Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
dikzioren batzuetan, nola diran: esannai, eginnai, jannai. Cb EBO 27. Bere gorputza umiltasun andi bategaz
ezarriaz, nola dan lurrian auspaztubaz. CrIc 50. Desonragarriak diran itzak, nola diran: ordia, etxeondatzallea,
alperra. AA II 63. Eguzkia nola dan / buru izarretan, / zu zera argiena / itxas-gizonetan. AB AmaE 162. Nola
baita española tinbala ederraren parekoa. Elsb Fram VII. Andreak etxea behar luke / nola baitu barakoilak. Ox
177. v. tbn. Mat 271. SP Phil 247. Arg DevB 33. Gç 213. Gco II 49. Jaur 372. Lard 436. CatR 59. CatJauf 126.
� (Sin vb., colocado delante o detrás del término de comparación). "Qual, así como" Lar y Añ. "(La mala) hierba
crece mucho, azi da lolloa, nola belar gaistoa" Lar. � Atorra nola arimere aste oroz garbitu. E 27. Bere kriadu
leialaz nola / a nizaz akordadurik. Lazarraga (B) 1198rb. Eta bethi [nabil] erratuia, nola ardi itsuia. Ib. 75.
Aitzitik xahu nazazu nola elhurra mendian. EZ Man II 73. Munduak, deabruak, haragiak eta Ifernuak nola etsai
minduak bethi maleziak pizten derauzkute. Harb 467. Negarrez egozan, nola eskekoak. EgiaK 88. --Siku dago? --
Adarra nola. Mic 12v. Atxeter zekeneti, abokatu goseti eta partida bien konseilu deneti begira adi nola asaieti.
O Pr 488. Non da zure noblezia, / nola asto unhatua? Gç 75. Aek nola gu bere gara / zugana interesadu. BBizk
36. Nola bere semeak harek [guziak] konsolatu. Bordel 49. Erne direnak nola buraso zaharrak. Hb Esk 102.
Herresaka harat / goan zen nola su hilltzera. Gy 285. Maiteko nuke nola ama eta aita. Bil 143. Deusek ez
dezokete guri bihotza nola buruan kaskako zenbeitek. JE Bur 129. Nire odola zoakon / nola ungentu bat zeruari.
Arti MaldanB 198. Zure erranak ifrentzua're / badu nola balusak. Xa EzinB 119. v. tbn. ChantP 198. Iratz 185.
� Así... como..., tanto... como... "Egun nola atzo" Lh. � Elizak erraten digu / bata nola bertzea (Pamplona,
1609). TAV 3.1.20, 115. Gloria duela Iaunak / bai halaber semeak, / nola oraño spiritu / amudioz betheak. EZ
Eliç 319. Zuri, Iainko handia, neure burua, nola gogoa, adimendua, memorioa [...], urratsak eta berze
gainerako guziak gomendatzea gatik. Harb 317s. Bata nola bertzea gurutzearen oinetan aurkhitzen ziren. Lg II
281. Etzuen luzatu behar bataren nola bertzearen emaitea. Jaur 367. Ez diru, ez eta ohore; nola bertzea ille
gabe. Gy 20. Monarka, errege edo enperadore ororen, nola buruzagi eta gobernamendu lesitimo guzien kontra
dena. Elsb Fram 173. Batek nola bertzeak amets bat egin zuten. Zerb IxtS 26. Bistan da ba hori bai baiezkoetan
nola galdezkoetan erabiltzen dela. MEIG VI 158. v. tbn. JesBih 450. Hb Esk 158.
�5. (Dv). (Con un numeral repetido). � Ez ahal naute burlatu / hirur nola hirurek? EZ Noel 72 (Dv: "tous
trois"). Biak nola biak heldu / dire alegerarik. Ib. 81. Biak nola biak hagitz dire hauzo txarrak. Gy 280. Biak
nola biak batera deadar egiñ zuten. Arr GB 132.
�6. (Tan)... que. v. 1 non (7). � Uste al dozu Bizkaian / ain jente biguna dala / nola zeuen alardeen / bildurrak
dagoezala? BBizk 10.
�7. (Dv, H). (Con valor temporal). "Nola etxera bainindohakion, bidean atzeman nuen, comme j'allais le trouver
chez lui, je le rencontrai en route" Dv.
�8. (En la expr. gutxik egin... nola, 'faltar poco para que'). � Gutxik egiñ zuen nola etsimen eta ernegazioak artu
etzuten. Arr May 180. v. tbn. Aran SIgn 33. Iraola 60.
- HALA NOLA. v. hala.
- NOLA... ERE! ¡Y de qué modo! � Gizartea ere aldatu zaigu, nola ere aldatu, eta ezin iraun dezake euskarak
bere hartan. MEIG VII 166. Mauriziok jotzen du orain txistua, eta nola jo ere. MEIG I 62.
- NOLA-AHAL. De la manera posible, como se puede. � Itsutua argiaren, / nola ahal, ondoan, / Gorputz
Preziatuaren, / huna, Iauna, non noan. Arg DevB 199. Hañitzek hañitz moldez die / enigma hau esplikatzen, / eta
añhitz konparaziñoz / nola ahal deklaratzen. Gç 176.
- NOLA-AHALEZKO (SP, sin trad.). Dudoso, poco fiable. "Nola ahalezko gauza (Ax)" SP (s.v. ahal). � Zure
etsaiarena [borondatea] gaixtoa eta nola-ahalezkoa izanagatik ere. Ax 308 (V 205).
- NOLA ADINAKO. De qué cantidad. � Jakin zitun Iñigok nolañako dirutzak eskatzen zizkien itxas-ontzien
jabeak. Manzi GPatroi 70 (ap. DRA).
- NOLA HALA. De algún modo, como se puede. "Nula-hala (Sc), a la buena de Dios" A. � Ebildu naz
Españako iri euskaldunetan nola ala ezkutuz edo ageriz. Mg PAb 169. Igarotzen dute nola ala konfesioko
ibaitxoa. Mg CC 209. Ala ere nola-ala [...] lan eta neke andirekin bazan ere leku obera igaro zan. 'Como pudo'.
Aran SIgn 88. Nolala limuriturik, bakarrik eta oiñ-giro onean aurrera jarraiturik. Ib. 86. Egur zar batzuk artuta
nola-ala iltzez josten asi ziran. Anab Poli 66. Tajo-ibaiaren izena aipa ezazu nola-ala. "Haced de modo como".
Berron Kijote 20.
- NOLA HALAKO (V-gip ap. Elexp Berg). a) De condición dudosa, deficiente. � Ezta Iainkoaren egiazko
amudioa baizen; ez ordea nola halako amudioa. SP Phil 3. Ioko debekatuenak bakhanago dira, nola halako
iokoak hagitz perillosago baitira eta gaizkiago erraitekoak. Ib. 375. Jaana, nola alakoa. Mg PAb 164. Konfesore
lasai, mundu zale ta nola alakoa. Mg CC 135. Entzun deutseet iños esaten persona nola alakuei, edozeiñ dala
konfesore ona. JJMg BasEsc 81. Oraindik txit gazte eta nola-alako oituretakoa zan. Arr Bearg 262 (ap. DRA).
Nola-alako lagun narratzak. MAtx Gazt 6. b) "Modu batekoa edo bestekoa" Elexp Berg.
- NOLA EDO HALA (G-azp-nav, AN-5vill ap. Gte Erd 124; H). De algún modo; como se puede. v. nolabait. �
Nola edo ala sakrifizioren bat egiten ezpadu. Mg CC 148. Disimulatu ziteken / nola edo ala. Xe 179. Oraindik
ere, nola edo ala, bizi naiz. Urruz Auspoa 47, 136. Nola edo ala lanari ekin ta ekin. A EY I 8. Nola edo ala
erantzungo ziokean. TAg Uzt 165. Lehengo urratsa, hots, arima, nola edo hala badela egiztatuz. Mde Pr 323.
Eta, nola edo ala, Muñuberekin izan zuen izketaldi guzia agertu zien. Loidi 156. Azkenean atera zan, nola edo
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
1049