Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
neure begiak, nosko dira negarrak? Añ EL 1 205. Begira dago Xuriko / artho axaltto bat noizko / othe zaion
eroriko. Zby RIEV 1909, 103. Al barimadu ñolare eskribi beztad noizko akabaten dion korko lana. Mdg 151s.
Noizko dituzte ontzako zarrak? Ag G 39. Noizko dira ba olloak? Urruz Zer 69. Noizko dirade, Aita Eternoa /
tximistak eta arraioak / ez erretzeko an bereala / esku ain sakrilegoak? Balad 236. Egun batez aurretik / jakiten
zuben len, / tenpestadia noizko allegatuko den. Arrantz 130. Noizko itzuliko ote zaigu mutil ori? NEtx Antz 39.
Nozko jantziko zara, arratsalderako? Osk Kurl 189. Noizko bukatuko dizkiñagu orrela etxeko eginbearrak?
NEtx LBB 158. Noizko bukatuko ote dituzu hiztegiaren prestalanak? MEIG I 95. v. tbn. Hb Egia 48. Iraola 84.
ArgiDL 32. Ox 175. JE Ber 5. Or Eus 147. TAg Uzt 98. Iratz 62. SMitx Aranz 222. JEtchep 82. Uzt Sas 201. Xa
Odol 343. Nosko: Mg PAb 201. JJMg BasEsc 181. Nozko: AB AmaE 372.
�2. (gral.; SP, Dv, H), nozko (V), nosko, noxko. Ref.: A (noizko, nozko); Elexp Berg. (Adnom.). "De cuándo"
A. "Noizko ogixa da au?" Elexp Berg. � Ama Birjinaren debozio au, nork daki noizkoa dan. Cb Eg III 356.
Galdetzen dio noizkoa dan gaitza. Mg CC 145 (CO 161 nosko). Jaungoikoak beregana deitzen zitueneko ifinia
oi zuten legezko oitura [...], nork daki, ordea, noizkoa? Izt C 241. Noxkoa da Jesukristo? CatBus 44. Nahi
duenak yakin noizkoa ni naizen, / bila beza harrokan erroak non diren! Elzb Po 201. Ik noizkua zala uste dek
Okendo? Iraola 99. Nork daki noizko iguzkiek apur bat horailduak harri hek ere! JE Ber 19. Gure amonak,
kutxean, noizko oialak ditu? Or Eus 103. Alkargokeri edo sindikalismoa, nozkoa ete da? Eguzk GizAuz 85.
Noizkoa da eta nork egina? Mde Pr 186. Noizkoa dan agur euskal-itza? Alzola Atalak 144. Direlako legeak
noizkoak diren galdatzeak badu zentzurik. MEIG VI 161. v. tbn. Inza Azalp 41. Munita 81. Etxde JJ 63. Zerb
Azk 15. Nozko: Akes Ipiñ 25.
�3. (Uso sust.). v. noizaldi. � Aristotel-ek euskeraz denbora orrela esan zezaken, gure erriak derabilanez:
Etorriko dala esan du; baiña noizkorik ez. Or EG 1955 (1-2), 25. Zuk egin baitzenun noizkoa bera, ta aldirik
ezin iragan aldia egiña baiño len. Or Aitork 316. Iakituna ta idazlea non-naikoa ta noiz-naikoa izan arren, aren
berri adierazterakoan ezin ixil ditzakegu aren nongotasunik eta noizkorik. Zait Plat 2. Nola erantzi guk gure
gogaia noizko-nongoetatik Iainkoaren betieran sartzeko, Tertulianok ziñona? "Las ideas de espacio y tiempo".
Or in Gazt MusIx 44.
- NOIZKO ALDITAN. "Alguna vez" Izt 9v.
- NOIZKOTZ (L ap. Lh; SP, vEys � Lh), NOIZKOZ (Arch ap. DRA). "Noizkotz? pour quand?" SP.
noizkotsu. "(B), para cuándo, poco más o menos" A (s.v. noizko).
noiznahi (gral.; Lar, Añ, Dv, H), nuiznahi (S), noznai, nosnai (Añ (V)). Ref.: A; Lrq (nuiz-nahi); Etxba Eib;
Elexp Berg; Gte Erd 219. � En cualquier momento; a menudo. "Cada y cuando" Lar, Añ. "N'importe quand" H.
"Cuando quiera" A. "Noiznahi berri txarren entzuteko beldur niz (BN-arb)" Gte Erd 219. � Tr. Documentado en
todos los dialectos. En vizcaíno no se encuentra hasta el s. XX. En DFrec hay 10 ejs. de noiznahi. � Noiz nahi
egiteko othoitza. Harb 232 (tít.). Grazia bethi berehala emaiten baliz, eta noiz nahi hel baledi. SP Imit IV 15, 2
(Ch bere nahien arabera). Koskarabillo batek askotan esan duela gipuztar guziak barazkari batekin engañatzen
zituela ta noiz nai engañatuko ere bai. Lar Cor 184. Badakit noiz nahi ta non nahi herioak hatzeman nezakela.
Dh 121. Arimak garbirik, nuiz nahi phartitzeko mündü huntarik. Etch 654. [Gaztañarekin] bakarrik dago
prestatua noiz nai otordua. Izt C 150. Noiz nahi andreen bilho-bukletan / banabilla ni dostetan. Gy 287. Noiznai
etsaiari erasotzeko prest zijoazen. Lard 109. Nun nahi kanibeta / noiz nahi hil hotza. Balad 233. Hasarre
errexa zuen Mahometek; noiz nahi su eta ozpina zarion. Hb Egia 79. Doña Iñesen semea noiz nahi juaten
zitzaion athe xilotik barrandatzerat. Laph 72. Oren hura noiz nahi badatorkela orroit balite! HU Aurp 139. Nuiz
nai beretako ükheiten ziana erdizkatzen zian praobekin. ArmUs 1900, 59. Noiz nai eta bat batean nabal ukaldi
bat bezalako oñaze andi batekin asten da geienetan. FIr 170. Emen ez dia noiznai ikusten / olako erromeriyak.
Tx B I 248. Noznai eta edozertan izan nauk i adiñeko. TAg Uzt 45. Emen noiznai dezu jende damutua, / gorputz
illari so, belaunikatua. SMitx Aranz 143. Basarritarrak, zelan noiz nai ez dabien izaten olako aukerarik, pozik
joten dabe kale alderutz. SM Zirik 108. Noiznai amabost bat egun edo illabete egingo ditu an elurrak. Uzt Sas
353s. Pil-pil zeukan irudimena noiz-nai ta beti. Berron Kijote 195. Badira batzu non eta noiznahi sarri
erabiltzen direnak. MIH 76. Eres-aide alaitik aide ilunera noiz-nahi aldatzen diren doinu horien ikutua. MEIG
IX 137 (en colab. con NEtx).
v. tbn. Gç 120. Cb Eg III 353. LE Kop 38. VMg 34. Gco I 394. AA III 322. Dv Lab 51. Bordel 189. JanEd 38.
Ud 132. Bv AsL 174. Arr May 147. Zby RIEV 1908, 293. Elsb Fram 70. A BeinB 53. Arb Igand 71. Moc Damu
23. Ag Kr 129. Iraola 73. JE Bur 177. Noe 117. Inza Azalp 47. Ox 193. Jaukol Biozk XIV. Lab EEguna 80. Barb
Leg 132. Ldi IL 104. Or Eus 91. EA OlBe 24. Zerb Azk 47. Etxde JJ 227. Anab Poli 14. Erkiag BatB 66. Zait
Plat 43. Basarri 190. Izeta DirG 20. Gand Elorri 90. MAtx Gazt 46. Ardoy SFran 127. NEtx LBB 39. Xa Odol
59. Azurm HitzB 56. Nosnai: Mg CO 104. Añ LoraS 42. Noz-nai: Enb 109. Nuiz nahi: Const 42.
� (noiz-naian). � Baserritar janzkera, pipatxoa agoan, txurruplanpliña trabenan, koplatxoa sarritan... ta begikiñua
noiz-naian... Ez dogu makala gure Txomin Txiki! Bilbao IpuiB 31.
� (Con subjuntivo). Cuando quiera (que). � Noiznai biz ditezela, biztu behar dutela iduri utsez ta ainzuraz ez,
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
1041