Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
maniobratu, malobratu. � Maniobrar. � Paskual entseatu zen zeiarka malobratzerat, bainan bigarren arruda
sartu zitzaion ziloka batean eta han kalatu. Larz GH 1959, 89.
manipulu, manipulo (Lar, Añ). � Manípulo. � Gero arzen du manipuloa ezkerreko besoan. Ber Trat 11r. Stola
manipuluek, / nahi dute aiphatu, / lephoan eta eskutan / sokez zutela lothu. EZ Eliç 54s. v. tbn. Cap 138. Añ EL 1
89.
manirte- (sust. vbal.). � Aithortü behar dügü ere gure konzentzia edo barakindiari traidore giradialarik dügüla
bihotzian haiñbeste azi gaisto manirtera üzten. (Interpr?). Egiat 232.
maniura (L?, BN? ap. A; H; -urra Dv), manjura, maiura. � Nombre de un instrumento de música parecido a la
cítara. "Organo hebraico, cierta harpa" A. � Aingeruen kantuek / gaituzte gonbidatzen, / artzaiñen maniurek /
lotarik iratzartzen. EZ Noel 59. Zistra, maniura, gitarra, / edo bai harpa kantuz. Hm 101 (v. tbn. 99). Xirola,
xistua edo manjura soinua. ES 395 (383 manyurak). Dabitek yotzen du manyura eta dantzatzen da arkaen
aitzinean. Lg I 300. Hau izan zen arrabita eta maniura jotzen dutenen aita. Dv Gen 4, 21 (Ur, Ol organu, Ker
txirola, Bibl, BiblE xirula). Naiz ta maniura (harpa) ta xirribika autsi. Zait Plat 105. Izadiko maniuraren edo,
Fray Luisek diñokenez, zitararen zazpi ariak. Gazt MusIx 69n. Asi dire gure organoak lehenik beren xirola
guziekin, gero xirribitekin, gero aphaleko xirribitekin eta okarinarekin, handik laster maniurarekin. Herr 5-11-
1959, 1. Zeru gainetan lau aingeru hein bat goxoki harpa, maiura jotzen ari. GAlm 1963, 51 (quizá error por
maniura).
maniurari (A; -urra- Dv). � "Harpista" A.
maniureta (H), manjuret. � "Instrument de musique. Maria, Moisen arrebak ere bildu zituen emaztekiak
kantatzekotzat bozkariozko himnoak, maniureta eta gathanbore soinuz, [...] au son du maniureta et du
gathanbore" H. � Errepikatzen dute, / maniuretez, artzainek / adarrari diote / ihardesten larrainek. CantIzp (ed.
1829), 62 (ap. DRA; v. manjüretez en otra versión de UNLilia 11).
manixal, mañi(t)xal. � Nombre de cierto personaje de la mascarada suletina. Cf. 1 marexal. � Erdi dantzaz
erdi kheñü mikaletez jeiraikitzen zaitze hiru "mañitxalak", bürüzagia eta bi mithilak. J.B. Mazéris GH 1933, 302.
Manixalekin bürü egiten dü. Id. ib. 305. Kauterak, Xorrotxak, mañixalak. Id. ib. 307.
manjare. � Manjar. � Zer ematen digute manjare dibino artan? El 72.
manjatera (BN, S; Arch VocGr (), VocBN (), Gèze), manjater (SP), mainatera (BN; VocBN; -ña-
Dv � A), maitera (H (s.v. maia), Hb ap. Lh), maniatera (H), mañitera (H), majadera (G; Lar, vEys (G), H (s.v.
maia)), majera (G-bet), majara, maniatra (Lar, H), manjetera (H), manjedera (Lar, H), mañetea (S), mañatea
(S), miniatera (H), miñetera. Ref.: A (manjatera, mainatera, majadera); Lrq /manz#atéa/; AEF 1925, 95; Giese
CasaS 15; CEEN 1969, 210; Zt. � Tr. Al Norte la forma mejor documentada es manjatera. Leiçarraga emplea la
forma manjedera ; Haraneder manjadera y Duvoisin mañatera. Hay además manjater en Etcheberri
de Ziburu (junto a manjatera). Al Sur hay majadera en Cardaberaz e Iturriaga, y majara en Garbizu.
�1. Pesebre (frec. empleado para designar el pesebre de Jesús). "Manjater batean emana, mis dans une
mangeoire" SP. "Ganbela o majadera, pesebres como cajones de 1,13 metros de largo, 0,73 de ancho y 0,83 de
alto próximamente (G-bet)" AEF 1925, 95. "Majera (G-bet), majadera (Gc), pesebre" Zt (comunicación
personal). Cf. VocNav: "Manchadera, pesebrera (Aezcoa)". � Eriden zitzaten Maria eta Iosef eta haurtxoa
manjederán ezarria. Lç Lc 2, 16 (He manyadera; Dv, Ol, Ker, BiblE aska, Brunet ganbela). Sehaska faltaz
manjater / batean da emanen, / asto-idiek han dute / iauntzat ezaguturen. EZ Noel 31. Sehaskatzat Iaunak duela
/ manjatera lohia. Ib. 52. Ihortzirien Iauna mañitera batean. Gç (sg. H). Manyatera ur beroz garbitzia. Mong
590. Abereen pesebre edo majaderan ezarri zuen. Cb Eg I 334. Nork zuken erran sekulan / zeru-lurren jabea
dena / ikusiren zela etzana / manjateran? 'Mangeoire'. Monho 142 (v. tbn. el mismo ej. en UNLilia 12).
Majaderan ez daukat / lastoaren piskik. It Fab 42. Hainitzek bazka-zilhoak egiten dituzte errextasun batengatik
mañateren gainean. Dv Lab 218. Ganbela edo majarak bete, beiak jeitzi. Garbiz EEs 1929, 102. Zure sei
soldaduak nahi badira manjateretan nulapait antolatü. GH 1930, 457. Behi esnadun bat duena ez da bakarrik
erraperat joaiten kotxiaren betetzerat, mañaterako bidea ere badaki. Herr 23-1-1964, 3. v. tbn. Gç 70 (77
manyatera). CatS 97. Manyatera: Lg II 106. Mih 85. Gy 89. Miñetera: Herr 22-3-1962, 3.
�2. "Mainatera (L-ain, BN-ciz-baig), balaustrada que se fija sobre el pesebre a la altura de la cabeza del ganado"
A.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
104