Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
Ala hark, nola haren etxeko guziak artu zuen Espiritu Santua. Ub 103.
� (ss. XIX-XX). Bere Jangoikotasuna egon zan beti, ala animarekin Linboan, nola Korputzarekin Gurutze ta
Sepulturan. Mg CC 201. Emanbéz dakiéna beardugúla alá gorputzarén, nola arimarén. LE Ong 86v. Guziak ito
ziran, ala zarrak, nola gazteak, ala gizonak, nola emakumeak. AA II 42. Nola egunean ala gabean / atsegin da
ekustia. Echag 113. Arla enperadoriak nola erregiak (1833). ETZ 193. Higual gabetuak dire hala sokorri
izpiritualez, nola tenporalez. Jaur 397. Berritan olio au da onenetakoa, ala gordiñik nola eltzerako. It Dial 104
(Ur bai [...] zein lapikorako, Dv nahiz [...] nahiz, Ip ala [...] ala). Ala Esau nola Jakob txit aberatsak eta abere
eta atzienda asko zeukaten. Lard 47. Betor gu gana zure erreinua. Egin bedi zure naia, nola zeruan, ala lurrean.
Ur Mt 6, 10 (Iraz 3, CatBurg 4, Ub 81, Gco I 416 nola [...] ala, CatAe 34 nola [...] gala, CatSal 5, CatR 5 nola
[...] kala; Bet 4, Ur (V) nolan [...] alan; Lç, Ber Doc 130r, He, TB, Dv, Ip, SalabBN, Echn, Samper, IBk bezala
[...] ere, KIkG 30, Ol, Or bezela [...] ere, Arriand letz [...] be, Ker lez [...] bere). Urhez estali zituen, hala
kerubinak, nola adarrak eta bertzeak. Dv 3 Reg 6, 32. Itzak nola batzuentzat ala bestientzat izan ziran. Bv AsL
64. Arritu gaitu oien / itzketa gozuak, / nola umiak eta / ala gurasuak. Ud 132. Hala Amak nola Semeak, biek
arinago zuketen beren atsegabea. Jnn SBi 45. Agintzen zizkioten gauza danak egiteko gertu, naiz urian naiz
etxean, nola soroan ala mendian. Ag G 133. Nola Irungo personajia, / ala Pauso aldekua, / jendiak pozaz
akuditzen du / ori dijuan lekuâ. Tx B II 140. Nola mutilla ala neskatxa, baldeaz aztu. Anab Poli 126. Gizon asko
galdu zan nola illak ala zaurituak. Salav 82. Kargu haundiko lagunkideak, hala bat nola bestea. Xa Odol 221.
v. tbn. CatLav 270 (V 135). Añ CatAN 14. VMg 30. Gco I 419. CatB 67. JesBih 469. Arr GB 6.
�3. (Con hain, hainbat, hainbeste, etc.). "Gu haiñ ungi nola hek" Urt I 68. "D'autant que, &c., hanbat, nola,
&c." Ht VocGr 331. "Hainbertze ontasun badu semeak nola bere aitak" Dv. "Hain ona da nola maithagarria"
Ib. � Mundian ezta gauzarik hain eder ez plazentik / nola emaztia gizonaren petik buluzkorririk. E 127. Zordun
naiz hanbat Grekoetara nola Barbaroetara. Lç Rom 1, 14 (He, Dv, IBk y Bibl eta, Ol y Ker ta, IBk nahiz).
Geratu zidin bakotxik eta ain konsuelo gutxigaz nola inork pensadu ezin leian. Lazarraga 1143v. Ain kontenturik
nago ni zugaz / nola zu nigaz gaxtoto. Lazarraga 1164r. Eztezagun erdetzi Iaungoikoarenganik Mezakoan anbat
probetxu nola atra baitezakegu estorbu au gen badezagu. Ber Trat 27v. Oraingoez hanbat dute sensu nola
lehenez. EZ Man I 111. Hain ongi pagatu behar da bata nola bertzea. Ax 243 (V 163). Hain aita honratuaren
umea naiz nola zu. (Alsasua, 1645). FLV 2005, 318. Gobernü hanbat espiritüal nola tenporalen pian. FPrS 18.
Non egiten da hanbat burdina nola Eskual-Herrian? ES 116. Deüsek ere eztü hobeki ezagüt erazitzen [...] nula
desditxatü izatiak. Mst I 16, 4. Euskerak berez itzkera añ [...] ederrak nola beste edozeñ lengoajek ditu. Cb EBO
46. Hanbat dela zatittoan / nola baida osoan. Monho 138. Ezta [...] meatze aiñ [...] baliotsurik nola dan guri
gure jaun onak egun oroko lanetan utzi digun meatzea. AA III 363. Halere hañ maite naite / nula artzañak
otsua. Etch 302. Bazkatzeko aiñ ona zan nola Kabretongoa. Izt C 146. Emozu hainbertze taza ur nola beituzu
litre likur. ECocin 52. Ez orduan ainbeste nola gero. Bv AsL 125. Deus ez doako hain guti [...] nola eskolaren
emaitea. JE Bur 54. Goizeko izarra / ez da aiñ ederra / nola dan, Maria, / zure sorrera. ArgiDL 165. Iturburura
joatea ezta ain makur aundia nola den tarteko oietan gelditzea. Vill Jaink 32. Nehoiz etzauku hain "jaun" agertu
nola bere ametsek dutelarik bat batean bere gisa utzi. Ardoy SFran 303. v. tbn. Mat 326. Volt 243. SP Phil 243.
Arg DevB 166. Tt Onsa 23. Gç 118. Bp I 93. Ch III 22, 5. Egiat 171. LE Prog 122. Mg CC 241. VMg III. Dh
132. JesBih 390. CatLuz 36. Jaur 152. Gy 148. Hb Esk 41. Dv Lab 297. Laph 222. Arr GB 4. Elzb PAd 59.
Apaol 26. HU Aurp 157. Mdg 152. CatUlz 45. Barb Sup 38. Berron Kijote 47. Nula: Mercy 3. UskLiB 69.
� "Apóstol, ainbat da nola bialdua" Lar. � Eta ethorri ziradenean Golgotha deitzen den lekhura (zein erran
nahi baita hanbat nola bur-hezur lekhua). Lç Mt 27, 33 (Dv erran-nahi-baita). Emazte burua estali gaberik
othoitz egiten edo profetizatzen duen guziak, desohoratzen du beré burua: ezen hanbat da nola arradatua baliz.
Lç 1 Cor 11, 5 (He, TB, Dv, IBk, IBe y Bibl bezala, Ol bezela). Erran nahi du hanbat nola fermu eta finko
ezartea. Mat 128.
� (En oraciones negativas, precedido de adj. en grado comparativo). � Mundu guztian orain ez dago / gizon
kontentuagorik / oi ta nola ni orain nagoan. Lazarraga 1181r. Munduan denek eztu borondate obez obedituko
nola nik egingo baitut. (c. 1597). FLV 1993, 454. Ezta itsuagorik [...] nola baita haren ondoan doana. Gç 30.
Ezen ezta gauza errazagorik nola baita B khendu eta haren lekhuan ezartzea P. ES 161. Deus ez da
botheretsuagorik nola baita Jaiñkoa baithan fifantzia yeneros bat izatea. He Gudu 45. Ez duzu arbola
itsusiagorik nola baita oliba ondoa. JE Bur 82.
�4. (Lar, Zam Voc). Como; como, del mismo modo que. "Alíquota, zati bat gauza guzia neurtu dezakeana, nola
dan hiru" Lar. v. bezala. � Uste dute ezin deus ere skriba daiteiela lengoaje hartan, nola berze orok baitute
skribatzen berian. E 7. Ez gauza korruptiblez, nola baita zilharrez edo urrhez, baina Kristen odol preziosoaz. Lç
1 Petr 1, 18. Kita ietzaguk gure zorrak, nola guk ere gure zordunéi kitatzen baitrauegu. Lç Mt 6, 12 (Samper
nola (...) bait-; He, TB, Dv, Ip, Echn y Leon bezala, Ur bezela, Hual bikala, Ur (V) legez). Zamarra latzak gora,
obea baliz nola. RS 508. Eta ez minzatzen garadela batak berzeareki, nola askotan aunitz egoten baita. Ber Trat
28v. Bañan aitzitik agindu / nola baitarotazu, / zuk ungi gobernatzeko / adimendu indazu. EZ Eliç 249. Nehor
bekhatu egin gabea denean, nola baitzen Susana. Ax 147 (V 96). Aingeruak erran nola / Birjina Mariari, /
Espiritu sainduz zaika / gatzatu semeori. Hm 173. Orduan ere araba / Moretek dinoan nola / etorteko ezan izan /
franzesaren bistara. BBizk 26. Asko berze eritarzun gaizto, nola baidire pikhotak, izurriak. Mong 593. Itz edo
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
1048