Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
Txinako / enperadorea. It Fab 62. Ainbeste non diraden / izarrak zeruan. Ib. 231. Santuak uste zituen ikusi biak
ain itsusi non Deaurrua, eta ikusi zituen ain ederrak non Aingeruak. LE Urt 227 (ms. 81v ain [...] nóla). Ala
pegatzen zaiona / nun balitzake tximitxa. Bil 92. Sekulan ezta zaldunik izan / damaz aiñ-ongi serbitua / nun
Lanzarote Bretañatikan / onuntz zanean bildua. Berron Kijote 145. � nun (Dv, que cita a Bil). (Así) como. �
Atsegiñez beterik / ala zar non gazte. Echag 52. Minutu batian ere paltatu gabe, ala egunaz nun gabian. Bil 156.
�7. (Precedido de nahiz). (Tanto) como. � Guri ez digu ezeren ajolik naiz beriala ezkondu non bizi guziyan
ezkongai egon. Iraola 126.
�8. En lugar de. � Ur zikin guziya non kanpora joango zan, erori zitzaion gañera, zergatik gertatu zan leiua
itxiya egotia. Iraola 68.
- BESTE NON. En qué otra parte. � Bertan bizi ezin bazan ere, beste non bizi? Anab Poli 30.
- EZ NON ETA EZ HAN, HANDIK. Súbitamente. � Ori esan ta, emakume ori, ez nun ta ez an (sin saber cómo
ni cuándo), izkutatu zan. AIr EuskIp 38. Bere erri koxkorra [...] ikusteko gogoa egin zitzaion ez non ta ez andik.
Mok 8.
- NON ...-AGO, NON ...-AGO. En algunos sitios más (...), en otros más (...). � Puntu honetan, bere eragina
edozeinengan da nabari, non sendoago non ahulago. MEIG V 105. Konta nezake zein izan den euskararen zoria
gure Euskal Herrian, 1936-37 ondoan, non lehentxeago non beranduxeago hasirik. MEIG VIII 42s.
- NON... HAN (Lar, Aq � A, H). "(Donde el) fuego se hace, humo sale, non sua dan, kea bada an" Lar. "Allá
acude cada uno, donde tiene su deseo, non dan nere gogoa, an da neure zankoa (G, AN)" Aq p. 63. v. NON
ERE... HAN. � Ezen non baita zuen thesaura, han izanen da zuen bihotza-ere. Lç Mt 6, 21 (Samper non [...]
kan; He, Dv, Echn non ere [..] (h)an; Ol iñon ezkero [...] antxe; Or, Ker -n tokian). Non baita ene gogoa, han
naiz. SP Imit III 48, 5 (Ch ene gogoa den lekhuan). Zeren non dan zure gordallua, an ere da zure biotza. Ur Mt
6, 21 (Ur (V) nun [...] an). Non dagon nere gogoa, an dago nere zangoa (AN-larr). Inza NaEsZarr 484.
� "Non fida, han gal" SP. "Nun bere xoko, an bere goxo (BN-baig)" A. � Eta Iaunaren Spiritua non, libertatea
han. Lç 2 Cor 3, 17 (He non ere bait- (...) han). Otsoa non aipa, han gerta. O Pr 385. Esaera zarrak dion bezela:
nun zopa, an salda. Alz Burr 15. Nun sortu eta han dohatsu. Etcham 73. Alabainan zure ontasuna non, eta zure
bihotza ere han. Leon Mt 6, 21 (IBe zure aberastasuna non, zure bihotza han).
� (Non... hara). � Sarraskia non, arranoak ara bilduko dira. Ol Mt 24, 28 (Lç non-ere [...] hara).
� (Non... handik). � Gastigatuko derauzut non bainiz handik neure berri (Oiartzun, 1664). ETZ 48.
- NONAGO (Sal ap. A; Dv (S)). "Nonago da zure etxia? où est votre maison?" Dv. "Litm., más dónde" A. �
Deabruak erakusten bezala ere zion, ifernuan nonago zen harren tokia. Jnn SBi 164. Harrek erakutsi zarotan
nonago zen haren etxea. Prop 1904, 211 (DRA traduce "más dónde, con detalles más precisos").
- NON HALA EZ DEN, NON EZ DEN HALA. Ciertamente. � Non-hala-ez-den, Elizaren lehenbiziko
mendetan, giristinoek egun oroz komuniatzen zuten. He Phil (ed. 1853), 141 (SP 166 segur, Echve 199 egiaz).
Non-ez-den-hala, egun-oroz frogatzen dugu pena haiñitz gutiago behar dela bekatore eskandalos eta deklaratu
baten konberti-arazteko. He Gudu 35s.
- NON BAI (ETA) NON EZ. a) "Non bai, non ez eror daiteke, on peut tomber où l'on pense le moins, partout"
H. b) Precisamente en el peor sitio. � Nun ba ta nun ez, mintzaira ez jakin! Ardoy SFran 217 (cf. nota:
"expression littéralement intraduisible, signifiant à peu près que c'est le dernier lieu ou l'on pût, sans dommage,
ignorer la langue du pays").
- NON DEN(IK) ERE EZ. "Nun danik b'ez, no se sabe ni dónde. Zaiñ da zaiñ eta nun danik b'ez..." Etxba Eib.
"Nun dan bez, nun danik pez, ni rastro. [...] Nere guardasola nun dan bez" Elexp Berg.
- NONEAN BAT. "Nunean bat badauka [ile zuria] (G-azp)" Gte Erd 142 (junto a banaka batzuk, zenbait bakar,
etc., de otras zonas).
- NON EDO HAN (Añ, Dv, H). "(En alguna) parte o sitio, [...] non edo an" Añ. � Bertzenaz atzemanen ziren,
non edo han, lan hasi eta utziak. Hb Egia 12. Alegin guztia egingo dute saritzen dituzten idazkiak nun edo an
argitaltzeko. EEs 1911, 181. Larre-lore ikusgarriak nonnahi bezain ugari [...], eta usain oneko landuagoren bat
edo beste [...], noizean behin eta non edo han. MIH 281. � "Donde quiera, [...] non edo an" Añ.
- NON EDO HANDIK. De alguna manera. � Aulkerira etorri al aiz, / Alkain, nun edo andikan? Auspoa 107,
75.
- NON EDO HANGO. (Adnom.). De algún lugar. � Gerrikoren liburuak non edo ango Apaiz-etxetan arkittu
littezke. Inza Azalp 5.
- NON EDO NON (B, BN ap. A; SP, Lar, Añ, VocBN, Dv, H; nun edo nun B, BN ap. A; VocBN; nun eo nun Gazp;
nun ero nun V-gip ap. Elexp Berg). "Ardietsiko zaitut non edo non, je t'attraperai en un leiu ou en un autre"
SP. "(En algún) lugar" Lar y Añ. � Nun edo nun [...] kontu au jakiñik. AB AmaE 238. Menturaz non-do-non
berriz ere kausituko dudala. Prop 1894, 14. Nun edo nun topauko ebala. Echta Jos 294. Non edo non ondo
gordeta. Ag G 31. Ekatxa urrian zan noonon. Otx 37. Bizi antza yaukoan eta indarra be eukiko yoan arek non
edo non. Bilbao IpuiB 268. Eta asko dugu ori, klima gozo oiek non edo non ba-direla jakiteko. Vill Jaink 150
(tbn. 150 nun edo nun). v. tbn. Nun edo nun: Kk Ab I 81. TAg Uzt 171. � "Donde quiera" Añ. � Ez dira falta
non edo non, errian edo auzokoan onelako ministro zelo andikoak. Mg CC 136 (CO 199 nun edo nun).
- NON EDO NONGO. De alguna parte. � Ta urrekoa da, urrekoa non edo nongoa... Ag G 327.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
1063