, hunek egin duena-ere kontaturen da hunen
memoriotan. "En quelque lieu que". Lç Mt 26, 13. Iainko lekhu guztietan zarena indazu grazia non ere izanen
bainaiz zure zerbitzatzeko. EZ Man II 180. Non ere baigara, perfekzionea ardiets dezakegu. SP Phil 14. Heda
zazue zenbait traputan eta hartaz lot non ere sendi baituzue gogortasunik. Mong 590. Gorde zitubala kutxa onzi
moduko baten, nun bere gorde zirian animalia batzuk. Mg PAb 184. Baiña ondikoz kasik bethi sortzen zare /
Non ere haizeak errege baitire. Gy 172. Jin zen Bethaniala; nun ere beitzen Lazare. EvS Io 12, 1. Armada
lurrekoetan [...] nun bere Lope ispillu bat zan askorentzako. AB AmaE 184. Leku santu onetan, nun ere aditzen
aingeruen kantu zoragarriak. Bv AsL 80. Nun ere baita, eta den tokian, ez du bihotz-min ttipia behar. HU Zez
16. Goien-goienean, nun ere baitzuen hunkitzen zeru urdina. JE Ber 80. Non ere [...] apaizeriak irin bereko
dauzka [...] espiritismua [...] eta jakintza bat den parapsikologia. Mde Pr 318. v. tbn. O Po 2. Gç 139. Nun ere:
Ox 108. b) "Non ere den, eztakit, je ne sais même où c'est" H. c) "Nónere, en parte alguna (R-is)" Iz R 404.
- NON ERE... HAN. "Non ere atzemanen baituzu, han berean hil zazu, quelque part que vous le trouviez, tuez-le
là-même" Dv. "Non ere iragan baita arranoa, eta han baratzen da eltxoa" H. v. NON... HAN. � Non ere baita
zauria [...], han ezarri. Tt Onsa 38. Non-ere kausituko baitituke, eta han obligatua dateke hango izenen
hartzera. ES 129. Non ere baida zuen tresora, eta han diteke halaber zuen bihotza. He Lc 12, 34. Nun ere
beitzira, han düzü zelia, eta nun ere ezpeitzira, han heriua eta ifernia. Mst III 59, 1. Biziko naiz non ere zu biziko
baitzara, eta han berean. Lg I 245. Fédea dá án, non ere dén errelijióne egiáskoa. LE Doc 113. Nun ere baita
Jaunaren Izpiritua, han da libertatea. TB 2 Cor 3, 17. Non ere baita [...] zuen tresora, eta han izanen da zuen
bihotza. Jaur 130. Lurrak non ere baitu ixuria, eta han egiten da erreka bat. Dv Lab 112. Nun-ere beita zure
tresora, han-ere düzü zure bihotza. Ip Mt 6, 21 (Lç non baita [...] han). Non ere dagoen Jaungoikoa, an dago
usai eta lurruñ gozoenen asiera. Arr May 138.
� (Non ere... hara). � Ezen non-ere izanen baita sarraskia, hara bilduren dirade arranoak-ere. "Où". Lç Mt
24, 28.
- NON ERE BAITA (nunebeita S). Ref.: A; Lrq. Probablemente. "Sin duda. Jinen düzü eguerdiko nunebeita (S).
Lander" DRA. "Sans doute" Lrq. � Berantxo orai mahatsez mintzatzeko, erranen dü nunebeita irakurzale batek
beno haborok. Eskual 17-11-1905 (ap. A).
- NON ERE NAHI. En cualquier parte. v. non-nahi. � Doaiak, aprobetxatu nai duenari, ugari non ere nai
ematen diozka. Cb Eg II 181. Komunio au egin diteke non ere nai, naiz etxean, naiz elizan. AA I 472. Emendik
dator nonere-nai egin dezakezula orazio, honratu eta alabatu dezakezula Jaungoikoa. Arr Orac 22.
- NON ETA. a) Donde. � Bana-ezazu Euskalerrietan; batezere non eta Jesusen ballera santuak jaso dituzun.
Lar, carta a Mb 280. Non eta baitire, Jainkoa han da. Lap 40 (V 22). Hala Irlandan, non eta abertzale kar
batekin hasi baitziren joan den mendean. Mde Pr 44.
b) (Con hain, hainbeste, etc.). (Tan, tanto) que. � Birtuteak alakoak ziran, non da gurutze pisu ori ta neke
guziak arintzen zituen. Cb Eg III 372. Ta ain maite artaldea / izango dezula, / nonta azkenik bizitza / kostako
zitzula. GavS 26. Ez naiz ni orren gaiztoa, non da largako nukean urteko komunioa. Mg CC 211 (CO 88 nun
da). Aize olatu ain portitz ta gogaitkarria, non da ausi zuen gerri gerritik gure pagotzarra. VMg 80. Ezta gauza
ain estalirik, nonta agertuko eztan. AA III 472. Añ ixill eta begiramentuz egon oi zan, non eta hitzik ateratzen
eta ateaz aurrera sartzen etziran. Arr GB 135. Baina besteak hainbat farre egiten du non eta, azkenean, hiltzen
baita. Mde Pr 73. Ez daude hain zaharkituak non eta besterik gabe zokora daitezkeen. MEIG VI 123. v. tbn.
Nun ta: Etxeg in Ag AL 6. � De modo que, de tal forma que. � Gure animako salbazioa ote da zeregin laburra,
non eta eguneko denpora zati bat bear eztuan? Mg CC 192s (CO 290 nun da). Nun ta gañera ikusitean bere
buruan / sekula izan ez eban lako suertea, / golpeak baño sentimentuak geiago eutsan / galdu erazo zentzuna eta
konortea. AB AmaE 453. Geroago eta atseginago zitzaizkidan eken esakera biurriak, non ta orain ek baizik
etzaizkit eder eta gozo. FIr 155. Beldurrez bezala asi zen atarira nun ta gure gizonari bertze ekengana bere zizpa
zuzentzeko bidea ekentzen ziola. Ib. 139.
c) Y he aquí que. � Korrekin eitzu zitzaun diabiuak, eta nonta abañatu zren a¸)guriak eta zerbutxatan zabein.
Hual Mt 4, 11 (Ur eta ona emen non). Bazohan doi bat beldurtia, non eta bat-batian... brist! iragaiten zaio
zerbait zangoen ondotik. Zub 38.
d) Ya que. � Aldez damu dut, non ta ezpaitakit esakera batzuen mamia garbitzen, eta aldez atsegin, non ta izan
ba diteke norbait iratzartzea bide ortatik jarraitzeko. FIr 160.
e) (Seguido de ines.). Nada menos que en, precisamente en. � Batzuek asten dira / orduan kantatzen, / non-da
baleudez legez / oe bigun baten. JanEd II 17. Alata ere, baña, Ama errukitsu!, / non eta Arantzan zaude? SMitx
Aranz 34. Euskeraz ari dek. Nun eta Panpa-aldetako etxe-baztar onetan! NEtx Antz 110. Nun eta Etxahunian!
Nor eta Engrazi Mattinekin! Etxde JJ 137. Deiadar, oiu, zinkurin ta asberapen, maitetasunak nun eta antxe,
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
1064