Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
- NOIZKO. v. noizko.
- NOIZ... NOIZ... (AN, L ap. A; Lar, Dv). "Quando con unos, quando con otros, siempre está riñendo, [...] noiz
batzuekin, noiz besteakin" Lar. "Conjunción disyuntiva que equivale a 'ora, a veces'. Noiz batentzat ehun, noiz
hirur hogoi, noiz hogoi eta hamar, cuándo cien para uno, cuándo sesenta, cuándo treinta; es decir, a veces cien, a
veces sesenta, etc." A. � [Lehoiña] han zagoela heda-heda etzanik, noiz lo, noiz iratzarririk. Tt Onsa 67. Noiz
itxua, noiz mutill sostorra onela mintzatzen dira: [...]. Ag G 185. Ezterenzubitik ala Urepeletik Baionaraino,
noiz zabal, noiz hertsi, noiz herri, noiz bortu, nihoiz ez muthiri, Errobiaren harana holaxe da bidez-bide
deramanaren begiekin. JE Ber 10. Zeiharkatuz bagoazi malda eztiari gora, noiz eguerdi alderat, noiz mendealalderat.
Ib. 50. Egun zârrak yoan ta / berriak etorri, / gaur poz biar oñaze, / noiz burni, noiz zillar. Ldi BB 88.
Oinutsik, arlote aundi bat iduri, edota ero baten antzera, noiz aserre, noiz eztiki, noiz irriz. Zait Plat 99.
Bitartean, "gure" erdal egunkariak [...] hor ari zaizkigu noiz alboka, noiz xirula, noiz adarra joaz. MEIG IX 65.
Euskal herriko izen propioak maiz agertu ohi direla noiz artikulu itxurako -a itsatsirik daramatela, noiz hori
gabe. MEIG VII 122.
- NOIZ-NOIZKO BATEN. Alguna vez. � Ara ta ona, batik bestera, / Basorik-baso, an ziar, / Nenbillan eta,
noz-nozko baten, / Urirantza be, jo biar. Euzk 1931, 584.
- NOIZ-NOLA. v. noiz-nola.
- NOIZ ONENEAN. "Noiz onenean (V, G), a lo mejor, en la mejor ocasión" H.
- NOIZTARIK HAS. "Noiztarik as (R-uzt), (empezando) desde cuándo" A (v. tbn. EI 152).
- NOIZTARIK NOIZ. De vez en cuando. � Norbaitekin hitzartürik noiztarik noiz hiritik hel-erazten zeroien
jateko amiñi bat. Const 19. Ükheneko dügü arauz zerbait kuinta / nuiztarik nuiz, betak bestiaren eretzian, /
Jinkua othoi zagün etxek gitzan bakian. Const "Ezkuntze bat Santa Grazian" (ap. DRA).
- NOIZTARIK NOIZTARA (S (Foix) ap. Lh), NUIZTARIK NUIZTARA (S ap. A (s.v. nuiz)), NUXTARIK
NUXTARA (S ap. Lrq). "De temps en temps" Lrq. � Eta nola, noiztarik noiztara, [...] mariñelek baitzuten ordu
erdi bat pausatzeko. Prop 1903, 265. Nuiztarik nuizta(ra) horra da Santa Grazira zonbait egünen igaraitera.
Eskual 3-1-1908 (ap. DRA). Gúe Larrája hegíko mintzáje zaharín, nahíxe néizkek núixtàik núixtáa heróka
bakánt zumáit izkiribátü. Lrq Larraja RIEV 1931, 233. Kantonamentüko aphezak, algarganat biltzen zienian,
nuiztaik-nuizta laket zien haen amiñi bat herritatzen. Herr 14-2-1957 (ap. DRA). Hanitx hun da egia
salbagarrien entzütia, nuiztarik nuizta. Herr 25-12-1958, 3. � (nuxta-nuxta). � Urhentzian, burien aphaltzez,
nuxta-nuxta egiten zian bezala huntzen do erretorari koblatto bat. J.B. Mazéris GH 1927, 517.
noizaldi. � Tiempo. Cf. MIH 355: "Badu halare [Orixek Aitorkizunak-en] tempus itzultzeko ordekorik aski:
noiz, noizaldi, noizko, aldi, orduko". � Zugan bizi baitira noizaldi ontako arrazoigabeen arrazoi betikoak. Or
Aitork 16. Zeru-lurrak egitean ez da noizaldirik eta egunik aipatzen. Ib. 346. Bidean, tristura larua dau
noizaldiak arnastuten. Azurm in Gand Elorri 221.
noizbaikotu (Dv � A). � "Antiquari, devenir antique" Dv.
noizbait (gral.; SP, Urt I 501, Añ (G, AN), VocBN, Dv, H, Zam Voc), noizbeit (L), noizpait (BN), noizpeit,
noxbait, noxpait, nosbait (V; Añ (V), H), nozpait, nozbait, nozbeit, noizbat (H), nosbaita, nuizpai(z)t, nuzpait
(S). Ref.: A (noizbait, noizbeit, noizpait, nosbait); Lrq (nüzpait); Etxba Eib.
� Tr. La forma general, salvo en suletino, es noizbait. En textos vizcaínos domina nosbait; se encuentra noizbait
en DurPl (79), Arrese Beitia, E.M. Azcue, Echeita, Eguzkitza, Erkiaga (Arran 173), Gandiaga y San Martin
(Zirik 43)). Lazarraga emplea noxbait y (en alguna ocasión) noxpait. Hay noizbeit y noizpeit (a veces ambas
formas en un mismo autor) en autores labortanos y bajo-navarros de los ss. XIX y XX (algunos de ellos emplean
tbn. noizbait) y en AstLas (66). En textos suletinos se documenta nuizpait. Haraneder usa nozbait y nozbeit. Hay
además nosbaita en Olaetxea y Zuzaeta. En DFrec hay 40 ejs. de noizbait y 9, meridionales, de noizpait. �1.
"Alguna vez, en época indeterminada" A. � Tr. De uso general en todas las épocas y dialectos.
� Hemen natza orzirik, noizbait gozo eritzirik, / erioak hustegabe doloroski egotzirik (1564). TAV 3.1.18. Eia
noizpait Iainkoak urrikimendu eman diezakeenez egiaren ezagutzeko. "Quelque fois". Lç 2 Tim 2, 25 (He
nozbeit, Dv noizbait). Egun bazaoz libertadeaz, / oi noxbait galduko dozu. Lazarraga 1173v. Huts xipiaz
antsikabe den arima, gerora / antsikabe egiten duk noizbat handiagora. EZ Man I 17. Zeren hobeago baita
noizbait ezen sekulan, / zuregana itzul dadin nigar eta dolutan. EZ Man II 101. Noizpait ikusi baduzu nihor
hiltzen. "Aliquando". SP Imit I 23, 2 (Mst, Ip behinere, Ol iñoiz, Leon behin; v. tbn. SP Phil 85 noizbait). Nola
bada nozbait zuek ere ez baitzinduten sinhesten Iainkoa baitan. He Rom 11, 30. Nos baita bearra egin lei
domeka eta jaiegun bearrik ez egiteko esanta dagozanetan? Oe 103. Orrenbat bere neke-pena ta gurutzeren
erdian galdu zuen noizbait Jesusek guri zigun amorea? Mb IArg I 109. Azkenik dauko obligaziñoia nosbaita
emaztiaren konsejuba artu eta bere esana egiteko. Zuzaeta 136 (143 tbn. nosbaita). Nos bait zelatau ditut. Mg
PAb 106 (v. tbn. CO 189). Egin zenduban nosbait aragijazko pekatu bat. Astar II 133. Infernua eta Gloria noiz
bait akabatuko dire? CatB 74. Segur nekheen pagua noizbait badukezue. Gy 44 (151 noizpait). Noizbait gaitzen
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
1036