Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
baizik izatez ta ziñez. Mb IArg 276.
- NOIZNAHI DEN (Dv, H). En cualquier momento. � Noiz nahi den itzul ahal dezakezu moiana. EZ Man II
150. Iainkoak prometatzen dio bere bekhatuen barkhamendua noiz nahi den, zahartzean ere, penitenzia egiten
duenari. Ax 179 (V 121). Noiz nahi den errazu, zin zinez hura nahi duzula iduki eta begiratu. SP Phil 542 (He
550 ordutik ordura). Pena borthitz zer nahi den / ordenatzen duzunaz, / nadin zeha noiz nahi den, / gabaz eta
egunaz. Arg DevB 7. Noiz nahi den sokhorri detzaketzue pobreak. Lg II 218. Nik dakidana da noiz nahi den hil
naitekela. Brtc 116. Elkharri gogo onez laguntza eginen diote noiz-nahi-den. Dv Lab 188. Noiznaiden egonen
dela drezu eskribitako ez kanxo¸) bat, ezik anitx obro. Mdg 125. � (Con subjuntivo). Cuando quiera (que). �
Egiazko penitenzia hura, noiz nahi den dela, heriotzeko azken orenean bada ere, salbatzeko asko sendo eta
botheretsu dela. Ax 195 (V 131). Noiznai den maita dein, kortik oil beztad direzionia nora biar daudan
eskribitu. Mdg 141. � "De tout temps, noiznahidenekoa" Urt Gram 53. "Noiz nahi deneko, qui est de tout temps,
de toute heure" Dv.
- NOIZNAHIKO (V, B ap. A; Dv, H, FSeg ap. A). (Adnom.). "Qui est de tout temps, de toute heure" Dv. "Noiz
nahiko aldagarria, vêtement d'usage ordinaire, de tous les jours, de tous les temps" H (s.v. nahi). "Común,
ordinario; litm., de cuandoquiera" A. � Iainkoaren serbitzatzeko okasione handiak bakhan heldu dira, baina
xipiak noiz nahikoak dire. SP Phil 381 (He 385 noiz nahiko). Bazen bertze mirakulu bat noiz-nahikoa. Jnn (ap.
Dv). Iakituna ta idazlea non-naikoa ta noiz-naikoa izan arren, aren berri adierazterakoan ezin ixil ditzakegu
aren nongotasunik eta noizkorik. Zait Plat 2. "Buru-muiñak gabe gogamenik ez" egia orokarra, nunai ta
noiznaikoa balitz bezala irakasteko. Vill Jaink 69. Hona orduko eta noiznahiko soziologia [...] aztertzeko bide
berria. MIH 382. Bere obra dugula behar bada asmoz eta neurriz [...] euskal idazle batek, noiznahikoa den,
sortu duen larriena. Ib. 290. v. tbn. Prop 1895, 47 (ap. DRA). � "Noiz nahiko den, noiz naiko dan, quand on
voudra" H.
noiznahikotasun. � Intemporalidad (cualidad de lo que puede ser de cualquier época). � Bestelakoa agertu da
gure artean [Orixe], aspaldikoa eta noiznahikoa, eta noiznahikotasun horri eskerrak eskaini digu inoiz
euskaldun batek euskaraz eman duen betiko Euskal herriaren irudirik beteena. MIH 294.
noiznahirako. � Para cualquier día, para diario. � Merkiak eta galesti xamarrak atera ditugu. Merkiak
noiznairako, galestiagoak [...] lenengo jaunartze ospatsua egiteko egunerako. ArgiDL 170.
noiz-nola (AN, L, BN, R; Añ (+ nos V), Dv, H, A Apend), nuiznula (S; Foix ap. Lh). Ref.: A; Lh (nuiz-nula);
Lrq (nuiznula); Gte Erd 271. �1. Según (el momento). "Conforme, según, noiz nola dan" Añ. "Suivant le
moment. Langilea othe da? Noiz-nola" Dv. "Según sea" A. "Según y cómo" A Apend. "Noiz nola den (BN-arb)"
Gte Erd 271. � Tr. Documentado sólo en textos septentrionales. � --Has zaite, othoi, sorho agorretarik, ezen
hekiek ahal dira ontzeko gaitzenak. --Noiz-nola; ez bethi; ephaitza nolakoa den. Dv Lab 104. On edo gaixto,
omen dugu hori eskualdunek. [...] Egia? Noiz nola. HU Aurp 104. Noiz nola ikusten baitituzu bekaizgorik gabe,
irriz, bidean dabilan zure ezagunetarik bat lasterka bat-batean abiatzen, [...] bertze bat [...]. JE Bur 75.
Gezurtia bezalako gezur-iresle guti da. Noiz nola mintzatzearen bortxaz, batean onez-on, bertzean alegia, gogoa
nahasten zaio. Lf Murtuts 9. --Zer hartzen duk? Arnoa ala "wyisky"-a? --Noiz-nola. Zer erran nahi duk noiz
nola? --Nork duen pagatzen. Herr 19-3-1954 (ap. DRA). Iriarte ixildu zenetik, Mattin izan da ene ardureneko
laguna, edo kontrarioa? Noiz nola!. Xa Odol 49. Baitezpadakoa ote du [orroitmena] pertsulariak? Noiz nola. Ib.
63. Zeren pertsuaren izariek eta kobladurez [sic] ez dituzte nola nahikoak [hitzak] hartzen ahal: noiz nola, horra
legea. Lf ELit 93. v. tbn. Elsb Fram 142. �2. "(B, R-uzt), alternando" A.
- NOIZ-NOLAKO. (Adnom.). � Bistan da maitaleen egoerak, sendimenduak eta erranak noiz nolakoak direla
eta kantu batetik bertzetara arras alda ditazkela. Lf ELit 71. Iritziak, noiznolakoak izaten dira-ta, litekena da,
gaur euskera bateratua aldezkatzen duen jaun jakintsuak (sic) arrazoi izatea. In MIH 217.
noiz-nongo. � (Pl.). Circunstancias. � Egiñak maiz itxura bat baitu ta asmoak beste bat, eta noiz-nongoak ere
bai. Or Aitork 69.
noizpait. v. noizbait.
noiztandik. v. noizdanik.
noiztarte. � Espacio de tiempo. � Zuk batean irazaneko gaietik aren eitegabea noiz-tarterik gabe eitetu
baitzenun. "Sine ulla temporis interpositione". Or Aitork 420.
noizteginka. v. noiztenka.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
1042